3818437824

01-X-09

TOKSYKOLOGIA Wykład 1

prof. dr hab. Anna Brzozowska toksykologia_zywnosci.sggw.pl

Toksykologia - nauka o truciznach i zatruciach Z grackiego:

-    toksikon - trucizna

-    logos - nauka

Toksykologia - dyscyplina naukowa, która bada aktualne lub potencjalne niebezpieczeństwo związane z działaniem na organizmy żywe substancji chemicznych (trucizn), bada mechanizmy działania trucizn, opracowuje sposoby rozpoznawania i leczenia zatruć, opracowuje sposoby zapobiegania zatruć.

Paracelsus - ojciec toksykologii - niemiecki lekarz, filozof, prekursor współczesnej medycyny:

„ Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, tylko dawka decyduje, że jakaś substancja nie jest trucizną”

„The dose makes the poison"

Dla trucizn, zależność dawka - odpowiedź:

/T\

1    -    zakres dawek bez

obserwowanego działania

2    -    wpływ na organizm,

proporcjonalny do dawki

3    -    zakres dawek o maks.

działaniu

1

2

3

(współczesna definicja) trucizny - substancja, która wprowadzona w małych dawkach do organizmu wskutek swoich właściwości toksykodynamicznych może wywołać z alt u rżenia ustroju i jego śmierć

W praktyce za trucizny uznaje się te substancje, które związane są ze stosunkowo dużym ryzykiem działania szkodliwego

Toksyczność - działanie niepożądane, wynikające z reakcji chemicznej lub fizykochemicznej pomiędzy związkiem chemicznym, który wniknął do ustroju a układem biologicznym (DNA, enzymy)

Ksenobiotyk:

-    substancja chemiczna nie będąca naturalnym składnikiem organizmu

-    substancja obca, egzogenna z greckiego: ksenos - obcy zatrucie:

• proces chorobowy

o z klinicznymi objawami podmiotowymi i przedmiotowymi o wywołany przez substancje chemiczne pochodzenia egzo- lub endogennego