ÿþT r a n s f o r m a c j a F o u r i e r a w O p t y c e i A k u s t y c e
M i e c z y s Ba w P l u t a
1 6 g r u d n i a 2 0 0 7
2
O z n a c z e n i a
" " - k w a n t y f i k a t o r o g ó l n y d l a k a |d e g o ( f o r A l l )
" " - k w a n t y f i k a t o r i s t n i e j e ( E x i s t )
" R - z b i ó r l i c z b r z e c z y w i s t y c h
" C - z b i ó r l i c z b z e s p o l o n y c h
"
" i - j e d n o s t k a u r o j o n a i = - 1
W e k t o r y o z n a c z a b d z i e m y n a r y s u n k a c h ( i n a t a b l i c y w t r a k c i e z a j )
s t r z a Bk l u b k r e s k u g ó r y , w d r u k u b d w y r ó |n i a n e g r u b , p r o s t c z c i o n k
x , k , V .
S p i s t r e [c i
1 P o d s t a w y m a t e m a t y c z n e 5
1 . 1 S z e r e g F o u r i e r a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1 . 1 . 1 F u n k c j a p a r z y s t a , n i e p a r z y s t a , o k r e s o w a . . . . . . . . . . 5
1 . 1 . 2 T r y g o n o m e t r y c z n y s z e r e g F o u r i e r a . . . . . . . . . . . . . 6
1 . 1 . 3 F u n k c j e o r t o g o n a l n e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1 . 2 L i c z b y z e s p o l o n e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0
1 . 2 . 1 F u n k c j e z e s p o l o n e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2
1 . 2 . 2 F u n k c j e a n a l i t y c z n e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 3
1 . 2 . 3 C a Bk a p o k o n t u r z e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 4
1 . 2 . 4 Z e s p o l o n y s z e r e g F o u r i e r a . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 5
1 . 2 . 5 W Ba [c i w o [c i i t w i e r d z e n i a . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 6
1 . 2 . 6 I l o c z y n s k a l a r n y i n o r m a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 6
1 . 3 S p l o t , k o r e l a c j a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 7
1 . 3 . 1 S p l o t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 7
1 . 3 . 2 K o r e l a c j a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 9
1 . 3 . 3 K o r e l a c j a n o r m o w a n a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 0
1 . 4 T r a n s f o r m a c j a F o u r i e r a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1
1 . 4 . 1 T r a n s f o r m a c j a F o u r i e r a - B e s s e l a . . . . . . . . . . . . . . . 2 4
1 . 4 . 2 K i l k a u |y t e c z n y c h f u n k c j i . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 6
1 . 4 . 3 T w i e r d z e n i a F o u r i e r o w s k i e . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1
1 . 5 P r ó b k o w a n i e i f u n k c j e d y s k r e t n e . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5
1 . 6 K i l k a p r z y k Ba d ó w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 0
1 . 6 . 1 D o [w i a d c z e n i e Y o u n g a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 0
1 . 7 D y f r a k c j a n a s z c z e l i n i e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2
1 . 8 S i a t k a d y f r a k c y j n a i s o c z e w k a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 4
1 . 9 T r a n s m i t a n c j a t ( x , y ) p r z e d s o c z e w k . . . . . . . . . . . . . . . . 4 6
1 . 1 0 U k Ba d o p t y c z n y 4 f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 6
1 . 1 1 D y f r a k c j a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 9
1 . 1 2 S p e k t r u m k t o w e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1
1 . 1 3 S o c z e w k a j a k o e l e m e n t r e a l i z u j c y p r z e k s z t a Bc e n i e F o u r i e r a . . . 5 3
1 . 1 3 . 1 T r a n s m i t a n c j a s o c z e w k i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 3
1 . 1 3 . 2 P o l e o p t y c z n e w p Ba s z c z y zn i e o g n i s k o w e j s o c z e w k i . . . . 5 4
3
4 S P I S T R E ZC I
2 K o h e r e n c j a [w i a t Ba - w y b ó r z a g a d n i e D 5 7
2 . 1 T w i e r d z e n i e V a n C i t t e r t a - Z e r n i k e g o . . . . . . . . . . . . . . . . 5 7
3 D o d a t k i 5 9
3 . 0 . 1 F u n k c j e B e s s e l a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 9
3 . 0 . 2 S p e k t r u m k t o w e f a l i s f e r y c z n e j . . . . . . . . . . . . . . . 5 9
3 . 1 F u n k c j e B e s s e l a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 0
3 . 2 W Ba [c i w o [c i f u n k c j i p r o p a g a c j i F r e s n e l a h ( x , y ; d ) . . . . . . . . . 6 1
3 . 2 . 1 C a Bk a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1
3 . 2 . 2 T r a n s f o r m a t a F o u r i e r a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1
3 . 2 . 3 S p l o t d w u f u n k c j i t y p u h . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 2
3 . 3 D y f r a k c j a B r a g g a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 3
3 . 3 . 1 I r y d e s c e n c j a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 4
R o z d z i a B 1
P o d s t a w y m a t e m a t y c z n e
W p i e r w s z e j c z [c i t e g o r o z d z i a Bu d o k o n a m y p r z e g l d u z n a n y c h w Ba [c i w o [c i l i c z b
i f u n k c j i z e s p o l o n y c h , p r z y w o Ba m y d e f i n i c j e o p e r a c j i m a t e m a t y c z n y c h k t ó r e b d
p r z y d a t n e w d a l s z e j c z [c i . Z a d a n i a s Bu | b u d o w a n i u p o c z u c i a s p ó j n o [c i o m a w -
i a n y c h z a g a d n i e D z p o d s t a w o w w i e d z , a j e d n o c z e [n i e d a j c z y t e l n i k o w i m o |l i -
w o [ w y c h w y c e n i a e w . b Bd ó w , k t ó r e p e w n i e p o j a w i a j w n i n i e j s z e j - r o b o c z e j
w e r s j i s k r y p t u . W d e f i n i c j a c h i w z o r a c h d o t y c z c y c h t r a n s f o r m a c j i F o u r i e r a
c e l o w o w y s t p u j r ó |n e p a r y o z n a c z e D t ”! É, x ”! u , x ”! k o r a z p r z e p l a -
t a n e s z a g a d n i e n i a j e d n o i d w u w y m i a r o w e . M a t o n a c e l u o s w o j e n i e c z y t e l n i k a
z z a s t o s o w a n i a m i w o d n i e s i e n i u d o r ó |n y c h p r z e s t r z e n i i z m i e n n y c h f i z y c z n y c h .
N a w i z u j e m y w t e n s p o s ó b t a k |e d o r ó |n y c h , n i e m n i e j r ó w n o w a |n y c h , f o r m
d e f i n i c j i t r a n s f o r m a c j i F o u r i e r a .
1 . 1 S z e r e g F o u r i e r a
1 . 1 . 1 F u n k c j a p a r z y s t a , n i e p a r z y s t a , o k r e s o w a
W i e l o k r o t n i e o d w o By w a s i b d z i e m y d o p o j , k t ó r e p r z y p o m i n a m y p o n i |e j .
F u n k c j e z m i e n n e j r z e c z y w i s t e j t m o g b y p a r z y s t e
"t " R ; f ( - t ) = f ( t ) ,
n i e p a r z y s t e
"t " R ; f ( - t ) = - f ( t )
l u b b y s u m d w u p o w y |s z y c h p r z y p a d k ó w . Z d o w o l n e j f u n k c j i f ( t ) m o |n a
w y z n a c z y j e j c z [c i f p a r z y s t a i f n i e p a r z y s t a z a p o m o c n a s t p u j c y c h d z i a Ba D
f p a r z y s t a ( t ) = [ f ( t ) + f ( - t ) ] / 2 ,
f n i e p a r z y s t a ( t ) = [ f ( t ) - f ( - t ) ] / 2
. J a k Ba t w o s p r a w d z i f p a r z y s t a ( t ) + f n i e p a r z y s t a ( t ) = f ( t ) .
5
6 R O Z D Z I A A 1 . P O D S T A W Y M A T E M A T Y C Z N E
F u n k c j a o k r e [l a n a j e s t j a k o o k r e s o w a , j e |e l i i s t n i e j e w a r t o [ T , z w a n a o k r e -
s e m , t a k a |e
"T " R , "t " R ; f ( t + T ) = f ( t ) .
1 . 1 . 2 T r y g o n o m e t r y c z n y s z e r e g F o u r i e r a
S z e r e g F o u r i e r a j e s t s z e r e g i e m f u n k c y j n y m o k r e [l a n y m d l a r z e c z y w i s t e j f u n k c j i
o k r e s o w e j , o o k r e s i e T
"
f ( t ) = ( A k c o s Ék t + B k s i n Ék t ) , ( 1 . 1 )
k = 0
2 Àk
g d z i e Ék = . C z s t o [c i k o Bo w e t w o r z p o s t p a r y t m e t y c z n y
T
2 À 4 À 6 À
É = 0 , , ,
T T T
. T a k o k r e [l o n y s z e r e g t o t r y g o n o m e t r y c z n y s z e r e g F o u r i e r a . W s p ó Bc z y n n i k i
s z e r e g u F o u r i e r a A k i B k w y z n a c z a n e s n a s t p u j c o
- T / 2
1
A 0 = f ( t ) d t ,
T
T / 2
- T / 2
2
A k = f ( t ) c o s Ék t d t d l a k = 0 , ( 1 . 2 )
T
T / 2
- T / 2
2
B k = f ( t ) s i n Ék t d t .
T
T / 2
W s p ó Bc z y n n i k A 0 r ó w n y j e s t [r e d n i e j w a r t o [c i f u n k c j i .
M o |n a z a s t p i w p o w y |s z y c h w z o r a c h p r z e d z i a B c a Bk o w a n i a ( - T / 2 , T / 2 )
p r z e d z i a Be m ( t 0 , t 0 + T ) , g d z i e t 0 - d o w o l n a w a r t o [ t 0 " R . Z m i a n a g r a n i c
c a Bk o w a n i a n i e w p By w a n a w a r t o [ w s p ó Bc z y n n i k ó w F o u r i e r o w s k i c h .
P r z y k Ba d ( t r y w i a l n y ) : F u n k c j a S t a Ba
f ( t ) = 1
W s p ó Bc z y n n i k i s z e r e g u m a j w a r t o [c i
A 0 = 1
A k = 0 d l a k = 0
B k = 0 d l a w s z y s t k i c h k
1 . 1 . S Z E R E G F O U R I E R A 7
U z a s a d n i e n i e
P o k a |e m y s p o s ó b s p r a w d z e n i a p o p r a w n o [c i w s k a z a n y c h w z o r ó w n a w s p ó Bc z y n -
n i k i s z e r e g u t r y g o n o m e t r y c z n e g o . P o m n ó |m y o b u s t r o n n i e w z ó r 1 . 1 f u n k c j i f ( t )
o o k r e s i e 2 À p r z e z c o s m t ; m > 0 i z a p i s z m y c a Bk
"
À À À
f ( t ) c o s m t d t = A n c o s n t c o s m t d t + B n s i n n t c o s m t d t ,
- À - À - À
n = 0
( 1 . 3 )
F u n k c j e t y p u c o s n x / i s i n n x / d l a n = 0 , 1 , 2 . . . t w o r z z b i ó r f u n k c j i o r -
t o g o n a l n y c h ( p a t r z w i c z e n i e p o n i |e j ) . O r t o g o n a l n o [ o z n a c z a , |e
ñø
ôø
À d l a m = n > 0 ,
À òø
c o s n t c o s m t d t = 2 À d l a m = n = 0 ,
ôø
- À óø
0 d l a m = n .
A n a l o g i c z n i e d l a k o m b i n a c j i f u n k c j i t y p u s i n u s . C a Bk a t y p u
À
c o s n t s i n m t d t = 0
- À
d l a d o w o l n y c h k o m b i n a c j i n i m . K o r z y s t a j c z t a k o k r e [l o n e j o r t o g o n a l n o [c i p o
p r a w e j s t r o n i e w z o r u 1 . 3 p o z o s t a j e j e d y n i e w y r a z d l a o k r e [l o n y p r z e z w a r u n e k
n = m . O t r z y m u j e m y w i e c
À
f ( t ) c o s m t d t = A m À. ( 1 . 4 )
- À
O t r z y m u j e m y w z ó r n a a m p l i t u d s k Ba d o w e j c o s m t :
À
1
A m = f ( t ) c o s m t d t .
À
- À
A n a l o g i c z n i e , m n o |c 1 . 3 p r z e z s i n m t u z y s k a m y w y r a |e n i e
À
1
B m = f ( t ) s i n m t d t ,
À
- À
a m n o |c p r z e z j e d n o [ m a m y
À
1
A 0 = f ( t ) d t .
2 À
- À
O r t o g o n a l n o [ z b i o r u f u n k c j i s i n m t , c o s m t j e s t j a k w i d a p o d s t a w o w y m z a Bo |e -
n i e m u m o |l i w i a j c y m p o p r a w n o [ d e f i n i c j i s z e r e g u F o u r i e r a i w y z n a c z a n i a j e g o
"
w s p ó Bc z y n n i k ó w . P o p o d z i e l e n i u f u n k c j i z o k r e [l o n e g o p o w y |e j z b i o r u p r z e z À,
z b i ó r t e n s t a j e s i z b i o r e m f u n k c j i o r t o n o r m a l n y c h - c a Bk i z i l o c z y n ó w f u n k c j i
z t e g o z b i o r u p r z y j m u j w a r t o [c i 0 - d l a f u n k c j i r ó |n y c h , a 1 g d y p o d c a Bk
w y s t p u j e i l o c z y n f u n k c j i p r z e z s i e b i e s a m .
8 R O Z D Z I A A 1 . P O D S T A W Y M A T E M A T Y C Z N E
w i c z e n i e :
W y k a |, |e z b i ó r f u n k c j i c o s n x , s i n n x d l a n = 0 , 1 , 2 . . . s p e Bn i a o k r e [l o n e p o w y |e j
w a r u n k i o r t o g o n a l n o [c i n a p r z e d z i a l e - À x À. W s k a z ó w k a : w c a Bk a c h
i z a s t p i l o c z y n y f u n k c j i t r y g o n o m e t r y c z n y c h o d p o w i e d n i m i s u m a m i , s t o s u j c
z n a n e t o |s a m o [c i : n p . 2 c o s ± c o s ² a" c o s ( ± + ²) + c o s ( ± - ²) i t p . .
P r z y k Ba d : F u n k c j a T r ó j k t n a
2 t
1 + d l a - T / 2 t 0
T
f ( t ) = ( 1 . 5 )
2 t
1 - d l a - 0 t T / 2
T
F u n k c j a j e s t p a r z y s t a , w i c w s p ó Bc z y n n i k i B k = 0 d l a w s z y s t k i c h k .
W s p ó Bc z y n n i k A 0 = 1 / 2 - w a r t o [ [r e d n i a . W y z n a c z m y A k d l a k = 0 c a Bk u -
j c p r z e d z i a Ba m i
0 + T / 2
2 2 t 2 Àk t 2 t 2 Àk t
A k = 1 + c o s d t + 1 - c o s d t
T T T T T
- T / 2 0
0 + T / 2
2 2 Àk t 2 2 Àk t
= c o s d t + c o s d t
T T T T
- T / 2 0
( 1 . 6 )
= 0
0 + T / 2
4 2 Àk t 4 2 Àk t
+ t c o s d t - t c o s d t
2 2
T T T T
- T / 2 0
+ T / 2
8 2 Àk t
= - t c o s d t .
2
T T
0
x
S t o s u j c c a Bk o w a n i e p r z e z c z [c i ( d o s p r a w d z e n i a ) x c o s a x d x = s i n a x +
a
1
c o s a x u z y s k u j e m y o s t a t e c z n i e
a 2
2 ( 1 - c o s Àk )
A k = ( k > 0 ) ,
À2 k 2 ( 1 . 7 )
B k = 0 .
W s p ó Bc z y n n i k i s z e r e g u F o u r i e r a p r z y j m u j n a s t p u j c e w a r t o [c i
ñø
1
ôø d l a k = 0
òø
2
4
A k = d l a k n i e p a r z y s t e g o ( 1 . 8 )
À2 k 2
ôø
óø
0 d l a k p a r z y s t e g o
S t o s u j c p o w y |s z e w s p ó Bc z y n n i k i , u z y s k u j e m y s z e r e g F o u r i e r a
1 4 1 1
f ( t ) = + c o s Ét + c o s 3 Ét + c o s 5 Ét + . . . . ( 1 . 9 )
2 À2 9 2 5
1 . 1 . S Z E R E G F O U R I E R A 9
w i c z e n i e Z i l u s t r u j p r z y k Ba d f u n k c j i t r ó j k t n e j g r a f i c z n i e :
" p r z e d s t a w n a w y k r e s i e w a r t o [c i w s p ó Bc z y n n i k ó w s z e r e g u d l a k o l e j n y c h
c z s t o [c i k o Bo w y c h ,
" p r z e d s t a w k o l e j n e s k Ba d o w e h a r m o n i c z n e ( z u w z g l d n i e n i e m i c h a m p l i t u d ) ,
" p r z e d s t a w k i l k a p i e r w s z y c h s u m c z s t k o w y c h s z e r e g u ( s u p e r p o z y c j e s k Ba d -
o w y c h h a r m o n i c z n y c h a n a l o g i c z n e d o p r z e d s t a w i o n y c h n a r y s . 1 . 1 . )
P r o p o z y c j a : W y k o n a j r y s u n k i s t o s u j c w y b r a n e [r o d o w i s k o o b l i c z e n i o w e -
M a t h C a d , M a t l a b , O c t a v e . . . .
Z a p r e z e n t u j k o d p r o w a d z c y d o u z y s k a n y c h w y n i k ó w .
R y s u n e k 1 . 1 : P r z y k Ba d y s u m c z s t k o w y c h s z e r e g u F o u r i e r a d l a f u n k c j i p r o s -
t o k t n e j , p i Bo k s z t a Bt n e j , t r ó j k t n e j i z Bo |o n e j z p ó Bo k r g ó w . U w a g a : n a r y -
s u n k a c h p r e z e n t u j e m y p o j e d y n c z y o k r e s k a |d e j z f u n k c j i i o d p o w i e d n i c h
s u m c z s t k o w y c h , a w w y o b r a zn i p o w i n n i [m y w y o b r a z i s o b i e i c h o k r e s o w e
p r z e d Bu |e n i e .
1 . 1 . 3 F u n k c j e o r t o g o n a l n e
P a t r z c n a r o z p i s a n i e f u n k c j i f ( t ) w s z e r e g F o u r i e r a m o |e m y s i z a s t a n a w i a
d l a c z e g o w y s t p u j w n i m w Ba [n i e f u n k c j e t r y g o n o m e t r y c z n e i c z y m o |l i w e
b y Bo z a s t p i e n i e i c h j a k i m i [ i n n y m i . G d y b y [m y c h c i e l i r o z p i s a w s z e r e g f u n k c j e
o k r e [l o n e n a s k o Dc z o n y m p r z e d z i a l e , t o i s t n i e j e w i e l e i n n y c h m o |l i w o [c i . S t o
n p . s z e r e g i z Bo |o n e z w i e l o m i a n ó w L e g e n d r e a , C z e b y s z e w a , L a g u e r r e a , J a k o -
b i e g o , f u n k c j e B e s s e l a i i n n e . ( J e s z c z e w i c e j m o |l i w o [c i p o j a w i a s i d l a f u n k c j i
1 0 R O Z D Z I A A 1 . P O D S T A W Y M A T E M A T Y C Z N E
o k r e [l o n y c h n a z b i o r a c h d w u i w i c e j w y m i a r o w y c h a l e o t y m w i n n y m m i e j s c u )
R o z w a |m y p r z y p a d e k f u n k c j i f ( x ) o k r e [l o n e j n a s k o Dc z o n y m p r z e d z i a l e a
x b . P r z y j m i j m y , |e f u n k c j a t a m o |e b y z a p i s a n a w t y m p r z e d z i a l e w p o s t a c i
s z e r e g u f u n k c y j n e g o :
"
f ( x ) = c n Æn ( x ) . ( 1 . 1 0 )
n = 1
P o m n o |y m y o b i e s t r o n y r ó w n a n i a p r z e z j e d e n z e l e m e n t ó w c i g u f u n k c y j n e g o
i z a p i s z e m y c a Bk
"
b b
f ( x ) Æm ( x ) d x = c n Æn ( x ) Æm ( x ) d x . ( 1 . 1 1 )
a a
n = 1
P r z y j m i j m y z a Bo |e n i e o r t o n o r m a l n o [c i e l e m e n t ó w z b i o r u { Æn ( x ) } n a o d -
c i n k u ( a , b ) t j .
b
1 d l a n = m ,
Æm ( x ) Æn ( x ) d x = ( 1 . 1 2 )
0 d l a n = m .
a
Z a u w a |m y , |e f u n k c y j n y c i g o r t o g o n a l n y z a m i e n i m o |n a w c i g o r t o n o r m a l n y
p o p r z e z p o m n o |e n i e j e g o w y r a z ó w p r z e z o d p o w i e d n i e s t a Be n o r m u j c e . S t o s u j c
p o w y |s z e z a Bo |e n i e , u z y s k u j e m y z p o p r a w e j s t r o n i e 1 . 1 1 t y l k o j e d e n w y r a z
b
f ( x ) Æm ( x ) d x = c m . ( 1 . 1 3 )
a
W i d a w i c , |e n a o d c i n k u ( a , b ) m o |n a p o p r a w n i e o k r e [l i s z e r e g f u n k c y j n y
z b i e |n y d o f ( x ) o r a z w s k a z a s p o s ó b w y z n a c z e n i a j e g o w s p ó Bc z y n n i k ó w , j e |e l i
t y l k o s p e Bn i o n y j e s t w a r u n e k o r t o n o r m a l n o [c i c i g u f u n k c y j n e g o .
1 . 2 L i c z b y z e s p o l o n e
W i e m y , |e p i e r w i a s t e k z m i n u s j e d e n n i e i s t n i e j e w [r ó d l i c z b r z e c z y w i s t y c h .
M o |e m y j e d n a k p o m y [l e o t a k i e j i d e i . S p r ó b u j m y c o [ t a k i e g o o z n a c z y s y m -
b o l e m
i = ( - 1 )
, c z y l i i 2 = - 1 . M ó w i m y , |e i t o j e d n o s t k a u r o j o n a . S p r ó b u j m y s y m b o l t e n
w Bc z y d o s t a n d a r d o w y c h z a s a d y p r z e l i c z e D. W y k a |m y , t a k |e - i = ( - 1 ) ,
"|e
b o ( - i ) 2 = ( - 1 ) 2 · i 2 = 1 · ( - 1 ) = - 1 . R ó w n a n i e i = - 1 p o s i a d a w i c d w a
r ó w n o w a |n e r o z w i z a n i a . B y w a j o n e o z n a c z a n e w p o d r c z n i k a c h t a k |e j a k o i
l u b j .
T w o r z y m y k o m b i n a c j e l i n i o w e j e d n o s t k i u r o j o n e j i z j e d n o s t k r z e c z y w i s t 1
t w o r z c l i c z b y z e s p o l o n e o p o s t a c i
z = a · 1 + b · i = a + i b
1 . 2 . L I C Z B Y Z E S P O L O N E 1 1
. Aa t w o j e s t z d e f i n i o w a d o d a w a n i e i o d e j m o w a n i e t a k i c h l i c z b . S p r a w d zm y j a k
j e s t z m n o |e n i e m d w u l i c z b z e s p o l o n y c h z 1 = a 1 + i b 1 o r a z z 2 = a 2 + i b 2 .
Z a p i s z m y
z 1 · z 2 = ( a 1 + i b 1 ) · ( a 2 + i b 2 )
= a 1 a 2 + i ( a 1 b 2 + a 2 b 1 ) + i 2 b 1 b 2
= a 1 a 2 - b 1 b 2 + i ( a 1 b 2 + a 2 b 1 )
L i c z b y t e m o |n a t r a k t o w a j a k p u n k t y n a p Ba s z c z y zn i e z e s p o l o n e j .
R y s u n e k 1 . 2 : L i c z b a z n a p Ba s z c z y zn i e z e s p o l o n e j
Z r y s u n k u w i d a , z e z = a + i b = r c o s ± + i r s i n ±.
D e f i n i u j e m y l i c z b z " s p r z |o n w z g l d e m z = a + i b o k r e [l a j c j a n a s t p u j c o
z " = a - i b
.
J e |e l i u w i e r z y m y w r o z w i n i c i e E u l e r a
e i ± = c o s ± + i s i n ±, ( 1 . 1 4 )
t o l i c z b z e s p o l o n m o |n a n a p i s a j e s z c z e i n a c z e j
z = r e i ±.
M ó w i m y , |e r j e s t m o d u Be m l i c z b y z e s p o l o n e j , a k t ± j e j a r g u m e n t e m ( f a z ) .
P i s z e m y
"
r = | z | = z z " = a 2 + b 2
± = A r g ( z ) .
C z [ r z e c z y w i s t i u r o j o n z l i c z b y z e s p o l o n e j w y d z i e l a j f u n k c j e
1
a = R e ( z ) = ( z + z ") = r c o s ±,
2
1
b = I m ( z ) = ( z - z ") = r s i n ±.
2 i
1 2 R O Z D Z I A A 1 . P O D S T A W Y M A T E M A T Y C Z N E
Z z a p i s u E u l e r a 1 . 1 4 w y n i k a j z w i z k i
e i ± + e - i ±
c o s ± = ,
2
e i ± - e - i ±
s i n ± = .
2 i
w i c z e n i a 1 . W y z n a c z i l o r a z d w u l i c z b z e s p o l o n y c h z 1 / z 2 :
" a ) p o s Bu g u j c s i i c h r e p r e z e n t a c j k a r t e z j a Ds k z 1 = a 1 + i b 1 , i z 2 =
a 2 + i b 2 ,
1
" b ) s t o s u j c n o t a c j E u l e r a w u k Ba d z i e b i e g u n o w y m z 1 = r 1 e i ± o r a z z 2 =
2
r 2 e i ± .
2 . W y k a | s Bu s z n o [ r e l a c j i E u l e r a 1 . 1 4 s t o s u j c r o z p i s a n i e w y s t p u j c y c h w n i m
f u n k c j i w s z e r e g T a y l o r a . P o n i e w a | z a l e |y n a m n a p r z y p o m n i e n i u w i a d o m o [c i z
m a t e m a t y k i , t o d o w ó d p r z e p r o w a d z a j k r o k p o k r o k u , n a z y w a j c i k o m e n t u j c
p o s z c z e g ó l n e e t a p y .
1 . 2 . 1 F u n k c j e z e s p o l o n e
F u n k c j a z e s p o l o n a f ( z ) z m i e n n e j z e s p o l o n e j z , p r z y p o r z d k o w u j e k a |d e j l i c z -
b i e z " &! d o k Ba d n i e j e d n l i c z b z e s p o l o n w &!2 . P i s z e m y
w = f ( z ) d l a z " &!.
Z b i ó r w s z y s t k i c h w a r t o [c i w , j a k i e p r z y j m u j e f u n k c j a f ( z ) n a z y w a m y p r z e c i -
w d z i e d z i n t e j f u n k c j i . W p r o w a d z a j c o z n a c z e n i a
z = x + i y o r a z w = u + i v ,
m o |e m y z a p i s a f u n k c j z e s p o l o n w p o s t a c i
u + i v = f ( x + i y ) = u ( x , y ) + i v ( x , y ) .
F u n k c j a z e s p o l o n a z m i e n n e j z e s p o l o n e j j e s t w i c r ó w n o w a |n a p a r z e f u n k c j i
r z e c z y w i s t y c h d w u z m i e n n y c h r z e c z y w i s t y c h , p r z y c z y m u ( x , y ) o k r e [l a m y j a k o
c z [ r z e c z y w i s t t e j f u n k c j i , a v ( x , y ) j a k o c z [ u r o j o n t e j f u n k c j i .
L i c z b y z e s p o l o n e i o p e r a c j e n a n i c h t w o r z m o |l i w o [ m a t e m a t y c z n e g o o p i s u
g e o m e t r i i n a p Ba s z c z y zn i e . O p e r a c j e t e m o g s Bu |y d o p r z e k s z t a Bc a n i a o b s z a r ó w
i f i g u r g e o m e t r y c z n y c h . F u n k c j e z m i e n n e j z e s p o l o n e j d e f i n i u j o d w z o r o w a n i e
C ’! C
1 . 2 . L I C Z B Y Z E S P O L O N E 1 3
R y s u n e k 1 . 3 : P r z y k Ba d y p r z e k s z t a Bc e D w p Ba s z c z y zn i e z e s p o l o n e j z d e f i n i o w a n y c h
p o p r z e z f u n k c j e z m i e n n e j z : t r a n s l a c j a , o b r ó t i s k a l o w a n i e .
R y s u n e k 1 . 4 : O k r e [l e n i e p o d z b i o r ó w p Ba s z c z y z n y z e s p o l o n e j p o p r z e z f u n k c j e .
1 . 2 . 2 F u n k c j e a n a l i t y c z n e
I s t n i e j e p o d z b i ó r f u n k c j i z e s p o l o n y c h , k t ó r e s o k r e [l a n e j a k o f u n k c j e a n a l i t y -
c z n e . F u n k c j e t e m o g b y r ó |n i c z k o w a n e z g o d n i e z d e f i n i c j
f ( z + "z ) - f ( z )
f 2 ( z ) = l i m . ( 1 . 1 5 )
"z ’!0 "z
T a p o c h o d n a p o w i n n a i s t n i e n i e z a l e |n i e o d k i e r u n k u j e j w y z n a c z a n i a . G d y
p o r u s z a m y s i w z d Bu | o s i u r o j o n e j
"z = i "y ,
a g d y w z d Bu | o s i r z e c z y w i s t e j
"z = "x .
S t a w i a m y w a r u n e k b y p o c h o d n e l i c z o n e w z d Bu | o b y d w u o s i d a w a By t e n s a m
w y n i k
f ( z + "x ) - f ( z ) f ( z + i "y ) - f ( z )
f 2 ( z ) = l i m = l i m
"x ’!0 "x i "y ’!0 i "y
1 4 R O Z D Z I A A 1 . P O D S T A W Y M A T E M A T Y C Z N E
u ( x + "x , y ) + i v ( x + "x , y ) - u ( x , y ) - i v ( x + , y )
l i m
"x ’!0 "x
u ( x , y + "y ) + i v ( x , y + "y ) - u ( x , y ) - i v ( x + , y )
= l i m
i "y ’!0 i "y
"u "v "u "v
+ i = - i + .
"x "x "y "y
W i d z i m y , |e f u n k c j a j e s t a n a l i t y c z n a w t e d y , g d y z a c h o d z r e l a c j e
"u "v "v "u
= o r a z = - .
"x "y "x "y
R e l a c j e t e z n a n e s j a k o w a r u n e k C a u c h y - R i e m a n n a . R z e c z y w i s t a i u r o j o n a
c z [ f u n k c j i a n a l i t y c z n e j s h a r m o n i c z n e , t o j e s t k a |d a z n i c h s p e Bn i a z n a n e
r ó w n a n i e
"2 Õ "2 Õ
"2 Õ = + = 0 .
"x 2 "y 2
M o |n a w y k a z a , |e s p e Bn i e n i e t e g o r ó w n a n i a w y n i k a z w a r u n k ó w C a u c h y -
R i e m a n n a ( w i c z e n i e ) .
1 . 2 . 3 C a Bk a p o k o n t u r z e
G d y f u n k c j a a n a l i t y c z n a F ( z ) p o s i a d a p o j e d y n c z y b i e g u n w z = z 0 i n i e p o s i a d a
i n n e g o b i e g u n a w e w n t r z k o n t u r u , t o c a Bk a p o k o n t u r z e
2 À 2 À
i ëe i Õ
F ( z ) d z = R ( z 0 ) d Õ = i R ( z 0 ) d Õ = 2 Ài R ( z 0 ) , ( 1 . 1 6 )
ëe i Õ
0 0
g d z i e R ( z 0 ) = l i m [ ( z - z 0 ) F ( z ) ] j e s t n a z y w a n e r e s i d u u m f u n k c j i F ( z ) .
z ’!z 0
D l a f u n k c j i F ( z ) p o s i a d a j c e j b i e g u n y i k t ó r a z n i k a d l a | z | ’! ", o b o w i z u j e
n a s t p u j c y z w i z e k
ñø
ëø öø
ôø s u m a r e s i d u ó w f u n k c j i
ôø
ôø
ôø
ìø ÷ø
ôø
ôø
ôø- 2 Ài ìø F ( z ) e - i z t w e w s z y s t k i c h j e j ÷ø
ôø
ìø ÷ø
ôø
ôø
íø øø
b i e g u n a c h n a i p o n i |e j
ôø
ôø
ôø
"
òø
o s i r z e c z y w i s t e j
F ( z ) e - i z t d z = ëø öø ( 1 . 1 7 )
ôø
s u m a r e s i d u ó w f u n k c j i
ôø
ôø
- "
ôø
ìø ÷ø
ôø
ôø
ôø+ 2 Ài ìø F ( z ) e - i z t w e w s z y s t k i c h j e j ÷ø
ôø
ìø ÷ø
ôø
ôø
íø øø
ôø b i e g u n a c h p o w y |e j
ôø
ôø
óø
o s i r z e c z y w i s t e j
1 . 2 . L I C Z B Y Z E S P O L O N E 1 5
1 . 2 . 4 Z e s p o l o n y s z e r e g F o u r i e r a
P r z e d s t a w i o n a p o w y |e j d e f i n i c j a w y m a g a s t o s o w a n i a t r z e c h f o r m u B d l a w y z -
n a c z e n i a w s p ó Bc z y n n i k ó w s z e r e g u F o u r i e r a 1 . 1 . J a k s i o k a |e z a c h w i l , z a s -
t o s o w a n i e f u n k c j i i w s p ó Bc z y n n i k ó w z e s p o l o n y c h u m o |l i w i a w y z n a c z e n i e w s z y s -
t k i c h w s p ó Bc z y n n i k ó w p o p r z e z j e d n f o r m u B. U z y s k u j e m y w i c u p r o s z c z e n i e
i j e d n o c z e [n i e z b l i |a m y s i d o n a s z e g o c e l u - d e f i n i c j i t r a n s f o r m a c j i F o u r i e r a .
P o d s t a w o w y m n a r z d z i e m b d z i e z n a n a t o |s a m o [ E u l e r a
e i ±t = c o s ( ±t ) + i s i n ( ±t ) ( 1 . 1 8 )
T o |s a m o [ t a p o z w a l a z a p i s a f u n k c j e t r y g o n o m e t r y c z n e w p o s t a c i
1
c o s ( ±t ) = e i ±t + e - i ±t ( 1 . 1 9 )
2
1
s i n ( ±t ) = e i ±t - e - i ±t ( 1 . 2 0 )
2
P o d s t a w i a j c d o 1 . 1 o t r z y m u j e m y
"
A k - i B k t A k + i B k t
k k
f ( t ) = A 0 + e i É + e - i É . ( 1 . 2 1 )
2 2
k = 1
W p r o w a d z a j c w s p ó Bc z y n n i k i z e s p o l o n e
C 0 = A 0
A k - i B k
C k = , ( 1 . 2 2 )
2
A k - i B k
C - k = , d l a k = 1 , 2 , 3 , . . . ,
2
u z y s k u j e m y z e s p o l o n p o s t a s z e r e g u F o u r i e r a
+ "
2 Àk
k
f ( t ) = C k e i É t , Ék = . ( 1 . 2 3 )
T
k = - "
U w a g a : W d e f i n i c j i z e s p o l o n e g o s z e r e g u F o u r i e r a n a l e |y d o s t r z e c p o j a w i e -
n i e s i u j e m n y c h c z s t o [c i k o Bo w y c h d l a k <