6827068901

Wykład 1 21.02.2008

dr Ryszard Dębski - dyżur czwartek po wykładzie, Uniwersytecka 3 pokój 28

egzamin pisemny testowy na początku sesji

zerówka ustna - indywidualnie się umówić w razie silnej potrzeby

LITERATURA

•    stare:

—» J. Waszczyński, Ustrój organów ochrony prawnej, Łódź 1971 —> S. Włodyka, Ustrój organów ochrony prawnej. Warszawa 1975 —» prof. Z. Resich, Nauka o organach ochrony prawnej, Warszawa 1973

•    nowe:

—» B. Szmulik, Serafin, Organy ochrony prawnej. Warszawa 2007, Beck

-> S. Sagan, W. Sersinowa, Organy i korporacje ochrony prawnej. Warszawa 2001, Lexis Nexis

—» K. Piasek, Organizacja wymiaru sprawiedliwości, Kraków 2005, Kluwer (Zakamycze)

—» K. Sitkowska, Ustrój organów ochrony prawnej, Toruń 2008

—> J. Bodio, G. Borkowski, T. Demendecki, Ustrój organów ochrony prawnej część szczegółowa, Kraków 2007, Kluwer

—» F. Prusak, Organy ochrony prawnej. Warszawa 2002

-» B. Szmulik, M. Żmigrocki, Ustrój organów ochrony prawnej. Lublin 2005

Pojęcie ochrony prawnej:

Często mówi się o ochronie prawnej konkretnego przedmiotu (rodziny, mienia społecznego, itd.).

Pojęcie ogólne: stała i zorganizowana działalność podejmowana dla ochrony porządku prawnego oraz indywidualnych praw podmiotowych jednostki.

Elementy definicji:

•    ochrona porządku prawnego - ochrona prawa w znaczeniu przedmiotowym,

•    indywidualne prawa jednostek - ochrona w znaczeniu podmiotowym.

Te dwa aspekty ochrony prawnej są ze sobą ściśle powiązane. Istnieją organy, które nastawione są na ochronę prawnego porządku (np.: prokuratura) i takie, które nastawione są na ochronę indywidualnych praw podmiotowych jednostek (np.: adwokatura). Adwokat chroni bezpośrednio prawa podmiotowe jednostek, a pośrednio porządek prawny. Natomiast prokurator chroni prawa przedmiotowe bezpośrednio, a prawa podmiotowe pośrednio.

Zasada zakazu uciekania się do samopomocy oraz zasada obligatoryjnego udzielania pomocy prawnej przez odpowiednie organy:

Zasady te są ze sobą ściśle powiązane.

Przez długi czas samopomoc, czyli ochrona swoich praw przy pomocy własnych działań była stosowana w szerokim zakresie (np.: instytucja zajazdów). Jednak samopomoc została w XIX w. wyrugowana    z

porządku prawnego. Pozostały tylko nieliczne wyjątki, których nie wolno jednak interpretować rozszerzająco. Pozostałe instytucje samopomocy:

•    obrona konieczna (ma charakter wyjątkowy)

•    stan wyższej konieczności

Zakres tych instytucji jest bardzo wąski, ograniczony odpowiednimi przepisami.

Jeszcze w XIX w. zasada obligatoryjnego udzielania pomocy nie była oczywista. Zasada obligatoryjnego udzielania ochrony prawnej polega na tym, że sąd musi rozstrzygnąć sprawę nawet jeśli jest ona bardzo trudna do rozstrzygnięcia. Ochrona prawna udzielana jest obecnie nawet wtedy, gdy nikt o to nie prosi.

Zasada legalizmu:

Organy ścigania (np.: policja, prokuratura) muszą wszcząć postępowanie karne, gdy przestępstwo jest ścigane z urzędu w sytuacji, gdy dotrze do nich wiadomość o popełnieniu przestępstwa. W niektórych krajach tak rozumiana zasada legalizmu nie funkcjonuje.

Zasada oportunizmu:

Prokuratura nie musi wszcząć postępowania, gdy nie ma interesu publicznego w ściganiu danego czynu. Zasada oportunizmu istnieje tylko w niektórych krajach.

Cele ochrony prawnej:

1