plik


ÿþEUROPEJSKI KODEKS DOBREJ ADMINISTRACJI (wprowadzenie, tekst i komentarz o zastosowaniu kodeksu w warunkach polskich procedur administracyjnych) Wydanie VI Jerzy Zwitkiewicz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich Warszawa, marzec 2007 r. TBumaczenie podstawowe: Biuro TBumaczeD LIDEX  Warszawa Wydanie VI poprawione i zaktualizowane wedBug stanu prawnego na dzieD 1 marca 2007 r. Copyright by Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich Warszawa 2007 ISSN 0860-8334 Adres Redakcji Biuro RPO 00-090 Warszawa, Al. Solidarno[ci 77 tel. centr. (022) 551-77-00; fax (022) 827-64-53 Oddano do skBadu w marcu 2007 r. Podpisano do druku w marcu 2007 r. SkBad komputerowy i druk: Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk www.grzeg.com.pl SPIS TREZCI Prawo do dobrej administracji  Andrzej Zoll ............................... 5 I. Wprowadzenie do zagadnienia ................................................ 7 II. Wycig z Karty Podstawowych Praw Unii Europejskiej ............ 14 III. Tekst i komentarz ................................................................. 15 Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej (KDA) Przepisy ogólne  Art. 1 ............................................................... 15 Podmiotowy zakres obowizywania  Art. 2 ................................. 15 Rzeczowy zakres obowizywania  Art. 3 ..................................... 16 Zasada praworzdno[ci  Art. 4 ................................................. 19 Zasada niedyskryminowania  Art. 5 .......................................... 21 Zasada proporcjonalno[ci  Art. 6 .............................................. 23 Zakaz nadu|ywania uprawnieD  Art. 7 ...................................... 25 Zasada bezstronno[ci i niezale|no[ci  Art. 8 ............................. 25 Zasada obiektywno[ci  Art. 9 .................................................... 27 Oczekiwania prawnie uzasadnione oraz konsekwentne dziaBanie i doradztwo  Art. 10 ................................................... 27 Zasada uczciwo[ci  Art. 11 ....................................................... 28 Zasada uprzejmo[ci  Art. 12 ..................................................... 28 Zasada odpowiadania na pisma w jzyku obywatela  Art. 13 ...................................................... 30 Potwierdzenie odbioru i podanie nazwiska wBa[ciwego urzdnika  Art. 14 .................................................. 30 Zobowizanie do przekazania sprawy do wBa[ciwej jednostki organizacyjnej instytucji  Art. 15 ............................... 31 4 Prawo wysBuchania i zBo|enia o[wiadczeD  Art. 16 .................... 32 Stosowny termin podjcia decyzji  Art. 17 ................................. 33 Obowizek uzasadnienia decyzji  Art. 18 .................................. 34 Informacja o mo|liwo[ciach odwoBania  Art. 19 ......................... 34 Powiadomienie o wydanej decyzji  Art. 20 ................................. 36 Ochrona danych  Art. 21 .......................................................... 36 Wnioski o udzielenie informacji  Art. 22 .................................... 37 Wnioski o umo|liwienie dostpu do publicznych dokumentów  Art. 23 ....................................... 39 Prowadzenie rejestrów  Art. 24 ................................................. 39 Informacja o Kodeksie  Art. 25 .................................................. 39 Prawo zBo|enia skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich  Art. 26 .................................... 40 Kontrola stosowania postanowieD Kodeksu  Art. 27 ................... 41 IV. Wykaz ustaw, do których odwoBywano si w tek[cie Komentarza .......................................................... 42 V. Obja[nienie skrótów ............................................................. 43 * Poczynajc od trzeciego wydania Europejskiego Kodeksu Dobrej Ad- ministracji uwzgldniono u[ci[lenia tBumaczenia jego tekstu dokonane midzy innymi przez porównanie wersji jzykowej niemieckiej i angiel- skiej, a ostatnio  polskiej wersji opracowanej przez Biuro Europejskie- go Rzecznika Praw Obywatelskich. Zaktualizowano równie| oznaczenia numerów Dzienników Ustaw, w których w midzyczasie ogBoszono teksty jednolite niektórych polskich ustaw, powoBywanych w komentarzu. Tekst komentarza uzupeBniono równie| tezami nowszych wyroków Naczelnego Sdu Administracyjnego. UzupeBnienie tekstu oraz przeredagowanie niektórych zdaD powinno przyczyni si do wikszej komunikatywno[ci i przydatno[ci publikacji. Wyczerpanie poprzednich wydaD skBoniBo Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich do VI wydania. Warszawa, marzec 2007 roku Prawo do dobrej administracji (przedmowa do I wydania Rzecznika Praw Obywatelskich IV kadencji) Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej przyjta w grudniu 2000 r. w Nicei umie[ciBa w katalogu zawartych w niej praw prawo do dobrej administracji (art. 41). Oznacza to, |e prawem i to podstawo- wym obywatela Unii Europejskiej jest domaganie si od organów i in- stytucji Unii bezstronnego zgodnego z prawem rozpatrzenia, bez zbd- nej zwBoki, sprawy wniesionej do danego organu lub instytucji. Prawu temu towarzyszy obowizek organów i instytucji, a tak|e wszystkich zatrudnionych w nich funkcjonariuszy, wBa[ciwego, zgodnego z pra- wem obywatela zaBatwienia sprawy. Je|eli w wyniku dziaBaD admini- stracji wnoszcy spraw poniósB szkod, to przysBuguje mu roszczenie o odszkodowanie. Mo|na byBoby powiedzie, |e jest to zupeBnie oczywiste. Tak, to po- winno by oczywiste, ale dopóki pomidzy powinno[ci i rzeczywisto- [ci zachodzi znaczna ró|nica, to jest konieczne staBe przypominanie administracji jej obowizków i u[wiadamianie obywatelom ich praw. Inicjatorem opracowania Kodeksu Dobrej Administracji byB Roy Perry, deputowany do Parlamentu Europejskiego. Kodeks zostaB opracowany przez Jacoba Södermanna ombudsmana Unii Europejskiej, Parlament Europejski zaleciB we wrze[niu 2001 r. stosowanie Kodeksu w organach i instytucjach Unii. Mo|na jednak traktowa Kodeks Dobrej Administracji jako zbiór standardów przydatnych tak|e poza granicami Unii do oceny funkcjonowania administracji. Nie ma |adnych powodów przemawiajcych przeciwko uznaniu stan- dardów zawartych w Kodeksie za przydatne do wyznaczania obowiz- ków polskiej administracji, za przydatne do interpretacji zarówno prawa materialnego, jak i procesowego. Ma to znaczenie dla przystosowania codziennych kontaktów obywatela z urzdem do wymogów stawianych w Unii Europejskiej. Trudno zaprzeczy, |e na tym polu mamy nieco do zrobienia. Majc to na uwadze, po porozumieniu si z Jacobem Södermannem, dokonali[my w Biurze RPO tBumaczenia tekstu Kodeksu i komentarzem opatrzyB go dr hab. Jerzy Zwitkiewicz  Zastpca Rzecznika Praw Oby- 6 watelskich1. Mam nadziej, |e Kodeks Dobrej Administracji z komenta- rzem przyda si polskiemu obywatelowi, |e pozwoli na lepsz ochron i realizacj podstawowego prawa do dobrej administracji. Pomo|e tak|e, mam tak nadziej, na znaczne podniesienie poziomu pracy administra- cji, szczególnie w kontaktach z obywatelem i jego sprawami. Rzecznik Praw Obywatelskich Prof. Andrzej Zoll Warszawa, pazdziernik 2002 r. 1 J . Z w i  t k i e w i c z byB Z-c RPO do 30 wrze[nia 2006 r. (przyp. red.) I. WPROWADZENIE DO ZAGADNIENIA Uchwalony 6 wrze[nia 2001 r. przez Parlament Europejski  Europej- ski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej zostaB opracowany przez Ombudsmana (Rzecznika Praw Obywatelskich) Unii Europejskiej Jaco- ba Södermana, byBego ombudsmana Finlandii. PodjB on te| starania rozpowszechnienia i wdra|ania postanowieD Kodeksu tak|e w innych paDstwach, niezale|nie od ich przynale|no[ci do Unii Europejskiej. Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej (cyt. dalej w skró- cie KDA) jest niewtpliwie interesujcym aktem zasBugujcym na uznanie, mogcym przyczyni si do lepszego dziaBania organów administracji oraz stanowi gwarancj skutecznej ochrony praw obywateli i innych podmio- tów w relacjach z organami Wspólnoty PaDstw. Znaczenie stosowania tego aktu tak|e w stosunkach wewntrzpaDstwowych byBoby tym wiksze, |e szereg paDstw europejskich nie ma w ogóle ogólnego postpowania administracyjnego, a przepisy normujce procedur s zamieszczane w poszczególnych aktach ustawowych prawa materialnego (np. Francja, Litwa, Federacja Rosyjska). Mo|e si jednak nasuwa zasadnicze pytanie o celowo[ zalecenia jego stosowania w sferze regulowanej prawem we- wntrznym, skoro paDstwo takie jak Polska ma od 1928 r. skodyfikowan procedur administracyjn, której postanowienia maj, w przeciwieDstwie do KDA, charakter bezwzgldnie obowizujcy i s wsparte sdow kon- trol oraz doktryn i bogatym pi[miennictwem prawniczym. Polska wprawdzie szczyci si tym, |e byBa drugim po Austrii  obok CzechosBowacji  paDstwem w [wiecie, które ju| w 1928 r.2 wprowadziBo ogólne postpowanie administracyjne, jednak|e nie umniejsza to w ni- czym korzy[ci, jakie daBoby stosowanie KDA równie| w polskim krajo- wym porzdku prawnym. Nale|y bowiem mie na uwadze, |e: P o p i e r w s z e  ju| w roku 1997 doprowadzili[my do dekodyfi- kacji obowizujcego Kodeksu postpowania administracyjnego (Kpa) 2 Rozporzdzenie Prezydenta RP z 22 marca 1928 r. o postpowaniu administracyjnym (Dz.U. Nr 36, poz. 341). 8 z 1960 r., wyBczajc jego stosowanie w sprawach podatkowych oraz w tych, w których stosuje si przepisy Ordynacji podatkowej3. Tak|e przepisy innych ustaw szczególnych wyBczaj stosowanie Kpa, lub przewiduj jego stosowanie  o ile przepisy niniejszej ustawy nie sta- nowi odmiennie 4. Co do tak szeroko stosowanej ustawy, jak jest Ordynacja podatkowa, nale|y zauwa|y, |e wprawdzie przewiduje ona stosowanie w sprawach danin publicznych niektórych dziaBów z Kpa (o udziale prokuratora, o skargach i wnioskach)  to nie przewiduje ona stosowania przepisów ogólnych kodeksu, które odegraBy i nadal odgrywaj kapitaln rol, zwBaszcza w [wietle orzecznictwa Naczelnego Sdu Administracyjnego. Chodzi tu m.in. o orzecznictwo w sprawach uznaniowych oraz w sprawach, w których przepisy prawa zawieraj tzw. wyra|enia niedookre[lone, nazywane te| nieostrymi. Z |daniem zharmonizowania obu procedur wystpowaB od lat Rzecznik Praw Oby- watelskich, w tym w wystpieniu do Ministra Finansów z dnia 29 listo- pada 2001 r. (nr RPO/353760/2001/V). P o d r u g i e  nale|y przypomnie, |e polski Kodeks postpowania administracyjnego stosuje si tylko do dwóch prawnych form dziaBania administracji publicznej: wydawania d e c y z j i oraz p o s t a n o w i e D (wyBczamy [wiadomie w tym miejscu wydawanie za[wiadczeD, gdy| przynajmniej odmowa wydania za[wiadczenia lub za[wiadczenia o |- danej tre[ci nastpuje równie| w formie postanowienia  art. 219 Kpa). Ju| znacznie dalej poszedB polski ustawodawca w ustawie z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sdzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), a nastpnie w aktualnie obowizujcej ustawie z 30 sierpnia 2002 r.  Prawo o postpowaniu przed sdami administracyjnymi (Dz.U. nr 153 poz. 1270 ze zm.), przewidujc orzekanie przez sd w sprawach skarg tak|e na i n n e a k t y i c z y n n o [ c i z zakresu administracji publicznej dotyczce uprawnieD lub obowizków wynikajcych z prze- pisów prawa (podkre[lenie J. Zw.), a tak|e na akty organów jednostek samorzdu terytorialnego, akty prawa miejscowego i akty nadzoru nad dziaBalno[ci organów jednostek tego samorzdu (art. 3 § 2 pkt 4-7). Podobnie i w tej kwestii Rzecznik Praw Obywatelskich wystpuje od lat o zainicjowanie doprowadzenia do zharmonizowania przepisów Kpa z ustaw o sdownictwie administracyjnym (ostatnie wystpienie z 9 li- 3 Ustaw z 29 sierpnia 1997 r.  Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) 4 Por. np. art. 12 ust. 5 ustawy z 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sdownictwa (Dz.U. Nr 100, poz. 1082 ze zm.). 9 stopada 2001 r. nr RPO-215691-01/V do Ministra Spraw Wewntrz- nych i Administracji). Jak dotd bezskutecznie, z uwagi na opozycj innych ministrów. Jak trudne s problemy dot. zakwalifikowania aktów i czynno[ci wBa[ciwych organów administracji pod wzgldem prawnym [wiadczy chocia|by zagadnienie charakteru znaków drogowych5. P o t r z e c i e  organy administracji publicznej wystpuj w obrocie prawnym stosujc nie tylko formy wBadcze, wywoBujce bezpo[red- nio skutki prawne, ale realizuj swoje zadania tak|e w sferze prawa c y w i l n e g o , w tym przez zawieranie umów; podejmuj te| dziaBania organizacyjne a nawet  prawnie obojtne . Procedury administracyjne i sdowo-administracyjne, nawet w razie podjcia dziaBaD przez RPO, takich spraw nie obejm. {aden sd cywilny nie naka|e dziaBania or- ganowi administracji publicznej zawarcia umowy, je[li przepis prawa powszechnie obowizujcego nie naka|e mu tego w okre[lonych warun- kach; sd ograniczy si tu tylko do rozstrzygnicia sporu na tle zawiza- nego stosunku prawnego (w tym o ewentualne odszkodowanie z tytuBu niedotrzymania umowy, niewBa[ciwego jej realizowania lub dziaBaD bezprawnych). GBo[na sprawa typowania i zawierania umów najmu z osobami kwalifikowanymi do zajmowania lokali z socjalnych zasobów mieszkaniowych gmin jest tego przykBadem6. NSA, a Sd Najwy|szy, w czasie gdy sprawowaB jeszcze nadzór judykacyjny nad tym Sdem, uznaBy, |e takie akty zakwalifikowania w sprawach indywidualnych nie s aktami administracyjnymi i nie podlegaj zaskar|eniu do sdu ad- ministracyjnego. W nastpstwie tego ubiegajcy si o takie mieszkanie zostali pozbawieni nie tylko korzystania z instancyjnego postpowania administracyjnego (Kpa), ale tak|e z ochrony sdowej. Nowym przykBadem z tej sfery prawa mo|e by uchwaBa skBadu 7 sdziów NSA z 29 marca 2006 r. nr II GPS/1/1/067. Zgodnie z ni:  Odmowa udzielenia przez samorzd wojewódzki prowadzcemu zakBad pracy chronionej zatrudniajcy osoby niepeBnosprawne po|yczki nie 5 Por. postanowienie z 2 grudnia 2003 r. sygn. II SA/Kr 1437/03 O[rodka Zamiejscowego NSA w Krakowie wydane w wyniku odmowy skBadu 7 sdziów NSA w Warszawie (OPS 4/03) wyja[nie- nia wtpliwo[ci w sprawie charakteru znaków. Szerzej o tym: J . Z w i  t k i e w i c z : Rzecznik Praw Obywatelskich a sdownictwo administracyjne po reformie. (Wyd. Biuro RPO, W-wa, 2004, s. 15, 16). W sprawie znaków drogowych m.in. J. Zwitkiewicz: Prawo miejscowe pod rzdami Konstytucji z 1997 r. (Przegld Legislacyjny 2000 r., nr 1 s. 83 i 105). 6 Por. uchwaBa SN z 5 listopada 1997 r. nr III ZP 37/97 (OSNAPiUS z 1998 r. nr 7, poz. 200). 7 OSP 2006 r. nr 11 poz. 112 glosa  M . S z u b i a k o w s k i ; tak|e ze zdaniem odrbnym od uchwaBy  ONSAiWSA 2006 nr 4 poz. 49. 10 jest spraw sdowoadministracyjn. Z uzasadnienia uchwaBy wynika jednak, |e w sprawie  mamy do czynienia z dystrybucj [rodków pu- blicznych przez fundusz celowy . P o c z w a r t e  procedury administracyjne oddziaBywuj w sposób ograniczony w tych sprawach, w których organy administracji dziaBaj w granicach uznania administracyjnego, kierujc si c e l o w o [ c i  nie zdeterminowan przepisami prawnymi, realizujc okre[lon p o l i t y k  administracyjn na szczeblu centralnym lub terenowym lub kamuflu- jc niekiedy wypadki nadu|y rzekomymi wzgldami tej polityki. Ogra- niczaniu takich zjawisk sBu|y postpowa sdowa wykBadnia art. 7  in fine Kpa, ale stosowanie przepisów ogólnych Kpa, zawierajcych m.in. ten przepis, jest ograniczone do zakresu objtego tym kodeksem8. Ju| wcze[niej byBy podejmowane próby przez organy Rady Europy ukierunkowania dziaBalno[ci organów administracji w sprawach, w któ- rych przepisy prawa pozostawiaj im tzw. l u z d e c y z y j n y i zapobie- gania nadu|ywaniu uprawnieD dyskrecjonalnych. Nale|y tu wymieni: rezolucj Komitetu Rady Ministrów Europy nr (77)31 z wrze[nia 1977 r. o ochronie jednostki przed aktami administracji oraz jego rekomenda- cj z 11 marca 1980 r. nr (80)2 w sprawie wykonywania dyskrecjonal- nych kompetencji wBadz administracyjnych. Zaleca on rzdom PaDstw CzBonkowskich stosowanie si przy wykonaniu kompetencji dyskre- cjonalnych do okre[lonych zasad ochrony praw, wolno[ci i interesów osób przed aktami administracyjnymi9. Zwraca m.in. uwag na respek- towanie celu, przez wzgld na który kompetencja zostaBa przyznana, respektowanie obiektywizmu i bezstronno[ci, równo[ci wobec prawa, proporcjonalno[ci tj. rozsdnego stosunku midzy wchodzcymi w gr interesami, tj. interesem powszechnym a partykularnym interesem jednostek  w tym miarkowanie ograniczeD nakBadanych na jednostk w stosunku do realizowanego celu i p r o p o r c j o n a l n o [ c i . Z innych zasad nale|y przykBadowo wymieni zasad rozsdnego terminu reali- zacji obowizku i eliminowania stanu niepewno[ci. Przewidywalno[ci dziaBania administracji i bezpieczeDstwu prawnemu powinno sBu|y 8 Chodzi tu o znany wyrok NSA z 11 czerwca 1981 r. nr SA 820/81 (ONSA 1981 nr 1, poz. 57, OSPiKA 1982 nr 1, poz. 22 z aprobujc glos J . A  t o w s k i e g o ) stwierdzajcy m.in., |e or- gan administracji dziaBajcy w granicach uznania przyznanego mu przez przepisy prawne, jest obowizany zaBatwi spraw w sposób zgodny ze sBusznym interesem obywatela, je|eli nie stoi temu na przeszkodzie interes spoBeczny, a nie przekracza to mo|liwo[ci organu wynikajcych z przyznanych mu uprawnieD i [rodków. 9 Por. T . J a s u d o w i c z : Administracja wobec praw czBowieka, ToruD 1996 r. 11 przestrzeganie staBej i konsekwentnej praktyki administracyjnej  przy równoczesnym badaniu szczegóBowych okoliczno[ci sprawy. Zaleca si jawno[ dyrektyw oraz uzasadnianie odstpstwa od nich (obiektywizm takiego odstpstwa). Ka|dy akt administracyjny powzity w wykonaniu kompetencji dyskrecjonalnej powinien podlega kontroli ze strony sdu albo innego niezawisBego organu. W[ród innych aktów na uwag zasBuguje rekomendacja R(81)19  Komitetu Ministrów dla PaDstw CzBonkowskich z 25 listopada 1981 r. w sprawie dostpu do informacji posiadanej przez wBadze publiczne. Zgodnie z ni midzy innymi, wBadza publiczna odmawiajca dost- pu do informacji ma obowizek przedstawienia powodów, na których zgodnie z prawem lub praktyk tak odmow opiera. Wszelka za[ od- mowa informacji podlega, na wniosek, nadzorowi. Dostp do informacji nale|y zapewni  na stopie równo[ci . Odmowa dostpu do informacji nie mo|e opiera si na tym, |e domaga si jego osoba nie wykazujca specjalnego interesu w tej dziedzinie. Prawa jednostki do  dobrej administracji formuBuj równie| zawie- rajce podobne postanowienia art. 41 i 43 Karty Podstawowych Praw Unii Europejskiej, zamieszczone w peBnym brzmieniu w niniejszym opracowaniu  p r z e d KDA. Mo|na zatem mówi o ogólnym europejskim trendzie tworzenia przyjaznej obywatelowi (i innym podmiotom) administracji publicznej, o poddawaniu tej administracji szerokiej kontroli spoBecznej  nie tylko w ramach procesowej ochrony stron w toku wydawania decyzji admini- stracyjnych. Przepisy Kodeksu daj si podzieli na t r z y grupy:  przepisy normujce z a k r e s podmiotowy i przedmiotowy stosowania Kodeksu (art. 1-3),  przepisy regulujce p o s t  p o w a n i e (art. 12-27),  przepisy wskazujce sposób r o z s t r z y g a n i a (zaBatwiania) spraw co do tre[ci (art. 4-10). Mo|na mie wtpliwo[ci co do poprawno[ci w kolejno[ci zamiesz- czenia grup poszczególnych przepisów i wewntrz tych grup. Nie jest to jednak wada o zasadniczym znaczeniu. Najistotniejsze znaczenie maj, moim zdaniem, dla s u b s y d i a r n e g o stosowania w warun- kach polskich, przepisy wskazujce sposób rozstrzygania spraw. S one komplementarne w stosunku do postanowienia art. 7  in fine polskiego Kpa i twórczego rozwijania jego tre[ci w postpowym orzecz- nictwie NSA, o czym dalej w cz[ci zawierajcej przepisy Kodeksu i komentarz. 12 KDA nie ma mocy bezwzgldnie obowizujcej, nawet w warunkach polskich, gdy paDstwo nasze wstpiBo do Unii Europejskiej. Jego po- stanowienia maj jedynie charakter zaleceD w sprawach zaBatwianych przez organy Wspólnot. Zalecenia te mog odegra jednak|e pozytywn rol w usprawnianiu dziaBalno[ci administracji publicznej oraz pogB- bianiu praworzdno[ci i zaufania w stosunkach z obywatelami i innymi administrowanymi podmiotami tak|e w stosunkach wewntrznych po- szczególnych paDstw Unii. Mog stanowi cenn wskazówk w post- powym i n t e r p r e t o w a n i u o b o w i  z u j  c e g o p r a w a , zwBaszcza, |e wskazania Kodeksu wspóBbrzmi w wielu miejscach z przepisami pol- skich postpowaD administracyjnych oraz orzecznictwem sdowym. Nie mo|na równie| abstrahowa od tego, |e ju| podpisujc tzw. ukBad dosto- sowawczy poprzedzajcy przystpienie Polski do Unii10, paDstwo nasze zobowizaBo si do stosowania standardów paDstwa praworzdnego. Kodeks jest tre[ciwy, a zarazem zwizBy; skBada si z zaledwie 2 7 a r - t y k u B ó w ; zawiera wskazania ogólne  bez zbdnej kazuistyki, napisany jest komunikatywnie. Nie wyBcza te| stosowania drobiazgowych wielu postanowieD zawartych w polskich postpowaniach administracyjnych (w KPA  269 artykuBów, w postpowaniu podatkowym  291). Analizujc poszczególne przepisy KDA bdziemy mogli Batwiej uzmy- sBowi sobie, które jego postanowienia uzupeBniaj przepisy polskiego prawa i praktyk jego stosowania, które za[ zawieraj wyBcznie iden- tyczne lub zbli|one regulacje. Stosowanie ich przyczyni si do skutecz- niejszej ochrony praw obywateli i innych podmiotów prawa a tak|e do sprawniejszego dziaBania administracji. Poprzednie wydania opracowania spotkaBy si z zainteresowaniem organów administracji rzdowej i samorzdowej i byBy przedmiotem szeregu spotkaD po[wiconych subsydiarnemu stosowaniu Kodeksu w polskich warunkach. Tak|e obywatele przyjmowani w Biurze Rzecz- nika Praw Obywatelskich wykazywali nim du|e zainteresowanie. Spo- wodowaBo to wznowienia pierwotnej edycji z 2002 r. Rzecznik Praw Obywatelskich IV kadencji prof. A. Zoll wystpiB w 2002 r. do ówczesnego Prezesa Rady Ministrów o wydanie p o l e - c e n i a podlegBym mu organom administracji rzdowej, a z a l e c e n i a organom samorzdów (terytorialnego i innych), s u b s y d i a r n e g o , sto- 10 UkBad Europejski ustanawiajcy stowarzyszenie midzy Rzeczpospolit Polsk a Wspólnotami Europejskimi i ich PaDstwami CzBonkowskimi, sporzdzony w Brukseli 16 grudnia 1991 r. (Dz.U. z 1994 r. nr 11, poz. 38). 13 sowania Kodeksu (wystpienie z dnia 21 pazdziernika 2002 r. nr RPO 42175/91/V/02). Rzecznik zostaB powiadomiony o przekazaniu publi- kacji Kodeksu wszystkim resortom oraz, |e Szef SBu|by Cywilnej objB problematyk KDA programem szkolenia czBonków Korpusu SBu|by Cywilnej (pismo z 10 wrze[nia 2003 r. RCL.1603-6/02). Rzecznik V kadencji dr Janusz Kochanowski zarzdziB przeprowa- dzenie przez Biuro RPO kompleksowych badaD przestrzegania zasad  dobrej administracji przez organy s a m o r z  d u t e r y t o r i a l n e g o . Badania te objBy dziaBalno[ 80 organów samorzdu terytorialnego stopnia gminnego i 36 organów samorzdu stopnia powiatowego (miejskiego) we wszystkich województwach. Wizytacje zostaBy zakoD- czone w lutym 2007 r. W momencie oddawania niniejszego wydania do druku trwa opracowywanie zbiorowych zestawieD statystycznych oraz raportu uogólniajcego wyniki badaD. Zostanie on opublikowany. Program badaD obejmowaB równie| zagadnienie stosowania w praktyce wskazaD zawartych w Kodeksie. II. WYCIG Z KARTY PODSTAWOWYCH PRAW UNII EUROPEJSKIEJ Prawo do dobrej administracji ArtykuB 41 1. Ka|dy ma prawo do tego, aby jego sprawy byBy rozpatrywane przez instytucje i organy Unii Europejskiej bezstronnie, rzetelnie i w roz- sdnym terminie. 2. Prawo obejmuje:  prawo ka|dej osoby do przedstawienia swojej opinii przed podj- ciem jakiegokolwiek dziaBania mogcego mie negatywny wpByw dla tej osoby;  prawo dostpu ka|dej osoby do dotyczcych jej dokumentów, uwzgldniajce jednak uzasadnione wzgldy poufno[ci oraz ta- jemnicy zawodowej lub handlowej;  obowizek administracji uzasadnienia podjtych decyzji. 3. Ka|dy ma prawo do uzyskania zado[uczynienia ze strony Wspól- noty w przypadku spowodowania jakiejkolwiek szkody przez jej instytucje lub jej funkcjonariuszy wynikajcej z wykonywania przez nich ich obowizków, zgodnie z ogólnymi zasadami wspólnymi dla przepisów prawnych PaDstw CzBonkowskich. 4. Ka|dy ma prawo do pisemnego zwrócenia si do instytucji Unii w jednym z jzyków Traktatów oraz do uzyskania odpowiedzi w tym samym jzyku. Ombudsman (Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich) ArtykuB 43 Ka|dy obywatel Unii Europejskiej oraz ka|da osoba fizyczna i praw- na przebywajca bdz posiadajca zarejestrowan siedzib w PaDstwie CzBonkowskim ma prawo do przedstawienia Rzecznikowi Praw Obywa- telskich Unii przypadków zBej administracji w dziaBalno[ci instytucji lub organów Wspólnoty, z wyjtkiem TrybunaBu Sprawiedliwo[ci oraz Sdu Pierwszej Instancji dziaBajcych w ramach ich funkcji sdowniczych. III. TEKST I KOMENTARZ EUROPEJSKI KODEKS DOBREJ PRAKTYKI ADMINISTRACYJNEJ przyjty przez Parlament Europejski w dniu 6 wrze[nia 2001 r.11 ArtykuB 1 Przepisy ogólne W swoich kontaktach z jednostk instytucje i ich urzdnicy bd przestrzega zasad zapisanych w Kodeksie dobrej praktyki administracyjnej (zwanym w dalszym cigu  Kodeksem ). ArtykuB 2 Podmiotowy zakres obowizywania 1. Kodeks obowizuje wszystkich urzdników i innych pracowni- ków, objtych statusem urzdnika w zakresie ich kontaktów z jednostk. Pojcie  urzdnika dotyczy w dalszym cigu zarów- no urzdników, jak i pozostaBych pracowników. 2. Instytucje i ich administracje podejm niezbdne dziaBania w celu zapewnienia stosowania przepisów niniejszego Kodeksu równie| przez osoby dziaBajce na ich rzecz, np. przez osoby zatrudniane w ramach umów cywilnoprawnych, rzeczoznawców oddelegowa- nych przez krajowe sBu|by publiczne i praktykantów. 3. Pojcie  jednostka obejmuje osoby fizyczne i prawne niezale|- nie od tego, czy ich miejsce zamieszkania lub zarejestrowanej siedziby znajduje si na terytorium jednego z paDstw czBonkow- skich czy te| nie. 11 W oryginale aktu zostaBa u|yta nazwa  Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej . Dla uzyskania wikszej komunikatywno[ci tekstu w tytule opracowania u|yto okre[lenia  Eu- ropejski Kodeks Dobrej Administracji oraz skrótu  KDA . 16 4. W rozumieniu niniejszego Kodeksu a) pojcie  instytucji obejmuje instytucje lub organy Wspólnoty; b) pojcie urzdnika obejmuje urzdników lub pozostaBych funkcjonariuszy Wspólnot Europejskich. ArtykuB 3 Rzeczowy zakres obowizywania 1. Niniejszy Kodeks zawiera ogólne zasady dobrej praktyki ad- ministracyjnej znajdujce zastosowanie w stosunku do caBo[ci kontaktów instytucji i ich administracji z jednostk, chyba |e kontakty te podlegaj szczególnym przepisom. 2. Zasady przedstawione w niniejszym Kodeksie nie obowizuj w stosunku do relacji midzy instytucj a zatrudnionymi w niej urzdnikami. Te stosunki podlegaj przepisom o statusie urzd- ników. Art. 1 stanowi, |e postanowienia Kodeksu powinny stosowa  insty- tucje oraz ich  urzdnicy  w stosunkach z  jednostk . O ile w tBuma- czeniu niemieckim u|yto okre[lenia  spoBeczeDstwo  to w tBumaczeniu angielskim u|ywa si okre[lenia:  jednostka . Rozbie|no[ ta nie ma dla nas wikszego znaczenia, gdy| z wyja[nienia zawartego w art. 2 ust. 3 wynika, |e pod pojciem tym nale|y rozumie zarówno osoby fizyczne jak i prawne i to bez wzgldu na to, czy zamieszkuj lub maj prawne siedziby w krajach czBonkowskich. Regulacja pomija natomiast jednost- ki organizacyjne nie majce osobowo[ci prawnej. W przeciwieDstwie do tego polski Kpa przyznaje prawa strony równie| paDstwowym i samo- rzdowym jednostkom organizacyjnym i organizacjom spoBecznym  nawet nie posiadajcym osobowo[ci prawnej (art. 29). Podobnie art. 25 § 3 Prawa o postpowaniu przed sdami administracyjnymi przyznaje zdolno[ sdow innym jednostkom organizacyjnym nie posiadajcym osobowo[ci prawnej, je[li przepisy prawa dopuszczaj mo|liwo[ naBo- |enia na te jednostki obowizków lub przyznania uprawnieD, a tak|e stwierdzenia albo uznania praw lub obowizków. Pojcie  instytucje obejmuje organy oraz instytucje W s p ó l n o t . Przez to nieco dziwne wyja[nienie nale|y rozumie, |e pojcie  instytu- cja odnosi si nie tylko do organów wBadzy, a tak|e do innych podmio- tów nie dajcych si zaklasyfikowa jako organy wBadzy realizujcych jednak funkcje administracji.  Wspólnota jest rozumiana w znaczeniu Traktatu z Maastricht, który wprowadziB oficjalnie nazw  Wspólnota 17 Europejska . Okre[la on organizacj ponadnarodow majc osobo- wo[ prawn, wchodzc w skBad Unii Europejskiej12. Z art. 2 ust. 4 lit. a Kodeksu wynika, |e poszczególne paDstwa tworzce Wspólnot nie s bezpo[rednio zwizane w stosunkach wewntrznych postanowieniami KDA. Nie znaczy to, |e ich organy (i inne instytucje publiczne) nie mog dobrowolnie, pomocniczo stosowa jego postanowieD, widzc w tym po- moc w usprawnianiu administracji13. Rozró|nienie  instytucji oraz  urzdników wskazuje, |e chodzi tu nie tylko o takie sytuacje, gdy osoba fizyczna bdca równocze[nie or- ganem (instytucja) lub kolektyw osób w przypadku instytucji kolegial- nych wydaj akty lub podejmuj inne czynno[ci finalne w zewntrznym obrocie prawnym, ale tak|e o dziaBania indywidualne urzdnika zwiza- ne z realizacj zadaD instytucji. Urzdnikiem, w rozumieniu art. 2 ust. 1 i 4 lit. b, jest przy tym nie tylko funkcjonariusz Wspólnoty majcy wy- raznie okre[lony formalnie taki status (np. w Polsce przez ustaw z 24 sierpnia 2006 r. o sBu|bie cywilnej (Dz.U. Nr 170, poz. 1218), czy ustaw z 16 wrze[nia 1982 r. o pracownikach urzdów paDstwowych  Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953)  ale tak|e ka|dy inny pracownik (funkcjona- riusz) zatrudniony w instytucjach Wspólnoty. Art. 2 ust. 2 zobowizuje nadto podmioty Wspólnoty do podejmowa- nia dziaBaD, aby przepisy Kodeksu stosowaBy tak|e osoby zatrudnione na jej rzecz na podstawie umów cywilnoprawnych, rzeczoznawcy i praktykanci oddelegowani przez instytucje krajowe. Kodeks nie dotyczy sfery stosunków wewntrznych zachodzcych pomidzy organami (instytucjami) a pracownikami Wspólnoty. Wyni- ka to wyraznie z art. 3 ust. 2 wyBczajcych jego stosowanie do relacji pomidzy instytucjami a zatrudnionymi w nich funkcjonariuszami. Podobne zreszt rozwizanie przyjmuje polski Kpa w art. 3 § 3. Trudno bowiem przyjmowa, |e pracownik organu administracji lub organ ni|- szego stopnia mógBby si odwoBywa, Bcznie z zaskar|eniem do sdu, od wydanych poleceD sBu|bowych. WyBczenie to nie dotyczy natomiast aktów dotyczcych statusu pracowników przez zawizanie i rozwizanie z nimi stosunku pracy (sBu|bowego) lub jego zmiany. 12 Por. A . C i e [ l i D s k i : Umowa stowarzyszeniowa w systemie prawa wspólnot europejskich, wyd. Uniw. WrocBawskiego, WrocBaw 1999, s. 11, 12). 13 Na temat podmiotów administrujcych, ich typów i form  patrz Prawo administracyjne (poj- cia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie): Z . D u n i o w s k a , B . J a w o r s k a - D  b s k a , R . M i c h a l s k a - B a d z i a k , E . O l e j n i c z a k - S z a B o w s k a , M . S t a h l ; Warszawa 2000, s. 183 i nast. 18 Niezmiernie doniosBy jest przepis art. 3 ust. 1 ustalajcy, |e zasady  dobrej praktyki dotycz  caBo[ci kontaktów instytucji i ich admini- stracji z podmiotami, z którymi wchodz w stosunki prawne. Nale|y std wyprowadzi wniosek, |e nie s one ograniczone tylko do jednej z prawnych form dziaBania administracji unijnej  jak jest decyzja admi- nistracyjna. O ograniczonym zakresie dziaBania polskiego Kpa i próbach jego rozszerzenia byBa ju| mowa we wprowadzeniu do tekstu KDA. Or- ganami administracji publicznej, s organy, w zakresie w jakim zostaBy powoBane z mocy prawa do zaBatwiania okre[lonych spraw z zakresu administracji publicznej. Przez akty i czynno[ci zaBatwiane w zakresie administracji publicznej nale|y rozumie te z nich, które nie maj cha- rakteru cywilnoprawnego. KDA w dalszych przepisach stanowi prze- wa|nie o decyzjach, jednak|e z u|ytego sformuBowania:  caBo[ kon- taktów wynika, |e Kodeks ten nale|y stosowa nie tylko w sprawach ze stosunków administracyjnoprawnych, ale równie| w sferze innych stosunków prawnych, w które wchodz tak rozumiane organy admini- stracji publicznej, w tym przede wszystkim w sferze prawa cywilnego. Nie znaczy to, i nie mo|e znaczy, |e dziaBania administracji mog ne- gli|owa przepisy prawa cywilnego, w tym procedur cywilnoprawnych. Chodzi tu jedynie o to, aby przy dziaBaniu w tej sferze mie na uwadze poszanowanie partnera, przy podejmowaniu czynno[ci prawnych, a na- wet prawnie obojtnych, w ramach autonomii woli przysBugujcej pod- miotom tych stosunków. Jak ju| wspomniano we wprowadzeniu, mo|e mie to du|e znaczenie, gdy czynno[ cywilno-prawna jest poprzedzona czynno[ci administracyjn, która nie zawsze daje si zakwalifikowa jednoznacznie jako decyzja administracyjna. Polski Kodeks postpowania administracyjnego  w dziale VIII  Skargi i wnioski obejmuje swoim zakresem m.in. zaBatwianie skarg na zaniedbania, nienale|yte wykonywanie zadaD przez wBa[ciwe orga- ny albo przez ich pracowników, naruszenie praworzdno[ci, interesów skar|cych oraz na przewlekle lub biurokratyczne zaBatwianie spraw  nie zaw|ajc przedmiotu skargi do spraw rozstrzyganych w drodze decyzji lub postanowieD (art. 227). Z redakcji art. 234 i nastpnych stanowicych o przekazywaniu spraw zaBatwianych w drodze decyzji na drog administracyjnego postpowania jurysdykcyjnego wynika nawet, |e ta cz[ Kpa (dziaB VIII) po[wicona jest wBa[nie kwestionowaniu zaBatwiania spraw przez administracj publiczn (a inne podmioty w zakresie zadaD zleconych im z zakresu tej administracji) w innych prawnych formach. Tym niemniej przepisy tej cz[ci Kpa dotycz wy- Bcznie procedury zaBatwiania skarg i wBa[ciwo[ci organów, nie zawiera- 19 j natomiast wskazaD co do kryteriów zaBatwiania co do ich istoty, które powinien stosowa zaBatwiajcy je organ. Std, kryteria wskazane przez KDA, mogByby tu mie peBne zastosowanie. ArtykuB 4 Zasada praworzdno[ci Urzdnik dziaBa zgodnie z zasad praworzdno[ci, stosuje re- gulacje i procedury okre[lone w przepisach prawnych Wspólnot. Urzdnik zwraca w szczególno[ci uwag na to, aby decyzje dotycz- ce praw lub interesów jednostek posiadaBy podstaw prawn, a ich tre[ byBa zgodna z obowizujcymi przepisami prawnymi. Przepis ten harmonizuje z art. 7 Konstytucji RP z 1997 r. nakazu- jcym organom wBadzy publicznej, a wic i organom administracji pu- blicznej, dziaBa  na podstawie i w granicach prawa oraz z zawierajcym podobne postanowienie art. 6 Kpa i art. 120 Ordynacji podatkowej.  Dobra praktyka administracyjna , o której mówi Kodeks jest poj- ciem szerszym ni| przestrzeganie przepisów prawa. Takie pojcia jak  dobra administracja , czy  dobre zarzdzanie , u|ywane równie| w ustawach okre[lajcych zakres kontroli ombudsmanów i sprawowania przez nich ochrony praw obywateli i innych podmiotów14, obejmuj niewtpliwie tak|e przestrzeganie przepisów prawa. Nie mo|na sobie bowiem wyobrazi w paDstwie demokratycznym i praworzdnym za- kwalifikowania dziaBalno[ci administracji naruszajcej prawo do miana  dobrej . Przepisy prawa nakazuj te| czsto administracji publicznej dziaBa sprawnie, uwzgldnia w miar mo|no[ci sBuszne interesy stron, informowa je o przysBugujcych im uprawnieniach, umo|liwia im udziaB w postpowaniu. Nie wszystkie jednak dziaBania administracji obejmuje kryterium przestrzegania prawa. Jak dalece pojcie  dobrej administracji i  przestrzegajcej prawo administracji pokrywaj si, zale|y w znacznym stopniu od obowizujcych w danym paDstwie re- gulacji prawnych, upowszechnionej wykBadni prawa i utrwalonych za- sad jego stosowania. W ka|dym razie autorzy KDA woleli w nastpnych artykuBach u[ci[li zasady postpowania administracji, dziaBajcej, jak mo|na sdzi, w ramach tzw. l u z ó w d e c y z y j n y c h . Mog one 14 Por. J . Z w i  t k i e w i c z : Rzecznik Praw Obywatelskich w polskim systemie prawnym: War- szawa, 2001 s. 22, 23. 20 obejmowa sfer, w których prawo upowa|nia organy administracji do dziaBania w granicach uznania lub stosuje wyra|enia n i e d o o k r e [ l o - n e (zwane te| nieostrymi lub niezdefiniowanymi). Stosujc subsydiarnie KDA w warunkach polskich i rozpatrujc p o j  c i e p r a w a , które maj przestrzega organy  dobrej admini- stracji nale|y odwoBa si do przepisów Konstytucji RP z 1997 r. Rozró|nia ona w rozdziale III dwa rodzaje zródeB prawa: p o w s z e c h - n i e obowizujcego (art. 87) oraz wewntrznie obowizujcego (art. 93). StworzyBa ona z a m k n i  t y system prawa powszechnie obowi- zujcego. Stanowi je: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy midzynarodowe, rozporzdzenia wydawane na podstawie i w celu wykonania ustaw oraz akty prawa miejscowego. Tylko one maj moc obowizujc w stosunkach zewntrznych organów publicznych z ogólnie okre[lonymi kategoriami podmiotów. W hierarchii aktów prawa ratyfikowane przez Prezydenta RP  za uprzedni zgod wyra- |on w ustawie umowy midzynarodowe maj prawo pierwszeDstwa przed ustawami, je|eli ustawy nie da si pogodzi z umow. Dotyczy to oczywi[cie równie| aktów prawnych Unii Europejskiej  zwBaszcza rozporzdzeD. Umowy ratyfikowane przez wBa[ciwe organy paDstwo- we bez uprzedniej zgody wyra|onej w ustawie maj moc ni|sz od ustawy  jednak|e korzystaj z pierwszeDstwa przed aktami pod- ustawowymi15 i mog by równie| stosowane bezpo[rednio, je|eli ich stosowanie nie jest uzale|nione od wydania ustawy (art. 91 ust. 1 Konstytucji). UchwaBy Rady Ministrów, zarzdzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów maj w e w n  t r z n y charakter i obowizuj tylko jednost- ki organizacyjne podlegBe organowi wydajcemu takie akty. Nie mog one stanowi podstawy decyzji administracyjnych skierowanych do obywateli (innych osób fizycznych np. cudzoziemców), osób prawnych i innych podmiotów (art. 93 ust. 1, 2 Konstytucji). Nale|y przyj, |e ta zasada, stosowana ju| od lat w orzecznictwie NSA, dotyczy wy- dawania wszelkich aktów i dziaBaD wBadczych. Nie znaczy to, |e je[li z przepisów wewntrznych wynikaj po[rednio dla obywateli i innych podmiotów korzystne rozwizania, organy podporzdkowane nie po- winny ich stosowa. 15 Por. m.in. R . K w i e c i e D : Miejsce umów midzynarodowych w porzdku prawnym PaDstwa Polskiego, Warszawa 2000 r., s. 121, 122, 173. 21 Jest to szczególnie widoczne w przypadku tzw. aktów ogólnych po- mocniczych o charakterze okólników, czy pism ogólnych, zwanych te| aktami stosowania prawa16. Konstytucja nie stworzyBa zamknitego systemu wewntrznych ak- tów prawa i w zale|no[ci od postanowieD ustaw mog je wydawa tak|e inne organy ni| wymienione w jej art. 93. ArtykuB 5 Zasada niedyskryminowania 1. Przy rozpatrywaniu wniosków jednostek i przy podejmowaniu decyzji urzdnik zapewni przestrzeganie zasady równego trak- towania. Pojedyncze osoby znajdujce si w takiej samej sytu- acji bd traktowane w porównywalny sposób. 2. W przypadku ró|nic w traktowaniu urzdnik zapewni, aby to nierówne traktowanie byBo usprawiedliwione obiektywnymi, istotnymi wBa[ciwo[ciami danej sprawy. 3. Urzdnik powstrzyma si w szczególno[ci od wszelkiego nie- usprawiedliwionego nierównego traktowania jednostek ze wzgldu na ich narodowo[, pBe, ras, kolor skóry, pochodze- nie etniczne lub spoBeczne, cechy genetyczne, jzyk, religi lub wyznanie, przekonania polityczne lub inne; przynale|no[ do mniejszo[ci narodowej, posiadan wBasno[, urodzenie, inwa- lidztwo, wiek lub orientacj seksualn. Jak ju| wspomniano w komentarzu do art. 4, kolejne przepisy KDA, w tym art. 5, odnosz si przede wszystkim do sytuacji, gdy organy ad- ministracji publicznej dziaBaj w ramach luzów decyzyjnych. Przepisy te maj na celu przeciwdziaBanie nadu|ywaniu wBadzy i dowolno[ci, gdy przepisy prawa materialnego nie zawieraj wyraznych postanowieD wi|cych organy administracji. Wskazania zawarte w art. 5 Kodeksu harmonizuj z niektórymi tezami zawartymi w orzeczeniach NSA, SN oraz TK, wyprowadzanymi z ogólnych przepisów polskiej Konstytucji oraz przepisów ustawowych, gBównie z Kpa. Art. 5 i nastpne szczegóBo- wej uzupeBniaj orzecznictwo polskich sdów. 16 Tak np. art. 14 § 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) stanowi, |e Minister Finansów d|c do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego dokonuje w szczególno[ci jego urzdowej interpretacji uwzgldniajc orzecznic- two sdów i TrybunaBu Konstytucyjnego. 22 Przypomnijmy, |e w cytowanym ju| wyroku z 11 czerwca 1981 r. nr SA 820/81 NSA17 powoBuje si na art. 7 in fine Kpa stanowicy m.in., |e organ administracji zaBatwiajc spraw ma mie na wzgldzie in- teres spoBeczny oraz sBuszny interes obywatela, stwierdziB |e uznanie administracyjne w warunkach paDstwa praworzdnego straciBo swój dotychczasowy charakter. Organ dziaBajc w granicach uznania ma o b o w i  z e k zaBatwi spraw w sposób zgodny ze sBusznym intere- sem obywatela, je|eli nie stoi temu na przeszkodzie interes spoBeczny, ani nie przekracza to mo|liwo[ci organu, wynikajcych z przyznanych mu uprawnieD i [rodków. Uzasadnienie decyzji negatywnej dla strony winno wykaza oczywi[cie te przeszkody w my[l art. 107 § 1, 3 Kpa, gdy| równie| tzw. decyzje uznaniowe powinny zawiera uzasadnienie faktyczne i prawne. Zasada równego traktowania osób, znajdujcych si w t a k i e j s a - m e j s y t u a c j i w sposób p o r ó w n y w a l n y wspóBbrzmi z tez innego wyroku NSA nr II SA 1161/8414, |e  z konstytucyjnej zasady równo[ci obywateli wobec prawa wynika prawo obywateli do oczekiwania, |e w takich samych sytuacjach prawnych i faktycznych mog oczekiwa od organów administracji takich samych rozstrzygni . Art. 5 ust. 2 KDA wskazuje, |e równie| w tym traktowaniu dziaBania organu musz by determinowane obiektywnymi, istotnymi wBa[ciwo[ciami danej sprawy, czyli mówic inaczej, |e strony znajdowaBy si  w takiej samej sytuacji , o której mówi ust. 1. WyBczenie wpBywu na ocen równo[ci w traktowaniu stron takich cech, o których mówi ust. 3 art. 5 jak: narodowo[, pBe, rasa, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub spoBeczne, cechy genetyczne, jzyk, religi (stosunek do religii), przekonania polityczne, stan posiadania wBasno[ci, urodzenie, inwalidztwo, wiek lub preferencje seksualne s oczywiste i wynikaj tak|e z Konstytucji RP (por. np. art. 32, 33, 35, 37, 38). Kryterium wpBywu na ocen równo[ci praw musi oczywi[cie uwzgldnia wzgldy szczególne jak np., |e pewne prace musz by wyBczone w stosunku do kobiet wBa[nie z uwagi na ich dobro, a wiek lub stan zdrowia mo|e wyBcza przyznanie obywatelowi okre[lonego uprawnienia (np. pozwolenia na broD, licencji pilota), bdz naBo|enia na niego okre[lonego obowizku (np. sBu|by wojskowej). Wynikaj one zreszt z obowizujcych przepisów prawa materialnego. Ograniczenie w mechanicznym stosowaniu zaleceD z ust. 3 wynikaj zreszt z ust. 17 Patrz odsyBacz  8 . 23 2, gdy| zró|nicowanie takie bdzie dopuszczalne, a niekiedy konieczne jako  usprawiedliwione obiektywnymi, istotnymi wBa[ciwo[ciami danej sprawy . ArtykuB 6 Zasada proporcjonalno[ci 1. W toku podejmowania decyzji urzdnik zapewni, |e przyjte dziaBania pozostan proporcjonalne do obranego celu. Urzdnik bdzie w szczególno[ci unika ograniczania praw obywateli lub nakBadania na nich obci|eD, je|eli ograniczenia te lub obci|e- nia byByby niewspóBmierne do celu prowadzonych dziaBaD18. 2. W toku podejmowania decyzji urzdnik zwróci uwag na spra- wiedliwe wywa|anie praw osób prywatnych i ogólnego interesu publicznego. Art. 6 ust. 1 Kodeksu zawiera bardzo wa|n zasad p r o p o r - c j o n a l n o [ c i (w s p ó B m i e r n o [ c i ) w stosowaniu [rodków w celu osignicia zamierzonego celu. Cele te wytycza czsto ustawodawca, niekiedy w preambule ustawy, niekiedy celowe jest signicie do uza- sadnienia projektu ustawy i dyskusji nad jej projektem w parlamencie. Niekiedy ustawodawca nakazuje miarkowanie przewidzianych [rodków prawnych tak, aby uwzgldnia interes zobowizanego. I tak art. 7 § 2 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postpowaniu egzekucyjnym w admi- nistracji (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968) stanowi, |e organ egze- kucyjny stosuje [rodek egzekucyjny, który prowadzi bezpo[rednio do wykonania obowizku, a spo[ród kilku [rodków egzekucyjnych  [ro- dek lub [rodki n a j m n i e j u c i  | l i w e dla zobowizanego. Stosowanie [rodków, w my[l § 3, jest niedopuszczalne gdy egzekwowany obowizek zostaB wykonany  albo staB si bezprzedmiotowy. Ust. 2 art. 6 wspóBbrzmi z art. 7 in fine polskiego Kpa, o którym ju| byBa mowa na wstpie komentarza do art. 5  pierwszego z artykuBów Kodeksu, zawierajcego wskazanie postpowania organów administra- cji, dziaBajcych w sferze  luzów decyzyjnych . WykBadnia NSA tego polskiego przepisu nakazywaBa  jak pamitamy  organowi pozytywne 18 Wprawdzie w tek[cie niemieckim i angielskim KDA u|yto okre[lenia  obywatel ( der Bürger ,  citizen )  to nie mo|na sobie wyobrazi, aby tak wa|na zasada nie miaBa zastosowania do jednostek nie bdcych osobami fizycznymi. 24 zaBatwianie  sBusznej sprawy obywatela, je[li nie kolidowaBo to z inte- resem spoBecznym, a nie przekraczaBo mo|liwo[ci organu wynikajcych z przysBugujcych mu kompetencji i [rodków19. Ustalenie w jakiej rela- cji pozostaje interes obywateli do interesu publicznego i czy s one do pogodzenia wymaga ich  w y w a | a n i a   na co wskazuje ust. 2 art. 6 KDA. Na uwag zasBuguje tu wyrok NSA z dnia 19 kwietnia 2000 r. nr SA/Sz 852/9920 w sprawie zaniechania poboru podatku. Nie ulega wtpliwo[ci, |e wyegzekwowanie obowizku podatkowego le|y w inte- resie publicznym, gdy| podatki zasilaj dochody bud|etów paDstwa i samorzdów terytorialnych. Z drugiej jednak strony je[li by doprowa- dzono do upadku tego przedsibiorstwa, to szkod poniósBby nie tylko jego wBa[ciciel, ale straciliby prac zatrudnieni w nim pracownicy, któ- rzy zwróciliby si o pomoc ze [rodków publicznych, a bud|et straciBby jedno ze zródeB dochodów. Zbieg interesu indywidualnego, grupowego i publicznego uzasadniaB zatem w konkretnej sprawie udzielenie ulgi w spBaceniu nale|no[ci podatkowych. Dalszy postp w stosunku do cytowanego uprzednio wyroku z 1981 r. stanowi równie| wyrok NSA z 10 wrze[nia 2002 r. nr IV S.A. 1141/ 02, wydany w wyniku skargi zBo|onej przez Rzecznika Praw Obywatel- skich w sprawie uchwalenia przez Rad Gminy W. W. planu zagospo- darowania przestrzennego i rozpoznania zarzutów zainteresowanych wBa[cicieli nieruchomo[ci. Wskazuje si tam midzy innymi, |e przepisy prawa nale|y stosowa w stopniu i zakresie mo|liwie najmniej uci|li- wym dla ich adresatów, a interes ogólny nie jest jedynym, który nale|y uwzgldnia i nie ma on charakteru nadrzdnego nad innymi dobrami. Wywa|a zatem nale|y wszystkie uwarunkowania21. Zasad p r o p o r c j o n a l n o [ c i stosowania [rodków w stosunku do zaBo|onych celów wdra|a TrybunaB Konstytucyjny oraz Europejski TrybunaB Praw CzBowieka22. Polski TrybunaB wyprowadza j z art. 2 Konstytucji  zasady demokratycznego paDstwa prawnego. 19 Na temat uznania administracyjnego i kontroli prawidBowo[ci dziaBania administracji publicz- nej pisz szerzej w publikacji J . Z w i  t k i e w i c z : Rzecznik Praw Obywatelskich ...  jw. s. 76-82, cytujc tam ewolucj pogldów autorów poczynajc od koDca XIX wieku. 20 Rzeczpospolita nr 34 z 9-10 lutego 2002 r. C-2; Sd Najwy|szy oddaliB 6 lutego 2002 r. rewizj nadzwyczajn Ministra Sprawiedliwo[ci od tego wyroku NSA. 21 Rzeczpospolita nr 227 z 28-29 wrze[nia 2002 r., C-2. 22 Por. K . W ó j t o w i c z : Zasada proporcjonalno[ci jako warunek konstytucyjno[ci norm (w. Ksidze XX-lecia orzecznictwa TrybunaBu Konstytucyjnego; wyd. TK, Warszawa 2006 r. 25 ArtykuB 7 Zakaz nadu|ywania uprawnieD Urzdnik mo|e korzysta z uprawnieD wyBcznie dla osignicia celów, dla których uprawnienia te zostaBy mu powierzone moc wBa[ciwych przepisów. Urzdnik odstpi w szczególno[ci od ko- rzystania z uprawnieD dla osignicia celów, dla których brak jest podstawy prawnej lub które nie mog by uzasadnione interesem publicznym. Przepis ten powtarza w zasadzie postanowienia wynikajce ju| z art. 4 (zasady praworzdno[ci) oraz z art. 6 (zasady proporcjonalno[ci w stosunku do obranego celu). Cel powinien wynika z podstawy praw- nej dziaBania organu lub interesu publicznego. Naruszenie tych zasad przepis kwalifikuje jako nadu|ycie uprawnieD przez urzdnika, co mo|e skutkowa jego odpowiedzialno[ci. Zasad t mo|na by uzupeBni zasad s t o p n i o w a l n o [ c i [rodków. Trzeba bowiem w niektórych sprawach rozwa|y np. przy nakBadaniu kar administracyjnych, czy chodzi o ukaranie czy tylko o wymuszenie okre[lonego prawem zachowania zobowizanego. Tak np. polskie post- powanie egzekucyjne w administracji, o czym byBa mowa, przewiduje, |e organ egzekucyjny ma obowizek stosowa spo[ród kilku [rodków egzekucyjnych, najmniej uci|liwy dla zobowizanego, ale nie mo|e go zastosowa  np. grzywny, gdy obowizek prawny zostaB wykonany albo staB si bezprzedmiotowy. Zasad t stosuje si od lat w naszym usta- wodawstwie23. ArtykuB 8 Zasada bezstronno[ci i niezale|no[ci 1. Urzdnik dziaBa bezstronnie i niezale|nie. Urzdnik powstrzyma si od wszelkich arbitralnych dziaBaD, które mog mie nega- tywny wpByw na sytuacj jednostek, oraz od wszelkich form ich faworyzowania, bez wzgldu na motywy takiego postpowania. 23 Por. art. 7 § 2, 3 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postpowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 1991 r. nr 36, poz. 161 ze zm.) Podobne postanowienie zawieraBo ju| rozporzdzenie Prezydenta RP z 22 marca 1928 r. o postpowaniu przymusowym w administracji (Dz.U. nr 36, poz. 342 ze zm.)  art. 5, 6  na ten temat zob. Z b . L e o D s k i : Przepisy o postpowaniu przymusowym w administracji (teksty i obja[nienia). Warszawa, 1959 r. (s. 14, 15). 26 2. Na postpowanie urzdników nie bdzie miaB wpBywu, w |adnym czasie, interes osobisty, rodzinny lub narodowy, ani te| nie b- dzie wpBywa presja polityczna. Urzdnik nie bdzie uczestni- czyB w podejmowaniu decyzji, w której on lub bliski czBonek jego rodziny miaBby interes finansowy. Bezstronno[ i obiektywizm dziaBania urzdnika oraz przeciwsta- wienie si ewentualnym naciskom politycznym lub innym wynika w polskich warunkach zarówno z przepisów postpowania admini- stracyjnego jak i tzw. pragmatyk urzdniczych. I tak m.in. art. 8 Kpa nakazuje organom administracji publicznej prowadzi postpowanie w taki sposób, aby pogBbia zaufanie obywateli do organów PaDstwa oraz podnosi [wiadomo[ i kultur prawn obywateli (podobnie art. 121 Ordynacji podatkowej). Art. 24, 25 Kpa normuj szczegóBowo przypadki wyBczenia si od zaBatwienia danej sprawy pracownika organu admini- stracji (oraz organu) w sytuacjach, w których mogBoby doj[ do wpBywu okre[lonych jego powizaD osobowych, majtkowych na rozstrzygnicie sprawy lub nawet do podejrzenia o stronniczo[ (podobnie art. 131, 132 Ordynacji podatkowej). Skutki nie wyBczenia si pracownika lub orga- nu okre[laj art. 145 Kpa i art. 240 Ordynacji podatkowej, nakazujce wznowienie postpowania zakoDczonego decyzj ostateczn. Przepisy ustawy z 1982 r. o pracownikach urzdów paDstwowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953) w art. 17, ustawy z 2006 r. o sBu|bie cywilnej (Dz.U. 170 poz. 1218 ze zm.) w art. 47 oraz ustawy z 1990 r. o pracownikach samorzdowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 ze zm.) w art. 15 równie| nakazuj pracownikom zachowanie obiektywi- zmu w toku zaBatwiania spraw i równego traktowania stron. Naruszenie tych zasad mo|e spowodowa odpowiedzialno[ dyscyplinarn urzdni- ka, nie mówic ju| o odpowiedzialno[ci karnej w skrajnych wypadkach z art. 231 Kodeksu karnego z 1997 r. (tzw. przestpstwo urzdnicze). Ustawa o sBu|bie cywilnej zawiera nadto zakaz nale|enia urzdników do partii politycznych a tak|e peBnienia funkcji w zwizkach zawodowych. Zakaz nale|enia do partii politycznych wydaB si Rzecznikowi Praw Oby- watelskich za daleko idcy, co spowodowaBo zaskar|enie przez niego od- powiednich przepisów poprzedniej ustawy o sBu|bie cywilnej z 1998 r. i innych do TrybunaBu Konstytucyjnego, który jednak nie podzieliB tych wtpliwo[ci. 27 ArtykuB 9 Zasada obiektywno[ci W toku podejmowania decyzji urzdnik uwzgldni wszystkie istotne czynniki i przypisze ka|demu z nich nale|ne mu znaczenie; nie uwzgldnia si |adnych okoliczno[ci nie nale|cych do sprawy. Przepis ten uzupeBnia art. 8. Chodzi w nim o to, aby przy rozstrzyga- niu danej sprawy nie sugerowa si okoliczno[ciami nie zwizanymi z t spraw (np. przy kwalifikowaniu mieszkaDca do jednej z form pomocy spoBecznej nie mo|na bra pod uwag tego, czy realizuje on okre[lone zobowizania np. podatkowe). ArtykuB 10 Oczekiwania prawnie uzasadnione oraz konsekwentne dziaBanie i doradztwo 1. Urzdnik dziaBa konsekwentnie w ramach swojej praktyki admi- nistracyjnej i zgodnie z dziaBalno[ci administracyjn instytu- cji. Urzdnik przestrzega obowizujcych w instytucji praktyk administracyjnych, o ile nie zaistniej uzasadnione powody, które usprawiedliwiaByby odej[cie w indywidualnym przypadku od tych praktyk. Te powody nale|y przedstawi na pi[mie. 2. Urzdnik uwzgldnia uzasadnione i sBuszne oczekiwania jed- nostki, które wynikaj z dziaBaD podejmowanych przez dan instytucj w przeszBo[ci. 3. W razie potrzeby urzdnik sBu|y jednostce porad dotycz- c mo|liwego sposobu postpowania w sprawie wchodzcej w zakres jego dziaBania oraz dotyczc po|danego sposobu roz- strzygnicia sprawy. Ust. 1 i 2 nawizuj do przyjtych w praktyce precedensów. W art. 5 Kodeksu chodziBo o równe traktowanie (w takich samych sytuacjach) osób w porównywalny sposób. Art. 10 ust. 1, 2 odnosi si natomiast do przestrzegania uksztaBtowanej w czasie praktyki zaBatwiania okre- [lonych rodzajowo spraw, w zbli|onych warunkach. Opinia spoBeczna przyzwyczaja si do okre[lonego sposobu postpowania organów ad- ministracji publicznej i wszelkie odstpstwa w jednorodnych sprawach powoduj napicia i podejrzenie organów o subiektywizm, a niekiedy o nadu|ycia. Je[li wic zmienia si sytuacja wymuszajca konieczno[ 28 odej[cia od dotychczasowej praktyki (np. wskutek ograniczeD bud|e- towo-finansowych, czy wystpienia konieczno[ci uwzgldnienia innych priorytetów) organ administracji powinien uzasadni to odej[cie. Udzielenie stronom pouczenia i wyja[nieD (ust. 3) wynika z art. 9, 11 Kpa oraz art. 121 Ordynacji podatkowej. W my[l art. 14 § 4-6 Ordynacji podatkowej urzdnik jest obowizany, na |danie podatnika, poinfor- mowa go o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego w jego sprawie, w której nie wszczto postpowania lub kontroli podatkowej. Tak|e zastosowanie si przez podatnika do urzdowej interpretacji pra- wa podatkowego, o której mówi art. 14 § 1 pkt 2 Ordynacji, nie mo|e mu szkodzi (art. 14 § 6). ArtykuB 11 Zasada uczciwo[ci Urzdnik powinien dziaBa bezstronnie, uczciwie i rozsdnie. Wydaje si, |e je[li urzdnik bdzie speBniaB warunki przewidziane w poprzednich przepisach, to jego dziaBania bd  bezstronne, uczciwe i rozsdne . ArtykuB 12 Zasada uprzejmo[ci 1. W swoich kontaktach z jednostk urzdnik zachowuje si wBa[ciwie, uprzejmie i pozostaje dostpny. Odpowiadajc na korespondencj, rozmowy telefoniczne i poczt elektroniczn (e-mail), urzdnik stara si by mo|liwie jak najbardziej pomoc- ny i udziela odpowiedzi na skierowane do niego pytania mo|li- wie jak najbardziej wyczerpujco i dokBadnie. 2. Je|eli urzdnik nie jest wBa[ciwy w danej sprawie, kieruje oby- watela do urzdnika wBa[ciwego. 3. W przypadku popeBnienia bBdu naruszajcego prawa lub inte- res jednostki urzdnik przeprasza za to i stara si skorygowa negatywne skutki popeBnionego przez siebie bBdu w jak naj- wBa[ciwszy sposób, informujc o ewentualnych mo|liwo[ciach odwoBania si zgodnie z art. 19 Kodeksu. Zasada uprzejmo[ci powinna wynika z poczucia s B u | e b n e j funk- cji pracowników urzdów paDstwowych w stosunku do spoBeczeDstwa 29 oraz kultury osobistej urzdnika. Obywatele czsto skar| si na wy- niosBo[ i zbywanie ich w toku zaBatwiania spraw w urzdach. Uprzej- mo[ jest niezbdna zwBaszcza w obecnych czasach, w których obywa- tel czuje si zagubiony w powodzi przepisów, czsto zmieniajcych si, niezharmonizowanych ze sob i niekomunikatywnych. Rzecznik Praw Obywatelskich IV kadencji stwierdziB, |e w toku wizytacji województwa podlaskiego w marcu 2002 r. pracownicy jego Biura przyjli 380 oby- wateli i rozpatrzyli okoBo 410 spraw, zaBatwiajc poBow ich na miejscu. W cz[ci spraw chodziBo bowiem tylko o zorientowanie interesantów o stanie prawnym i sBu|cych im uprawnieniach24. O u p r z e j m o [ c i i | y c z l i w o [ c i , któr powinien okazywa urzdnik w kontaktach z obywatelami stanowi wyraznie art. 15 ust. 2 pkt 2 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzdowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1593 ze zm.). Nie znajdujemy niestety tego stwierdzenia w innych pragmatykach urzdniczych. Z przepisem art. 12 ust. 1 KDA koresponduj jego art. 22 i 23 mówice szczegóBowo o udostpnianiu obywatelom |danych informacji oraz o udostpnianiu im dostpu do publicznych dokumentów. Podobnie art. 61 Konstytu- cji i ustawa z 6 wrze[nia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112 poz. 1198). Obowizek przekazania sprawy skierowanej do niewBa[ciwego or- ganu wBa[ciwemu organowi wynika równie| z art. 65 polskiego Kpa. O skierowaniu tym powiadamia si wnoszcego podanie. Pomimo pier- wotnego wniesienia podania do niewBa[ciwego organu, uwa|a si je za wniesione z zachowaniem terminu, je|eli tylko to bBdne wniesienie na- stpiBo przed upBywem przypisanego dla sprawy terminu. Art. 12 ust. 3 Kodeksu wskazuje na obowizek samokrytycznej oceny bBdu popeBnionego przez pracownika organu administracji. yle jest je[li pracownik popeBnia bBdy zaBatwiajc sprawy, ale jeszcze gorzej, gdy ma- jc [wiadomo[ tego, trwa w bezczynno[ci i ani nie przeprasza obywatela ani nie usiBuje bBdu tego naprawi, udzielajc stronie porady, jak nale|y zapobiec skutkom bBdnego poinformowania (np. w przypadku upBywu terminu do wniesienia odwoBawczego [rodka prawnego  o mo|liwo[ci wystpienia o przywrócenie terminu). Art. 58 § 1 polskiego Kpa przewi- duje np., |e przywrócenie terminu jest mo|liwe na pro[b zainteresowa- nego, je[li uprawdopodobniono, |e uchybienie nastpiBo bez jego winy. 24 Por. Wypowiedz prof. A . Z o l l a : Wra|enia z Podlasia ( Rzeczpospolita Nr 71 z 25 marca 2002 r. C-1). 30 ArtykuB 13 Zasada odpowiadania na pisma w jzyku obywatela Urzdnik zapewni, |e ka|dy obywatel Unii lub ka|da pojedyncza osoba, która zwróci si na pi[mie do instytucji w jednym z jzyków traktatu, otrzyma odpowiedz w tym samym jzyku. Zasada ta obo- wizuje tak|e w miar mo|liwo[ci do osób prawnych jak i stowarzy- szeD (organizacji pozarzdowych) oraz podmiotów gospodarczych. W polskim Kpa brak jest przepisu odpowiadajcego art. 13 KDA. Je- dynie art. 69 § 2 stanowi, |e w protokoBach przesBuchania osoby, która zBo|yBa zeznanie w jzyku obcym, nale|y poda w przekBadzie na jzyk polski tre[ zBo|onego zeznania oraz wskaza osob i adres tBumacza, który dokonaB przekBadu. TBumacz ten powinien podpisa protokóB przesBuchania. Podobne postanowienie zawiera art. 174 § 2 Ordynacji podatkowej. Art. 10 ust. 2 ustawy z 7 pazdziernika 1999 r. o jzyku polskim (Dz.U. Nr 90, poz. 999) stanowi, |e nazwom i tekstom w jzyku polskim  mog towarzyszy wersje w przekBadzie na jzyk obcy w wypadkach i granicach okre[lonych w rozporzdzeniu ministra wBa[ciwego do spraw administracji publicznej . ArtykuB 14 Potwierdzenie odbioru i podanie nazwiska wBa[ciwego urzdnika 1. W terminie dwóch tygodni wydaje si potwierdzenie odbioru ka|dego pisma skierowanego do instytucji lub ka|dego skiero- wanego do niej za|alenia, chyba |e w tym terminie mo|na prze- kaza merytorycznie uzasadnion odpowiedz. 2. W odpowiedzi lub potwierdzeniu odbioru podaje si nazwisko i numer telefonu urzdnika zajmujcego si dan spraw oraz jego stanowisko sBu|bowe. 3. Nie ma konieczno[ci przekazywania potwierdzenia odbioru ani odpowiedzi w przypadkach, w których pisma lub za|alenia speB- niaj znamiona nadu|ycia ze wzgldu na ich nadmiern liczb, cigBe powtarzanie lub bezsensowny charakter. Polski Kpa przewiduje w art. 63 § 4 obowizek potwierdzenia przez urzdnika wniesienia podania, ale wyBcznie wtedy, gdy wnoszcy je tego za|da. Potwierdzenia dokonuje si, w przeciwieDstwie do art. 14 31 ust. 1 KDA,  od rki . KDA pozostawia na to organowi czas do dwóch ty- godni, chyba |e w tym czasie istnieje mo|liwo[ przekazania odpowiedzi co do istoty sprawy ( merytorycznie uzasadnionej odpowiedzi ). Art. 14 ust. 2 Kodeksu wymaga w pi[mie zawierajcym odpowiedzi urzdu lub w p o t w i e r d z e n i u o d b i o r u p i s m a nazwiska i numeru telefonu urzdnika zajmujcego si dan spraw. Co do potwierdzenia odbioru i informacji o prowadzcym spraw polski Kpa wyraznie wyma- gania takiego nie zawiera, chocia| obowizek taki mo|na wyprowadzi z Konstytucji oraz aktualnie z ustawy o informacji, je[li obywatel lub inny podmiot tego za|da (art. 61 Konstytucji, art. 2 i nastpne usta- wy z 6 wrze[nia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198). Nie ulega te| wtpliwo[ci, |e potwierdzajc przyjcie podania pracownik urzdu bdzie musiaB uwidoczni swoje nazwisko. W przypadku wydania decyzji art. 107 § 1 Kpa przewiduje wyraznie o b o w i  z e k zamieszczenia pod decyzj podpisu z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska sBu|bowego osoby upowa|nionej do jej wy- dania (analogicznie art. 210 § 1 pkt 8 Ordynacji podatkowej). Co do reagowania na przypadki pieniactwa lub bezsensowno[ci ponawianych pism (art. 14 ust. 3 KDA), spraw t normuje art. 239 § 1 Kpa (w dziale skargi i wnioski) upowa|niajcy organ do ograniczenia si do podtrzymania swego poprzedniego stanowiska. W sprawach zaBatwianych w formie decyzji mo|e mie zastosowanie art. 105 § 1 Kpa stanowicy o umorzeniu postpowania w drodze de- cyzji z powodu bezprzedmiotowo[ci postpowania (art. 208 Ordynacji podatkowej)25. ArtykuB 15 Zobowizanie do przekazania sprawy do wBa[ciwej jednostki organizacyjnej instytucji 1. W przypadku skierowania lub przekazania adresowanego do instytucji pisma lub za|alenia do dyrekcji generalnej, dyrekcji lub wydziaBu, które nie s upowa|nione do rozpatrzenia pisma lub za|alenia, ich jednostki organizacyjne zapewni, |e akta niezwBocznie zostan przekazane do wBa[ciwej jednostki organi- zacyjnej instytucji. 25 Por. wyrok NSA z 5 stycznia 1982 r. (II SA 919/81) ONSA 1982, nr 1 poz. 5, OSPiKA 1983 nr 4, poz. 80  glosa J. Borkowskiego. 32 2. Jednostka organizacyjna, do której pierwotnie wpBynBo pismo lub za|alenie, informuje wnoszcego o dalszym przekazaniu sprawy, podajc przy tym nazwisko i numer telefonu urzdnika, do którego akta zostaBy skierowane. 3. Urzdnik zwróci uwag osób lub innych jednostek na ewentual- ne bBdy i braki w dokumentach, dajc im mo|liwo[ ich skory- gowania. Postpowanie, w razie skierowania pisma do niewBa[ciwego organu zostaBo ju| cz[ciowo omówione w komentarzu do art. 12 KDA. W tym miejscu przypomnie nale|y, |e w my[l art. 66 § 3 polskiego Kpa, za- sada przekazania sprawy bBdnie wniesionej wBa[ciwemu organowi, nie dotyczy sytuacji, gdy w sprawie jest wBa[ciwy sd. W takim wypadku podanie zwraca si wnoszcemu z odpowiednim pouczeniem. Wnoszcy podanie musi bowiem zdecydowa, czy chce podj postpowanie w tym trybie i dopeBni wymogów procedury sdowej. ArtykuB 16 Prawo wysBuchania i zBo|enia o[wiadczeD 1. W przypadkach, dotyczcych praw lub interesów jednostek, urzdnik zapewni przestrzeganie praw do obrony na ka|dym etapie postpowania zmierzajcego do wydania decyzji. 2. W przypadkach, w których mo|e zosta wydana decyzja doty- czca praw lub interesów jednostki, ma ona prawo przed podj- ciem decyzji przedstawi swoje uwagi na pi[mie i w razie potrze- by przedstawi ustnie swoje spostrze|enia. Art. 16 ma zagwarantowa stronom mo|liwo[ uczestniczenia w toku postpowania wyja[niajco-dowodowego poprzedzajcego wy- danie decyzji w sprawie. Dotyczy to zarówno skBadania wniosków co do prowadzonego postpowania jak i innych spostrze|eD w formie pisemnej lub ustnej. Uprawnienia strony w polskim postpowaniu administracyj- nym s bardziej uszczegóBowione i okre[lane s znanym sloganem:  nic o stronie bez strony . I tak m.in. organ ma obowizek udostpni stronie przegldanie akt sprawy oraz sporzdzenie z nich notatek i odpisów (art. 73 Kpa), na jej wniosek mo|e przesBuchiwa nowych [wiadków lub bie- gBych. {danie strony przeprowadzania dowodu organ jest obowizany uwzgldni, je|eli jest to znaczce dla sprawy (art. 77 § 3, art. 78 § 1). Ma prawo bra udziaB w przeprowadzaniu dowodów, zadawa pytania [wiad- 33 kom, biegBym i innym stronom (art. 79). Okoliczno[ faktyczna mo|e by uznana za udowodnion, je|eli strona miaBa mo|liwo[ wypowiedzenia si co do przeprowadzonych dowodów, chyba |e zaBatwienie sprawy nie cierpi zwBoki ze wzgldu na niebezpieczeDstwo dla |ycia lub zdrowia ludzkiego albo ze wzgldu na gro|c niepowetowan szkod materialn (art. 81). Przed wydaniem decyzji organ jest obowizany umo|liwi stronie wypowiedzenie si co do zebranych dowodów i materiaBów oraz zgBoszonych |daD, chyba |e zachodz przeciwwskazania, o których byBa mowa (art. 10 § 1). Zbli|one, chocia| nieco w|sze gwarancje dla stron przewiduje Ordynacja podatkowa (art. 188, 192, 200). Czy polskie regulacje proceduralne bardziej szczegóBowe i bardziej wymierne chronice prawa strony w postpowaniu wyja[niajco-dowo- dowym eliminuj przydatno[ pomocniczego stosowania postanowieD art. 16 KDA? Wydaje si, |e trzeba mie na uwadze to, co zostaBo po- wiedziane we wprowadzeniu do niniejszego opracowania oraz w komen- tarzu do art. 3 Kodeksu. Chodzi tu o szeroki zakres jego mocy obowi- zujcej obejmujcy c a B o k s z t a B t dziaBalno[ci publicznych organów administrujcych, a nie tylko o poszczególne jej fragmenty i niektóre prawne formy i ich dziaBania wynikajce z zaw|eD polskich procedur administracyjnych. I w tym tkwi jego znaczenie. Uwaga ta dotyczy od- powiednio tak|e znaczenia innych przepisów KDA. ArtykuB 17 Stosowny termin podjcia decyzji 1. Urzdnik zapewni, |e w sprawie ka|dego wniosku lub ka|dego za|alenia skierowanego do instytucji zostanie podjta decyzja w stosownym terminie, niezwBocznie, a w |adnym razie nie pózniej ni| w dwa miesice od daty wpBywu tego wniosku lub za|alenia. Taka sama zasada obowizuje w odniesieniu do od- powiedzi na pisma jednostek i do przekazywania odpowiedzi na informacje administracyjne przekazywane przez urzdnika swoim przeBo|onym wraz z pro[b o wydanie poleceD w sprawie podjcia koniecznych decyzji. 2. Je|eli ze wzgldu na zBo|ony charakter sprawy decyzja w spra- wie wniosku lub za|alenia nie mo|e zosta wydana w podanym powy|ej terminie, urzdnik przeka|e wnoszcemu stosown wiadomo[ mo|liwie jak najszybciej. W takim wypadku o osta- tecznej decyzji nale|y poinformowa wnoszcego w mo|liwie najkrótszym terminie. 34 Przepis zwraca uwag na szybko[ postpowania organów admini- stracji. Odnosi si on nie tylko do spraw, w których zapadaj decyzje ale tak|e do udzielenia odpowiedzi na pi[mie i udzielania informacji. Terminy zaBatwiania spraw s zbli|one do polskich terminów, oraz do postpowania organu w razie niemo|liwo[ci zaBatwienia sprawy w terminie (art. 35 i nastpne Kpa, art. 139 i nastpne Ordynacji podat- kowej). Maksymalny termin zaBatwienia sprawy w organach pierwszej instancji w Polsce jest krótszy i wynosi 1 miesic, je[li sprawa nie jest skomplikowana, albo je[li strona swoim zachowaniem nie spowodowaBa przedBu|enia jej zaBatwienia. ArtykuB 18 Obowizek uzasadnienia decyzji 1. W odniesieniu do ka|dej wydanej przez instytucj decyzji, która mo|e mie negatywny wpByw na prawa lub interesy jednostki, nale|y poda powody, na których opiera si wydana decyzja; w tym celu nale|y jednoznacznie poda istotne fakty i podstaw prawn podjtej decyzji. 2. Urzdnik odstpuje od wydania decyzji, które opieraByby si na niewystarczajcych lub niepewnych podstawach i które nie za- wieraByby indywidualnej argumentacji. 3. W przypadku, kiedy ze wzgldu na du| liczb jednostek, któ- rych dotycz podobne decyzje, nie ma mo|liwo[ci podania szczegóBowych powodów podjtej decyzji i w zwizku z tym przekazuje si odpowiedzi standardowe, urzdnik zapewni, |e w terminie pózniejszym dostarczy indywidualn argumentacj obywatelowi26, który zwróci si z wyrazn odno[n pro[b. ArtykuB 19 Informacja o mo|liwo[ciach odwoBania 1. Wydana przez instytucj decyzja, która mo|e mie negatyw- ny wpByw na prawa lub interesy jednostki, zawiera informacj o mo|liwo[ciach zBo|enia odwoBania od wydanej decyzji. Podaje si w szczególno[ci rodzaj [rodków odwoBawczych, organy, do których mo|na je wnosi oraz terminy ich wnoszenia. 26 Patrz odsyBacz  18 35 2. W decyzjach nale|y zamie[ci w szczególno[ci informacj o mo|liwo[ci wszczcia postpowaD sdowych oraz skierowania skarg do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich zgodnie z warunkami ustalonymi w art. 230 i 195 traktatu ustanawiaj- cego Wspólnot Europejsk. Oba przepisy normuj form wydanych decyzji. Odpowiednik tych przepisów stanowi art. 107 polskiego Kpa i 210 Ordynacji podatko- wej, które s bardziej szczegóBowe. Art. 107 Kpa przewiduje obowizek m.in. powoBania podstawy prawnej rozstrzygnicia oraz uzasadniania faktycznego i prawnego, wskazujce wyraznie, |e ustalony w sprawie stan faktyczny istotnie wypeBniaB dyspozycj przepisu prawnego ma- jcego w sprawie zastosowanie. Kiedy okoliczno[ faktyczna mo|e by uznana za udowodnion, stanowi art. 81 Kpa, wprowadzajc wymóg, aby strona miaBa mo|liwo[ wypowiedzenia si co do przeprowadzonych dowodów, chyba |e zaBatwienie sprawy nie cierpi zwBoki ze wzgldu na niebezpieczeDstwo dla |ycia lub zdrowia ludzkiego albo niepowetowan szkod materialn, co powinno by utrwalone w aktach sprawy (art. 10 § 2, 3). Uzasadnienie faktyczne ma te| wskaza nie tylko dowody, na których oparB si organ, ale nadto przyczyny, z powodu których innym dowodom odmówiB wiarygodno[ci i mocy dowodowej (art. 107 § 3). Od- stpstwo od uzasadnienia decyzji jest dopuszczalne tylko je[li decyzja uwzgldnia w caBo[ci |danie wszystkich stron albo odstpstwo od uzasadnienia wynika z odrbnej ustawy. Niezale|nie od uzasadnienia decyzji powinny by wskazane [rodki odwoBawcze oraz [rodki zaskar- |enia (odpowiednio: skarga lub powództwo) do sdu administracyjnego lub sdu powszechnego). Na uwag zasBuguje natomiast ust. 2 w art. 18 KDA, nakazujcy urzdnikowi zaniechanie wydania decyzji bez wymaganych podstaw (nale|y rozumie, |e chodzi zarówno o podstawy prawne jak i faktycz- ne), których nie mo|na by uzasadni. Przepis nie rozró|nia zatem uza- sadnienia decyzji tzw. zwizanych oraz uznaniowych, ani nie wspomina o mo|liwo[ci odstpienia od ich uzasadnienia. W art. 19 ust. 2 zwraca uwag obowizek zamieszczania pouczenia o mo|liwo[ci wystpienia strony na drog sdow oraz, czego nie ma w polskich procedurach, o mo|liwo[ci zwrócenia si do rzecznika praw obywatelskich. Pomoc ze strony rzecznika deklaruje natomiast art. 80 Konstytucji RP oraz art. 1 i 9 pkt 1 ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzecz- niku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147). 36 ArtykuB 20 Powiadomienie o wydanej decyzji 1. Urzdnik zapewni, |e decyzje dotyczce praw lub interesów jed- nostek, zostan przekazane zainteresowanym jednostkom na pi[mie natychmiast po wydaniu tych decyzji. 2. Urzdnik powstrzyma si od powiadomienia innych jednostek o wydanej decyzji dopóty, dopóki nie zostanie powiadomiona o tej decyzji jednostka, której decyzja dotyczy. Przepis ustala obowizek dorczenia decyzji jej adresatom. Odpo- wiednikiem polskim jest art. 109 Kpa  przewiduje on mo|no[ równie| ogBoszenia decyzji, je[li sprawa zostaBa zaBatwiona ustnie z utrwaleniem jedynie w protokole lub w podpisanej przez stron adnotacji). Dopiero od dorczenia decyzji lub jej ogBoszenia organ administracji, który j wydaB, jest ni zwizany. Decyzje nie dorczone (nie ogBoszone) nie maj mocy wi|cej. ArtykuB 21 Ochrona danych 1. Urzdnik wykorzystujcy dane osobowe obywatela uwzgldnia sfer prywatno[ci i nietykalno[ osobist zgodnie z postano- wieniami rozporzdzenia (EWG) 45/2001 o ochronie osób fi- zycznych przy przetwarzaniu danych osobowych przez organy i instytucje Wspólnoty oraz o swobodnym obrocie danymi27. 2. Urzdnik zaniecha w szczególno[ci przetwarzania danych oso- bowych do celów bezprawnych oraz zaniecha przekazania ta- kich danych osobom nieuprawnionym. W polskim systemie prawnym ochron danych osobowych normuje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926). Problemem, który jak dotd wywoBaB najwiksze rozbie|no[ci, jest udo- stpnianie dziennikarzom wgldu do dokumentów w indywidualnych sprawach  na tle zderzenia z ustaw z 6 wrze[nia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198). Generalny Inspek- tor Ochrony Danych Osobowych jest przeciwny udostpnianiu takich 27 Dz.U. UE L 008 z 12.01.2001 r., str. 1-22. 37 informacji. Wyra|any jest natomiast i inny pogld, |e jest dopuszczalne udzielanie wgldu do akt sprawy  z wyBczeniem nazwiska i adresów stron28. Polski Sd Najwy|szy, uwzgldniajc rewizj nadzwyczajn Rzecz- nika Praw Obywatelskich w tej sprawie od wyroku NSA, stwierdziB, |e nie mo|na odmawia informacji o dziaBalno[ci funkcjonariuszy publicz- nych, powoBujc si na ochron danych osobowych. Media mog zwra- ca si o nie, nie wyja[niajc celu i sposobu ich wykorzystania. W spra- wie chodziBo o udostpnienie przez prezydenta miasta redakcji gazety danych dyrektorów szkóB, powoBanych na stanowiska z pominiciem konkursu (wyrok z 3 pazdziernika 2002 r. nr III RN 89/02)29. Podob- nie SN orzekB w innej sprawie dotyczcej udostpnienia dziennikarzom akt w sprawach pozwoleD na budow, w celu ustalenia, czy urzdnicy udzielajcy tych pozwoleD nie sporzdzali uprzednio projektów budow- lanych tych inwestorów. ZastrzegB jedynie, aby nazwiska inwestorów byBy  zabiaBowane (wyrok z 24 czerwca 2003 r. III RN 95/02). ArtykuB 22 Wnioski o udzielenie informacji 1. Urzdnik odpowiedzialny za dan spraw, udostpni jednost- kom |dane przez nie informacje. Je[li zajdzie taka potrzeba, urzdnik udzieli w zakresie swoich kompetencji porady co do wszczcia postpowania administracyjnego. Urzdnik dba o to, aby przekazana informacja byBa jasna i zrozumiaBa. 2. Je|eli zgBoszona ustnie pro[ba o udzielenie informacji jest zbyt skomplikowana lub zbyt obszerna, urzdnik zasugeruje zgBasza- jcemu sformuBowanie wniosku na pi[mie. 3. Je|eli urzdnik nie mo|e udostpni |danej informacji ze wzgldu na jej poufny charakter, poinformuje on zainteresowa- n jednostk zgodnie z art. 18 niniejszego Kodeksu o przyczy- nach, dlaczego nie mo|e przekaza |danych informacji. 4. Wnioski o udzielenie informacji w sprawach, za które dany urzdnik nie jest odpowiedzialny, przekazuje je do wBa[ciwej osoby, podajc zgBaszajcemu nazwisko i numer telefonu tej osoby. Pro[by o udzielenie informacji dotyczcych innej insty- 28 Por. Czy prywatno[ jest najwa|niejsza (Rzeczpospolita Nr 44 z 21 lutego 2002 r. A-2). 29 Rzeczpospolita Nr 232 z 4 pazdziernika 2002 r. C-1. 38 tucji lub innego organu Wspólnoty urzdnik przekazuje do tej instytucji lub do tego organu. 5. W razie potrzeby urzdnik skieruje jednostk, która wystpiBa z wnioskiem o udzielenie informacji do jednostki organizacyjnej instytucji, odpowiedzialnej za informowanie obywateli. O ile przepis art. 21 dotyczy zakazu udostpniania informacji osobom nie zwizanym z okre[lon spraw, o tyle art. 22 ma na celu udostp- nianie informacji osobom bezpo[rednio zainteresowanym dan spraw. Przepis ust. 2 wskazuje, jak si ma zachowa urzdnik, gdy zapytanie o informacj wymaga przeprowadzenia postpowania lub bardziej zBo- |onej analizy z uwagi na skal trudno[ci. W takim razie wskazane jest sformuBowanie przez zgBaszajcego pro[b wniosku na pi[mie. Odmowa udostpnienia informacji na pi[mie mo|e mie miejsce wyBcznie z uwa- gi na jej poufny charakter i wymaga uzasadnienia. W polskim systemie prawnym odmowa nastpuje w formie decyzji administracyjnej30, Bcz- nie z prawem zaskar|enia ostatecznej decyzji odmownej organu drugiej instancji do sdu administracyjnego. Termin rozpatrzenia sprawy przez sd wynosi 15 dni. Je|eli odmowa nastpiBa ze wzgldu na wyBczenie jawno[ci z powoBaniem si na ochron danych osobowych, prawo do pry- watno[ci oraz tajemnic inn ni| paDstwowa, skarbowa lub statystyczna, wówczas osobie domagajcej si informacji przysBuguje prawo wniesienia powództwa do sdu powszechnego o udostpnienie takiej informacji (art. 16, 21, 22 ustawy o dostpie do informacji publicznej). Nale|y jednak mie na uwadze, |e ustawa nie narusza przepisów innych ustaw okre[la- jcych odmienne zasady i tryb dostpu do informacji publicznych (art. 1 ust. 2). Art. 74 Kpa stanowicy o udostpnianiu akt przewiduje odmow, w drodze postanowienia, umo|liwienia stronie przegldania akt w jej wBasnej sprawie, sporzdzenia z nich notatek i odpisów, uwierzytelnie- nie odpisów Bub ich wydawanie. Na takie postanowienie sBu|y za|alenie. Tak|e art. 107 § 5 oraz niektóre ustawy szczególne przewiduj mo|liwo[ zaniechania lub ograniczenia uzasadniania decyzji. Przewa|nie chodzi tu o wzgldy bezpieczeDstwa PaDstwa lub porzdek publiczny. Nie stoi to jednak na przeszkodzie zaskar|eniu takich decyzji do sdu administra- cyjnego, któremu organ administracji bdzie obowizany ujawni powo- dy uzasadniajce tre[ rozstrzygnicia zaskar|onej decyzji. 30 Z zachowaniem procedury okre[lonej w art. 14 ust. 2 ustawy z 6 wrze[nia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198). 39 ArtykuB 23 Wnioski o umo|liwienie dostpu do publicznych dokumentów 1. Urzdnik rozpatruje wnioski o umo|liwienie dostpu do publicz- nych dokumentów zgodnie z uregulowaniami przyjtymi przez instytucj i zgodnie z ogólnymi zasadami i ograniczeniami okre- [lonymi w rozporzdzeniu (EWG) 1049/200131. 2. Je|eli urzdnik nie mo|e speBni ustnego wniosku o umo|liwienie publicznego dostpu do dokumentów, zasugeruje on zainteresowa- nym sformuBowanie przez nich stosownego wniosku na pi[mie. ArtykuB 24 Prowadzenie rejestrów Jednostki organizacyjne instytucji s zobowizane do prowa- dzenia stosownych rejestrów poczty przychodzcej i wychodzcej, przekazywanych im dokumentów i podjtych przez nie dziaBaD. ArtykuB 25 Informacja o Kodeksie 1. Instytucja podejmuje skuteczne dziaBania na rzecz poinfor- mowania jednostki o prawach, jakie przysBuguj jej w ramach niniejszego Kodeksu. Instytucja udostpnia tre[ Kodeksu w miar mo|liwo[ci w formie elektronicznej na gBównej stronie swojego portalu internetowego. 2. Komisja w imieniu wszystkich instytucji opublikuje Kodeks i rozprowadzi go w postaci broszury w[ród obywateli. Popularyzowanie przepisów postpowania przed organami Wspólno- ty (art. 25) jest wyrazem troski, aby strony i inne osoby w stosunkach publicznoprawnych mogBy skuteczniej chroni swoje prawa i interesy. Sprawa nie sprowadza si zatem do formalnej publikacji Kodeksu w urzdowym zbiorze przepisów prawnych i przyjcia fikcji znajomo[ci przepisów prawidBowo ogBoszonych (art. 25 ust. 2  w pierwszej cz[ci zdania). Kodeks zaleca tak|e inne, niekiedy bardziej skuteczne, formy informowania obywateli i innych podmiotów o jego przepisach  jak in- 31 Dz.U. UE L 145 z 31.05.2001 r., str. 43. 40 ternet, czy broszury. Odpowiednika takich przepisów w polskim prawie nie znajdujemy, co nie znaczy, |e poszczególne urzdy nie podejmuj dziaBaD z wBasnej inicjatywy  np. w postaci zamieszczania wycigów z przepisów prawnych. Rzecznik Praw Obywatelskich wydaB m.in. sze- reg broszur z ró|nych dziedzin prawa materialnego oraz procedur  np. w sprawie wnoszenia spraw do TrybunaBu Konstytucyjnego (skarg kon- stytucyjnych), Sdu Najwy|szego, Naczelnego Sdu Administracyjnego, TrybunaBów Midzynarodowych w Genewie oraz w Strasburgu. ArtykuB 26 Prawo zBo|enia skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich Od wszelkich zaniedbaD dotyczcych wypeBnienia zasad przed- stawionych w niniejszym Kodeksie, których dopu[ci si instytucja lub urzdnik, mo|na zBo|y, zgodnie z art. 195 traktatu ustanawia- jcego Wspólnot Europejsk i zgodnie ze statutem Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich32, skarg do Europejskiego Rzecz- nika Praw Obywatelskich. Jak wskazano wcze[niej, przepisy polskich postpowaD administra- cyjnych nie informuj o mo|liwo[ci skierowania sprawy do Rzecznika Praw Obywatelskich, która wynika z art. 80 Konstytucji oraz ustawy o RPO. Podjcie dziaBania przez Rzecznika jest dziaBaniem w trybie nadzwyczajnym, a on sam nie wchodzi w skBad systemu organów ad- ministracji publicznej. Skoro w Kpa znalazBo si miejsce dla udziaBu prokuratora (dziaB IV art. 182-189), a Rzecznikowi sBu| prawa proku- ratora (art. 14 pkt 6 ustawy o RPO)  to mo|na przyj, |e jego udziaB, w okre[lonym zakresie, jest po[rednio unormowany w tym Kodeksie. Jednak|e w procedurach sdowych, oraz w ustawach szczególnych przewidujcych zaskar|anie aktów organów sdowych i administracyj- nych w wielu miejscach jest przewidziany wyraznie udziaB Rzecznika. Dotyczy to prawa do wnoszenia kasacji do Sdu Najwy|szego w spra- wach karnych i cywilnych oraz skarg do sdu administracyjnego na akty administracyjne i inne czynno[ci oraz skarg kasacyjnych od orze- czeD wojewódzkich sdów administracyjnych do NSA. 32 Decyzja/Orzeczenie Parlamentu Europejskiego w sprawie postanowieD i ogólnych warunków wykonywania zadaD przez rzecznika praw obywatelskich. Dz.U. UE L 113/1 z 1994 r. 41 ArtykuB 27 Kontrola stosowania postanowieD Kodeksu Po dwóch latach stosowania ka|da instytucja skontroluje spo- sób wykonywania przez siebie postanowieD Kodeksu. O wynikach tej kontroli instytucja ta powiadomi Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. ChodziBo tu oczywi[cie o kontrol stosowania przepisów Kodeksu  w sensie sprawdzenia jego adekwatno[ci. Wyniki tej analizy miaBy by przedstawione przez organy (instytucje) Wspólnoty Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich i pozwoli na rozwa|enie ewentual- nej potrzeby zaproponowania zmian w Kodeksie  jako jego autorowi. Wprowadzenie takich zmian, chocia|by z uwagi na systematyk niektó- rych przepisów, potrzeb ich u[ci[lenia oraz wystpujce powtórzenia wydaj si ju| dzisiaj widoczne. IV. WYKAZ USTAW, DO KTÓRYCH ODWOAYWANO SI W TEKZCIE KOMENTARZA Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78 poz. 483). Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postpowania administra- cyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.). Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postpowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2002 r. Nr 110, poz: 968). Ustawa z dnia 16 wrze[nia 1982 r. o pracownikach urzdów paD- stwowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.). Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147). Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzdowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 ze zm.). Ustawa z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sdzie Administracyj- nym (Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm.). Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.  Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.). Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926). Ustawa z dnia 7 pazdziernika 1999 r. o jzyku polskim (Dz.U. Nr 90, poz. 999 ze zm.). Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowym Rejestrze Sdowym (Dz.U. Nr 100, poz. 1082). Ustawa z dnia 6 wrze[nia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198). Ustawa z 30 sierpnia 2002 r.  Prawo o postpowaniu przed sda- mi administracyjnymi (Dz.U. Nr 153 poz. 1270; zm. 2004 Nr 162 poz. 1692). Ustawa z dnia 24 sierpnia 2006 r. o sBu|bie cywilnej (Dz.U. Nr 170, poz. 1218 ze zm.). V. OBJAZNIENIE SKRÓTÓW Dz.U.  Dziennik Ustaw KDA  Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej Kpa  Kodeks postpowania administracyjnego NSA  Naczelny Sd Administracyjny ONSA  Orzecznictwo Naczelnego Sdu Administracyjnego ONSAiWSA  Orzecznictwo Naczelnego Sdu Administracyjnego i Wojewódzkich Sdów Administracyjnych (zmiana nazwy z ONSA  po reformie sdownictwa administracyjnego) OSNAPiUS  Orzecznictwo Sdu Najwy|szego  Izby Administracyjnej, Pracy i UbezpieczeD SpoBecznych OSPiKA  Orzecznictwo Sdów Polskich i Komisji Arbitra|owych OSP  Orzecznictwo Sdów Polskich RPO  Rzecznik Praw Obywatelskich SN  Sd Najwy|szy TK  TrybunaB Konstytucyjny N O T A T K I

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Europejski Kodeks Dobrej Administracji
Europejski Kodeks Dobrej Administracji
Europejski kodeks dobrej administracji
Kodeks postępowania administracyjnego i inne akty prawne Przepisy ebook demo
10 Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej

więcej podobnych podstron