1299076175

Tradycja i nowoczesność 229

Źródłem przemian jest również konieczność przystosowania się do życia w nowoczesnym społeczeństwie, ale ich inicjatorem musi być autorytet. Stąd zapewne bierze się konflikt tradycji i nowoczesności pomiędzy przywódcami tradycyjnymi a nowymi elitami, liderami organizacji i stowarzyszeń romskich, czy po prostu lepiej wykształconymi, o którym wspominał Mróz w jednym ze swoich artykułów^-54. Obie te kategorie osób łączy pewnego rodzaju strach przed konfrontacją współczesności z poglądami tradycyjnymi, wiedzy akademickiej z wiedzą tradycyjną itp.

Zmiany zachodzące w zachowaniach tradycyjnych ujawniają się głównie w prywatnym życiu rodzin nuklearnych. W rodzinach wielopokoleniowych wszelkie zmiany zachodzą dużo wolniej. Przyczyną tej sytuacji jest obecność i aktywność starszych w życiu codziennym rodzin. Ich autorytet jest w zasadzie niepodważalny, toteż wszelkie nakazy i zakazy tłumaczy się właśnie decyzjami starszych, ich mądrością, wiedzą i doświadczeniem. „Tradycja” jest w tym wypadku słowem-kluczem wyjaśniającym często zasadność decyzji starszych. Tradycja jest jednocześnie świętością, której nie należy podważać. Zgoda na praktykowanie porwań ze wszystkimi skutkami, jakie one wywołują, jest tego oczywistym przykładem. Każda rodzina romska może bardziej lub mniej restrykcyjnie podchodzić do realizacji zachowań tradycyjnych, toteż można mówić o wielu wzorach tradycyjnych zachowań i wartości, o wieloznaczności i zmienności pojęcia tradycji. Wpływ na to ma również styl życia członków rodziny, stopień wykształcenia i pozycja materialna. Zdecydowanie łatwiej jest skrócić czas skalania poporodowego kobiety, jeżeli stać jej rodzinę np. na zakup wspomnianej już pralki automatycznej. Jednocześnie o wiele trudniej utrzymać kobietę i noworodka w izolacji, mieszkając z nią w maleńkim mieszkaniu komunalnym. Warunki życia osiadłego zmuszają starszyznę do akceptowania pewnych zmian, które nie muszą być trwale, a mogą skutkować jeszcze większym poparciem dla starszych. Ponadto wielości wzorów odpowiada odpowiednia liczba autorytetów czy inaczej mówiąc liderów romskich. Ich poglądy mogą być zbieżne, ale mogą być również sprzeczne i na tym tle dochodzi często do konfliktów pomiędzy nimi.

Trzeba mieć na uwadze również to, że adaptacja jakichkolwiek dóbr i wartości niematerialnych, powszechnie dostępnych, jest i musi być specyficzna, ponieważ Romowie muszą tak pogodzić współczesność z tradycją, by nic nie stracić ze swej tożsamości i jedności grupowej.

34

L. Mróz, Polska: konflikt..., s. 56.