2277150560

Zbigniew POPEK, Kazimierz BANASIK, Leszek HEJDUK

Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW w Warszawie Department of Hydraulic Engineering and Emironmental Recultivation WULS - SGGW

Wyniki badań transportu rumowiska rzecznego w korycie rzeki Zagożdżonki

Results of sediment transport in the Zagożdżonka riverbed

Słowa kluczowe: transport rumowiska, zamulanie zbiornika, obliczenia prognostyczne Key words: sediment transport, silting of res-ervoir, prediction calculation

Wprowadzenie

Rumowisko rzeczne przemieszczane wraz z wodą w ciekach, ze względu na mechanizm transportu dzielimy na unoszone, zawieszone, rozpuszczone i wleczone. Rumowisko unoszone składa się z drobnych cząstek mineralnych, rozproszonych w toni wodnej, transportowanych bez kontaktu z dnem cieku. Rumowisko zawieszone tworzą cząstki organiczne, a rozpuszczone - związki chemiczne. Do rumowiska wleczonego zalicza się grubsze ziarna materiału korytowego, które poruszają się w stałym lub okresowym kontakcie z dnem cieku - są to ziarna przesuwanie i toczone po powierzchni dna lub poruszające się skokowo (tzw. saltacja ziaren). Ilość transportowanego rumowiska, a także udział poszczególnych jego rodzajów, istotnie wpływa na charakterystykę jakościową wody, morfologię koryt rzecznych, a w przypadku gdy na rzece zlokalizowany jest zaporowy zbiornik wodny - na zmniejszanie się objętości retencjonowanej w nim wody. Jest to wynikiem zatrzymywania w czasz}⁷ zbiornika rumowiska rzecznego dopływającego ze zlewni.

W niniejszej pracy przedstawiono wyniki dotychczasowych badań terenowych oraz przydatności wybranych wzorów empirycznych do oceny masy (lub objętości) transportu rumowiska w ciągu roku. Za miarę poprawności obliczeń przyjęto wyniki sondowania zbiornika wodnego Staw Górny na rzece Zagożdżonce, na podstawie których określono średnią roczną ilość rumowiska zatrzymanego w zbiorniku. W bieżącym roku rozpoczęto nowy cykl badań w tym zakresie, korzystając ze wsparcia udzielonego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię, poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska XVII, 4 (42), 2008