P o r a d n i k p r z e t w r c y t w o r z y w s z t u c z n y c h
W y b r a n e p r o b l e m y p r o c e s u W y t Ba c z a n i a
t W o r z y W p o l i m e r o W y c h n c z . 1 .
u k Ba d u p l a s t y c z n i a j c y
w y t Ba c z a r k i
P o p u l a r n m e t o d p r z e t w r s t w a t w o r z y w s z t u c z n y c h j e s t w y t Ba c z a n i e . N i e j e s t w b r e w p o z o r o m p r o -
c e s e m p r o s t y m d o p r z e p r o w a d z e n i a w p r a k t y c e i m o |e s i w i z a z p r o b l e m a m i z w i z a n y m i z u k Ba -
d e m u p l a s t y c z n i a j c y m w y t Ba c z a r k i l u b z p r o c e s e m f o r m o w a n i a m a t e r i a Bu p o l i m e r o w e g o . T e p i e r w -
s z e t r u d n o [c i z w i z a n e s z m e c h a n i c z n y m z u |y c i e m e l e m e n t w m a s z y n p r z e t w r c z y c h , s t a b i l n o [c i
c a Be g o p r o c e s u o r a z j e g o o p t y m a l i z a c j , t z n . d o b o r e m o d p o w i e d n i c h p a r a m e t r w p r o c e s u o r a z p a -
r a m e t r w g e o m e t r y c z n y c h e l e m e n t w w y t Ba c z a r k i .
n
c z y n n i k w , z w i z a n y c h z u k Ba d e m
W y t Ba c z a n i e
J e s t t o c i g By p r o c e s o t r z y m y - [l i m a k c y l i n d e r w y t Ba c z a r k i .
w a n i a w y r o b w l u b p Bw y r o -
n
b w z t w o r z y w p o l i m e r o w y c h ,
z u |y c i e m e c h a -
p o l e g a j c y n a u p l a s t y c z n i e n i u n i c z n e u k Ba d u u p l a -
m a t e r i a Bu w u k Ba d z i e u p l a s t y c z - s t y c z n i a j c e g o w y -
n i a j c y m w y t Ba c z a r k i , a n a s t p - t Ba c z a r k i
n i e j e g o u f o r m o w a n i u p o p r z e z U k Ba d u p l a s t y c z n i a j c y w y t Ba -
w y c i [n i c i e p r z e z g Bo w i c z a - c z a r k i t o j e d e n z j e j n a j w a |n i e j -
k o Dc z o n o d p o w i e d n i o u k s z t a B- s z y c h u k Ba d w , s p e Bn i a j c y c z t e -
t o w a n y m u s t n i k i e m . r y p o d s t a w o w e f u n k c j e :
W y t Ba c z a n i e [l i m a k o w e j e s t 1 . o g r z e w a n i e t w o r z y w a d o
j e d n z n a j b a r d z i e j r o z p o w s z e c h - b i l n o [c i w y m i a r o w e j . W y t Ba c z a r - 1 . p r o b l e m y z w i z a n e z u k Ba d e m s t o p i e n i a i d o w y m a g a n e j
n i o n y c h m e t o d p r z e t w r s t w a t w o - k a j e s t o b i e k t e m t r u d n y m d o s t e - u p l a s t y c z n i a j c y m w y t Ba c z a r - p r z e z p r o c e s t e m p e r a t u r y ,
r z y w p o l i m e r o w y c h , z n a j d u j c r o w a n i a . P o j a w i a j c e s i n i e s t a b i l - k i , t j . j e j z u |y c i e m m e c h a n i c z - 2 . s p r |a n i e t w o r z y w a w c e l u
z a s t o s o w a n i e p r z e d e w s z y s t k i m n o [c i s c z s t o w y w o Ba n e c z y n n i - n y m , s t a b i l n o [c i c a Be g o p r o - u s u n i c i a p o w i e t r z a s p o m i -
d o p r o d u k c j i r |n e g o t y p u k s z t a B- k a m i n i e z a l e |n y m i o d p r z e t w r - c e s u o r a z j e g o o p t y m a l i z a c j , d z y j e g o z i a r e n i w y t w o r z e n i a
t o w n i k w , t a k i c h j a k r u r y , p By t y , c y , j a k n p . w a h a n i a m i n a p i c i a z a - t z n . d o b o r e m o d p o w i e d n i c h w n i m c i [n i e n i a w y s t a r c z a j -
t a [m y , f o l i e . P r o c e s w y k o r z y s t u j e s i l a j c e g o m a s z y n . A g r e s y w n e p a r a m e t r w p r o c e s u o r a z p a - c e g o d l a p o k o n a n i a o p o r w
s i p o n a d t o d o p r o d u k c j i r |n e g o w a r u n k i p a n u j c e w m a s z y n i e , r a m e t r w g e o m e t r y c z n y c h p r z e p By w u p r z e z g Bo w i c ,
t y p u p o j e m n i k w , b u t e l e k o r a z d o t j . w y s o k a t e m p e r a t u r a , d u |e c i - e l e m e n t w w y t Ba c z a r k i , 3 . m i e s z a n i e s t o p i o n e g o t w o -
p o w l e k a n i a k a b l i e l e k t r y c z n y c h . [n i e n i e , z n a c z n e n a p r |e n i a [c i - 2 . p r o b l e m y z w i z a n e z p r o c e - r z y w a w c e l u z a p e w n i e n i a
P r o c e s w y t Ba c z a n i a n i e j e s t n a j c e o r a z c z s t o o b e c n o [ r |- s e m f o r m o w a n i a m a t e r i a Bu j e d n o r o d n o [c i j e g o s k Ba d u
w b r e w p o z o r o m p r o c e s e m p r o - n y c h n a p e Bn i a c z y , j a k w B k n a p o l i m e r o w e g o , t z n . k o n - i t e m p e r a t u r y ,
s t y m d o p r z e p r o w a d z e n i a w p r a k - s z k l a n e , k a o l i n i i n n e p o w o d u j s t r u k c j g Bo w i c y o r a z u s t n i - 4 . d o s t a r c z a n i e t w o r z y w a d o
t y c e . L e p k o s p r |y s t e w Ba [c i w o [c i p r z y [p i e s z o n e z u |y c i e m a s z y n k a k s z t a Bt u j c e g o w y r b g Bo w i c y z e s t a B p r d k o [c i .
s t o p i o n y c h p o l i m e r w o r a z c z - p r z e t w r c z y c h . ( e f e k t p c z n i e n i a s t r u g i ) o r a z
s t o z Bo |o n e l u b d u |e g a b a r y t o w o P r o d u c e n c i s p r z t u d o p r z e - s k u r c z e m w y t Ba c z a r s k i m , j a k W w y t Ba c z a r k a c h n a j c z [c i e j
k s z t a Bt y o t r z y m y w a n y c h p r o f i l i t w r s t w a t w o r z y w p o l i m e r o - r w n i e | o d p o w i e d n i k o n - s t o s u j e s i [l i m a k o w e u k Ba d y
s p r a w i a j r |n o r o d n e p r o b l e m y w y c h o r a z p r z e t w r c y m u s z , s t r u k c j k a l i b r a t o r w . u p l a s t y c z n i a j c e , z b u d o w a n e
w p r o c e s i e i c h o t r z y m y w a n i a , z a t e m z m a g a s i z r |n e g o t y p u z c y l i n d r a , [l i m a k a , l e j a z a s y p o -
s z c z e g l n i e z p u n k t u w i d z e n i a p r o b l e m a m i , k t r e p o d z i e l i W n i n i e j s z y m a r t y k u l e o m - w e g o , u k Ba d u g r z e w c z e g o o r a z
o d w z o r o w a n i a k s z t a Bt u o r a z s t a - m o |n a u m o w n i e n a d w i e g r u p y : w i o n a z o s t a n i e p i e r w s z a g r u p a c h Bo d z c e g o . S p o [r d t y c h e l e -
5 2 P l a s t N e w s 7 / 8 2 0 0 8
P o r a d n i k p r z e t w r c y t w o r z y w s z t u c z n y c h
m e n t w n a j w i k s z e m u z u |y c i u w a r u n k a c h , [l i m a k i o r a z c y l i n - T y p o w k r z y w z u |y c i a [l i -
n
u l e g a j [l i m a k i . d r y u l e g a j r |n y m r o d z a j o m z u - m a k a w y t Ba c z a r k i j e d n o [l i m a k o -
o
|y c i a , k t r e z e w z g l d u n a j e g o w e j n a j e g o d Bu g o [c i p r z e d s t a w i o -
o n
o o
t a r c i a p r z y c z y n y p o d z i e l i m o |n a n a : n o n a r y s . 1 . M a k s i m u m z u |y c i a
n n n n o
Z u |y w a n i e s i e l e m e n t w u k Ba - n
z u |y c i e [c i e r n e , s p o w o d o w a - w y s t p u j c e m n i e j w i c e j p o d k o -
d u u p l a s t y c z n i a j c e g o w y t Ba c z a r - n e t a r c i e m t w o r z y w a w s t a n i e n i e c s t r e f y z a s i l a n i a w y n i k a
k i , g B w n i e z u |y c i e [c i e r n e , s t a - s t a By m o [l i m a k i c y l i n d e r ; m a z w z r a s t a j c e g o c i [n i e n i a m a t e -
n o w i i s t o t n e z a g a d n i e n i e z a r w - m i e j s c e g B w n i e w s t r e f a c h z a - r i a Bu w t e j s t r e f i e , a w i c z w z r a -
n o z p u n k t u w i d z e n i a z a p e w n i e - s i l a n i a ( z a w s z e ) i d o z o w a n i a s t a j c y m i o d d z i a By w a n i a m i [c i e r -
n i a o d p o w i e d n i c h w a r u n k w ( p r z e t w r s t w o p o l i m e r w n y m i p o m i d z y s t a By m i c z s t k a -
t e c h n o l o g i c z n y c h , j a k r w n i e | z n a p e Bn i a c z a m i s t a By m i ) , m i p o l i m e r u a m a t e r i a Be m [l i m a -
e k o n o m i k i c a Be g o p r o c e s u . P o d - n
z u |y c i e e r o z y j n e , m a j c e m i e j - k a . W s t r e f i e u p l a s t y c z n i a n i a z a -
c z a s p r a c y u k Ba d u u p l a s t y c z n i a - s c e g B w n i e w p r o c e s a c h w y - c z y n a t w o r z y s i m a t e r i a B w s t a -
o o n n o
j c e g o , g B w n r o l o d g r y w a t a r - t Ba c z a n i a p o l i m e r w z t w a r d y - n i e p By n n y m , k t r y d z i a Ba j c j a k
n o
c i e p o m i d z y t w o r z y w e m a [l i - m i n a p e Bn i a c z a m i s t a By m i s m a r z m n i e j s z a z u |y c i e [l i m a k a .
m a k i e m o r a z c y l i n d r e m , w y s t - w w a r u n k a c h d u |y c h s z y b k o - P o n o w n y w z r o s t z u |y c i a p o d k o -
p u j e r w n i e | t a r c i e p o m i d z y [l i - [c i o b r o t o w y c h [l i m a k a ; w y - n i e c s t r e f y d o z o w a n i a t Bu m a c z o - t a r c i e m s w o b o d n e g o k o Dc a [l i -
m a k i e m a c y l i n d r e m . s t p u j e w s t r e f a c h u p l a s t y c z - n y j e s t w z r o s t e m o d d z i a By w a D k o - m a k a o c y l i n d e r . B a r d z o d u |y
A n a l i z u j c p r o c e s t a r c i a p o - n i a n i a i d o z o w a n i a , a z u |y c i u r o z y j n y c h d l a p o l i m e r w n i e n a - w p By w n a s t o p i e D z u |y c i a m a
m i d z y t w o r z y w e m a e l e m e n t a m i p o d l e g a j g B w n i e k r a w d z i e p e Bn i a n y c h o r a z z u |y c i e m [c i e r - o b e c n o [ i i l o [ m a t e r i a Bu w t r -
u k Ba d u u p l a s t y c z n i a j c e g o , n a l e |y b o c z n e z w o j w [l i m a k a , n y m d l a t w o r z y w n a p e Bn i o n y c h , n e g o w p o l i m e r z e ( o b e c n o [
n
r o z r |n i t a r c i e w s t r e f i e t r a n s p o r - z u |y c i e k o r o z y j n e , s t a n o w i c e b d c y c h m . i n . w y n i k i e m w z r o - [c i e r n y c h z a n i e c z y s z c z e D) , r o d z a j
t u t w o r z y w a s t a Be g o ( z a s i l a n i a ) o d w y n i k r e a k c j i c h e m i c z n e j p o - s t u i n t e n s y f i k a c j i w a r u n k w p r z e - i i l o [ n a p e Bn i a c z a o r a z r o d z a j
t a r c i a w s t r e f a c h u p l a s t y c z n i a n i a m i d z y m e t a l e m a u w a l n i a n p By w u , j a k r w n i e | m o |l i w y m m a t e r i a Bu p o w i e r z c h n i o w e g o ,
i d o z o w a n i a , g d z i e m a t e r i a B w y s t - z m a t e r i a Bu p a r w o d n , p r o -
p u j e j u | w s t a n i e p l a s t y c z n o p By n - d u k t a m i d e g r a d a c j i p o l i m e -
n y m . B a r d z o i s t o t n e j e s t r w n i e | r w j a k t l e n c z y c h l o r o w o d r
o d d z i a By w a n i e n a p e Bn i a c z y o r a z c z y w r e s z c i e n i e k t r y m i d o -
e w e n t u a l n y c h z a n i e c z y s z c z e D w y - d a t k a m i , j a k p l a s t y f i k a t o r y c z y
s t p u j c y c h w t w o r z y w i e . N a t o - a n t y p i r e n y p o l i m e r o w e ; z a a t a -
m i a s t t a r c i e p o m i d z y [l i m a k i e m k o w a n e k o r o z y j n i e p o w i e r z c h -
a c y l i n d r e m m o |e w y s t p i s z c z e - n i e s t a l i s s z c z e g l n i e p o d a t -
g l n i e w m o m e n c i e r o z r u c h u m a - n e n a z r y w a n i e [c i e r n e , k t r e
s z y n y , j a k r w n i e | w p r z y p a d k u p o w o d u j p r z e d e w s z y s t k i m
t z w . w y b o c z e n i a [l i m a k a , k t r e n a p e Bn i a c z e m i n e r a l n e ; z j a w i -
m o g Bo m i e m i e j s c e n p . w w y n i k u s k a t e o b s e r w o w a n e s g Bo w -
z a m o n t o w a n i a w w y t Ba c z a r c e g Bo - n i e w s t r e f i e d o z o w a n i a ,
n
w i c y o z n a c z n y m c i |a r z e b e z j e j z u |y c i e z m c z e n i o w e , k t r e
p o d p a r c i a l u b t e | w w y n i k u n i e - m o |e m i e m i e j s c e w w y n i k u
o d p o w i e d n i e g o w y k o n a n i a , c z y n i e w Ba [c i w e g o w y b o r u m a t e -
t e | m o n t a |u p o s z c z e g l n y c h e l e - r i a Bu k o n s t r u k c y j n e g o l u b n i e -
m e n t w u k Ba d u . o d p o w i e d n i c h w a r u n k w
w p r o c e s i e w y t w a r z a n i a [l i m a -
z u |y c i e k w ; p r a w d o p o d o b i e Ds t w o
T w o r z y w o p o d c z a s p r o c e s u p r z e - u s z k o d z e D w z m a g a s i , g d y
t w r s t w a p o d d a w a n e j e s t o d d z i a - b r a k j e s t s t r e f y p r z e j [c i o w e j
By w a n i o m c i e p l n y m i m e c h a n i c z - p o m i d z y u t w a r d z o n w a r -
n y m , k t r y c h c h a r a k t e r n a d Bu - s t w w i e r z c h n i [l i m a k a a m a -
g o [c i [l i m a k a u l e g a z m i a n i e t e r i a Be m p o d Bo |a - w s k u t e k
m a t e r i a B u l e g a s t o p i e n i u , z m i e n i a w i e l o k r o t n e g o o d k s z t a Bc a n i a
s i t e m p e r a t u r a i c i [n i e n i e m a t e - w a r s t w y w i e r z c h n i e j w t r a k c i e
r i a Bu t r a n s p o r t o w a n e g o w k a n a l e p r a c y t w o r z s i s z c z e l i n y p o d -
[l i m a k a , m o |e n a s t p o w a u w o l - p o w i e r z c h n i o w e , c o p o w o d u j e
n i e n i e w o d y z m a t e r i a Bu l u b j e g o w y k r u s z e n i e t w a r d e j , a l e k r u -
d e g r a d a c j a . W t a k z m i e n n y c h c h e j w a r s t w y w i e r z c h n i e j .
P l a s t N e w s 7 / 8 2 0 0 8 5 3
P o r a d n i k p r z e t w r c y t w o r z y w s z t u c z n y c h
n p . [l i m a k i a z o t o w a n e m a j k i l - n
p u l s a c j e c i [n i e n i a , c z y n y . J e |e l i p r o f i l t e m p e r a t u r y r o w e m o d e l o w a n i e p r o c e s w
k u k r o t n i e w i k s z e z u |y c i e o d [l i - n
h o m o g e n i z a c j a t e r m i c z n a s t o p u j e s t s t a By ( b r a k p u l s a c j i ) , p r z e t w r c z y c h . S t a n o w i o n o n i e -
m a k w n a p a w a n y c h o d p o w i e d - t w o r z y w a o p u s z c z a j c e g o w a h a n i a w c i [n i e n i u ( i n a t |e - d r o g i e o r a z e f e k t y w n e n a r z d z i e
n i m i s t o p a m i o d p o r n y m i n a [c i e - w y t Ba c z a r k , n i u p r z e p By w u ) p r a w d o p o d o b - p r o j e k t o w a n i a i b a d a D. P a k i e t y
n
r a n i e . h o m o g e n i z a c j a m a t e r i a Bo w a n i e p o c h o d z o d j e d n e j a l b o p r o g r a m o w e s Bu |c e d o t e g o c e l u
Z u |y c i e z w o j w [l i m a k a j e s t ( m e c h a n i c z n a ) m a t e r i a Bu w i c e j n a s t p u j c y c h p r z y c z y n : m o |n a n a j o g l n i e j p o d z i e l i n a
n
k i l k a k r o t n i e ( 3 - 6 r a z y ) w i k s z e o p u s z c z a j c e g o u k Ba d . w a h a n i a p r z y p o d a w a n i u d w i e g r u p y : o g l n i e z o r i e n t o w a -
n i | j e g o r d z e n i a . W u k Ba d a c h m a t e r i a Bu w l e j u z a s y p o w y m n e ( o o g l n y m p r z e z n a c z e n i u ,
u p l a s t y c z n i a j c y c h z u |y w a j s i F l u k t u a c j a t e m p e r a t u r y ( z w y k l e d o p o p r a w i e n i a m a j c e z a s t o s o w a n i e w z a s a d z i e
r w n i e | c y l i n d r y , c h o i c h z u |y - J e s t t o w a h a n i e t e m p e r a t u r y p r z e z t r a n s p o r t w y m u s z o n y d o d o w o l n e g o p r o c e s u p r z e t w r -
c i e j e s t 2 - 4 - k r o t n i e m n i e j s z e n i | o d a n y m o k r e s i e i a m p l i t u d z i e . w z a s o b n i k u ) , c z e g o ) o r a z z o r i e n t o w a n e n a
[l i m a k w . W p r z e t w r s t w i e t w o r z y w w y - n
w a h a n i a s z y b k o [c i o b r o t o - o k r e [l o n t e c h n i k p r z e t w r c z
s t p u j z a r w n o f l u k t u a c j e k r t - w e j [l i m a k a ( Ba t w o d o s t r z e - ( n p . p r o g r a m y m o d e l u j c e t y l k o
n
p r o c e s w y t Ba c z a n i a j e d n o [l i m a -
p r o b l e m y n i e s t a b i l - k o o k r e s o w e ( o o k r e s i e o k . k i l k u g a l n e ) ,
n o [c i p r o c e s u u p l a - s e k u n d i a m p l i t u d z i e d o k i l k u - n
w a h a n i a t e m p e r a t u r y c y l i n - k o w e g o , w t r y s k i w a n i a c z y z a p e B-
s t y c z n i a n i a t w o r z y w n a s t u C ) , j a k r w n i e | n i e z a l e |- d r a ( w a h a n i a d Bu g o t r w a Be ) , n i a n i a f o r m y w t r y s k o w e j ) .
p r z y w y t Ba c z a n i u n e o d n i c h f l u k t u a c j e d Bu g o o k r e - n
n i e p r a w i d Bo w e z a p r o j e k t o - O b e c n i e z n a n y c h j e s t k i l k a
O c e n a e f e k t y w n o [c i p r o c e s u u p l a - s o w e ( o o k r e s i e o d k i l k u d o k i l - w a n i e [l i m a k a i / l u b w a r u n - p r o g r a m w s Bu |c y c h d o m o -
s t y c z n i a n i a m o |e b y d o k o n a n a k u d z i e s i c i u m i n u t i a m p l i t u d z i e k w p r z e t w r s t w a . d e l o w a n i a p r o c e s u w y t Ba c z a n i a
n a d w a p o d s t a w o w e s p o s o b y , t j . r w n i e | d o k i l k u n a s t u C ) . N i e j e d n o [l i m a k o w e g o :
n
p o p r z e z a n a l i z t z w . w s k a zn i k w j e s t j e s z c z e d o k o Dc a w y j a [n i o n e p r o g r a m y k o m p u t e r o w e E x t r u d ( S c i e n t i f i c P r o c e s s &