6827068707

KONTRAKTY SŁOWNE (obligationes yerbis contractae)

Wywodzą się ze sponsio, które początkowo miało znaczenie sakralne, odwołujące się do fides. Dopiero ustawa XII tablic wprowadziła tą czynność jako stricti iuris. Przyszły wierzyciel (stipulator) zadawał pytanie, a przyszły dłużnik (promissor) musiał odpowiedzieć używając tego samego czasownika, co w pytaniu (spondere, z czasem pretor udzielał ochrony również w przypadku słów dabis, promittis, fideipromittis, fideiubes [gwarantujesz]). Niedostępna dla niesłyszących i niemych. Musiała być zachowana jedność aktu (unitas actu).

*    Udział świadków nie był niezbędny, lecz miał znaczenie dowodowe.

*    Jeśli nie padało słowo spondere mógł być zawierany między cudzoziemcami. Warunek - znanie języka sponsio.

*    Nazwy takich kontraktów wywodzą się od użytych czasowników (stipulatio —> jej treść została ograniczona do świadczenia mającego wartość ekonomiczną, mierzonego za pomocą stips lub stipula, czyli tabliczkę używaną jako jednostka miary, fideipromissio itp.)

*    Zobowiązanie jednostronne stricti iuris i była czynnością abstrakcyjną.

Ochrona - w okresie archaicznym - legis actio per iudicis postulationem. W okresie procesu formułkowego - w formułce conditio certae creditae pecuniae, conditio certae rei lub actio ex stipulatu (gdy należało ustalić dopiero rodzaj świadczenia).

Często stosowane, gdyż formułę można było ułożyć w miarę dowolnie. Dodatkowo z powodu abstrakcyjnego charakteru i braku klauzuli dobrej wiary, zobowiązanie było łatwe do dochodzenia.

—► Choć niezależnie od sytuacji stypulacja była ważna, jeśli została zachowana odpowiednia forma, to ograniczano jej skuteczność poprzez:

•    Wskazanie causa stypulacji - np. „Czy przyrzekasz dać mi 100 tytułem posagu?”

•    Exceptio doli - jeśli wierzyciel działał podstępnie, np. miał wypłacić pieniądze, a nie zrobił tego, a domaga się ich zwrotu. Dłużnik musiał udowodnić, że nie dostał pieniędzy.

•    Exceptio non numerate pecuniae - przerzucało dowód wypłacenia pieniędzy i zawarcia stypulacji na wierzyciela. Szczególnie przydatne przy osobach, które nie mogły posłużyć się exceptio doli (np. patron i wyzwoleniec) lub, gdy podstępu nie było, bo np. ktoś nabył wierzytelność w drodze cesji.

Panowała zasada favor debitoris, ale z dużą ostrożnością ją stosowano.

Służyły min. do:

*    umocnienia istniejącego zobowiązania przez ustanowienie ręczyciela

*    ustanowienia obowiązku płacenia odsetek;

*    stworzenia zobowiązania solidarnego;

*    przemiany zobowiązania (novatió),

*    ustanowienia posagu;

*    zabezpieczenia zwrotu posagu;

*    ustanowienia niektórych ograniczonych praw rzeczowych;

*    zawierania wielkich transakcji kupna i sprzedaży - jedna zobowiązująca do wydania towaru, druga do wydania pieniędzy.

*    ustanowienia kary umownej - stipulatio poenae - znaczenie:

—*• określenia obowiązku naprawienia szkody w razie niewywiązania się z zobowiązania;