5020058263

KONCEPCJE „WYPALENIA SIĘ ZAWODOWEGO” JAKO PRÓBA WYJAŚNIENIA MECHANIZMU CHRONICZNEGO STRESU ZAWODOWEGO

Zespól wypalenia się - jedna z odpowiedzi na chroniczny stres emocjonalny zw. z działalnością w zawodach, gdzie jest ciągły kontakt z ludźmi (wychowawcy, nauczyciele, lekarze, psychologowie, menedżerowie)

Komponenty syndromu:

wyczerpanie emocjonalne

nadmierna depersonalizacja

brak satysfakcji osobistej z wyników pracy

Różnice w ujęciach syndromu: zjawisko definiowane bywa jako stan; proces lub etap końcowy procesu

Teoria wypalenia się zawodowego Christiny

Masłach

•    Wypalenie się zawodowe - „utrata troski o

człowieka" (bo wiąże się on z zawodami zajmującymi się pracą z innymi ludźmi; a jego objawy: dehumanizacja).

•    Zagrożeni:    kierownicy, pracownicy opieki

socjalnej, pielęgniarki, lekarze, nauczyciele, personel więzienny, psychologowie, księża itd

•    Wspólna cecha tych profesji: ciągły kontakt z drugim człowiekiem + zawarty u podstaw zawodów obraz klienta będącego w trudnej sytuacji + konieczność dużego zaangażowania się i poświęcenia

•    3 fazy :

a)    faza wyczerpania emocjonalnego - objawy psychosomatyczne w obrazie klinicznym: bóle głowy, zmęczenie, bezsenność. Często przekonania hipochondryczne. Etap somatyzacji trudności i fizycznej ucieczki,

b)    faza druga mogąca prowadzić do dehumanizacji (.utraty troski o człowieka") - praca zatraca swój sens, zatracają się wszystkie zaspokajane przez nie potrzeby

c)    faza trzecia - dominuje negatywna ocena siebie jako pracownika, wypadanie ze swej zawodowej roli. Zmniejszona efektywność pracy; wzrost konfhktowości w stosunku do współpracowników; sięganie po alkohol i narkotyki; silny lęk; poczucie krzywdy i winy

•    przyczyny syndromu - 3 płaszczyzny

a)    osobista

b)    interpersonalna

c)    organizacyjna

•    Cechy pracownika sprzyjające wypaleniu:    bierność,

niepewność, niska samoocena, defensywność, zależność, psychopatyczne cechy osobowości, niedojrzałość osobowości, cechy histeryczne

•    Czynniki zmniejszające ryzyko „wypalenia się" -świadomość uwzględniania wypalenia się przez kadry kierownicze, znajomość uwarunkowań i objawów przez środowiska zagrożone, zwracanie uwagi na kształcenie umiejętności interpersonalnych wśród zagrożonych pracowników, wsparcie społecznego

•    Kwestionariusz wypalenia się zawodowego (Masłach Bumout Inventory - MBI): 22 stwierdzenia, 3 kategorie odpowiadające 3 aspektom wypalenia się zawodowego: 1. wyczerpanie się emocjonalne, 2. depersonalizacja, 3. brak poczucia osiągnięć zawodowych

2. Koncepcja wypalenia się zawodowego R. Golembiowskiego

•    Na syndrom wypalenia się zawodowego składają

się 3 podstawowe grupy syndromów:

a)    depersonalizacja - może się pojawić, gdy osoba nie jest w stanie zachować dystansu między zaangażowaniem osobistym i obiektywizmem, a problemami klienta, Traktowanie klientów bezosobowo, przedmiotowo,

b)    brak kontroli nad własnym działaniem i otoczeniem, poczucie bezwartościowości i bezcelowości