plik


ÿþKonspekt wiadomo[ci wystarczajcych do uzyskania zaliczenia z przedmiotu Geografia polityczna i ekonomiczna I Przedmiot i metodologia 1) geografia polityczna a) tre[ i zakres pojcia geografia polityczna definicja geografia polityczna  dyscyplina zajmujca si wzajemnym oddziaBywaniem przestrzeni geograficznej i procesów politycznych (badamy zjawiska polityczne w kontek[cie przestrzennym) przedmiot wg Z. Rykiela czasoprzestrzeD polityczna baza ekonomiczna tre[ spoBeczna tre[ wg J. Barbaga oddziaBywanie przestrzeni geograficznej i procesów politycznych (traktowanych w sposób równoprawny) zjawiska i systemy polityczne w kontek[cie przestrzennym (czyli badamy obiekty przez pryzmat przestrzeni) interpretacja mapy politycznej w przeszBo[ci i terazniejszo[ci (wskazanie ewolucji i czynników j ksztaBtujcych) zakres jednostki geopolityczne i ich wpByw na przestrzeD geograficzn i krajobraz struktura i funkcje regionów geopolitycznych paDstwo i jego polityka a przestrzeD geograficzna wpByw jednostek mniejszych ni| paDstwo  uwarunkowania gospodarcze polityczne i i historyczne struktury ekonomiczne i ich wpByw na zjawiska gospodarcze, ludno[ciowe i geograficzne b) narracje geografii politycznej  sposoby postrzegania zbiór faktów i zdarzeD  nie interesuj nas wzajemne ich powizania krytyczna nauka spoBeczna  badamy uwarunkowania spoBeczne i mechanizmy polityczne oraz wpByw na zmian warunków podstawowy mechanizm procesów politycznych  badamy uwarunkowania gospodarcze procesów i zdarzeD c) rozwój geografii elementy geografii politycznej w pracach po[wiconych problematyce pokrewnej Herodot Platon Arystoteles Strabon termin geografia polityczna A. R. Turgot I. Kant K Wyrwicz geografia polityczna jako odrbna dziedzina W. Beta  Political anathomy of Ireland analiza: 1 terytorium paDstwowego poBo|enia geograficznego stosunków ludno[ciowych potencjaBu gospodarczego  political Arithmetic optymalny ksztaBt i terytorium paDstwa znaczenie stosunków ludno[ciowych dla potencjaBu gospodarczego F. Ratzl zwolennik determinizmu geograficznego spory geograficzne prowadz do wojen granice przeszkod w rozwoju paDstwa obszar paDstwa rozszerza si w miar rozwoju kultury Lebensraum  przestrzeD |yciowa niezbdna dla paDstwa szkoBy geografii politycznej niemiecka F. Ratzel W. Vogel K. Haushofer francuska A. Sigfried M. Sorre J. Gottman brytyjska H. Mackinder G. Fairgrive G. Curzon amerykaDska S. B. Jones S. Cohen R. Muir polska E. Romer S. PawBowski S. LeszczyDski d) metody badaD uwarunkowania badaD geografia polityczna operuje wymiernymi faktami dotyczcymi [rodowiska geograficznego i niepowtarzalnymi zjawiskami historycznymi brak prostego ukBadu zjawisk przyczyna  skutek subiektywizm ocen i emocjonalne akcentowanie metody obserwacja faktów na miejscu opis i wyja[nienie faktów analiza prawidBowo[ci gospodarczych i politycznych szukanie podobieDstw form (homologia) i funkcji (analogia) ekstrapolacja prognostyczna porównywanie map ró|nych rodzajów e) tematyka badawcza historyczna badania obszarów politycznych i powizaD polityki ze [rodowiskiem 2 naturalnym Arystoteles zale|no[ midzy ludno[ci a terytorium funkcje stolicy i granic wpByw klimatu na paDstwa Starbon etnocentryk  ojczyzna ma pewne optymalne warunki przyrodnicze i dostosowana do nich technik rzdzenia Abd al-Rachman ibn Chaldun badania nad zwizkami jednostek politycznych i [rodowiska geograficznego teoria politycznej integracji i dezintegracji koncepcja cyklicznego rozwoju paDstw Ch. L. de Montesquieu znaczenie krajobrazu i klimatu w formowaniu rzdów powizania midzy gospodark roln, zaludnieniem, systemami politycznymi, obszarem paDstwa i sposobem rzdzenia G. Buffon odrzucenie determinizmu geograficznego wzajemny wpByw czBowiek i [rodowiska W Petty omówienie terytorialnych i demograficznych czynników potgi paDstwa C. Ritter teoria cyklicznego rozwoju paDstwa oparta o analogie do rozwoju organizmu badania nad paDstwem J. Brunhes i C. Vallaux kluczowa psyche  dusza narodu ksztaBtujca wspólnot narodow wa|ne ramy i granice F. Ratzel prawa rozwoju paDstw paDstwa jako organizm biologiczny R. Kjellen geopolityka  ziemia przeniknita polityczn organizacj terytorium ciaBem paDstwa wa|niejszym od ludno[ci i wBadzy A. T Mahan podkre[lenie roli morza w |yciu paDstwa tereny rdzenne Azji i ich znaczenie dla dominacji Rosji H. J Mackinder Wyspa [wiata  tereny Europy Azji i Afryki Heartland  serce [wiata  jdrem Wyspy [wiata N. J. Spykman krytyka teorii Hertlandu Rimland  obrze|a Euroazji kto kontroluje obrze|a kontroluje Azj A. P.Seversky podkre[lenie znaczenia lotnictwa zmiana postrzegania odlegBo[ci USA  ZSRR mapa z biegunem póBnocnym w centrum 3 S.B. Cohen podziaB [wiata na regiony geostrategiczne kwantyfikacja (przydzielenie) miejsca paDstw wg czynników takich jak: wielko[ zasobów technologia jdrowa stopieD zwarto[ci narodowej lokalizacja w stosunku do innych paDstw sie powizaD midzynarodowych wspóBczesna kluczowe zakresy problemowe wspóBistnienie systemów narodowych i politycznych wewntrzna organizacja przestrzenna paDstwa zdolno[ci egzystencjalne maBych paDstwa narodowych metody badawcze badania mikroskalowe  wewntrz paDstwa i jednostek terytorialnych badania interakcji przestrzennej  przepByw towarów i usBug tradycyjna badania mezo i mikroregionalne  metody ilo[ciowe i behawioralne 2) geografia ekonomiczna a) definicja antropogeografia  dziaB geografii zajmujcy si badaniem wystpowania czBowieka, jego dziaBalno[ci i jej rezultatów na danych obszarach geograficznych geografia ekonomiczna  nauka badajca systemy spoBeczno-gospodarcze w ich dwóch wymiarach, czyli [rodowiskowym i przestrzennym b) podej[cia metodologiczne kierunek przestrzenny  studia nad strukturami spoBeczno-gospodarczymi w [wiecie lub jego wydzielonych cz[ciach kierunek ekologiczny  badanie wzajemnych zwizków midzy spoBeczeDstwem a [wiatem przyrody w procesie rozwoju gospodarki i kultury kierunek regionalny  badanie mechanizmów tworzenia regionów spoBeczno-gospodarczych w oparciu o relacje systemu spoBeczno-gospodarczego ze [rodowiskiem przyrodniczym c) filozoficzne postrzeganie relacji czBowiek  [rodowisko determinizm geograficzny  absolutna zale|no[ od czBowieka od [rodowiska indeterminizm geograficzny  negowanie wpBywu rozwoju [rodowiska naturalnego na rozwój spoBeczno-gospodarczy posybilizm geograficzny  wspóBzale|no[ i wzajemne oddziaBywanie czynników naturalnych i spoBecznych ekorozwój  rozwój zrównowa|ony i trwaBy w zgodzie ze [rodowiskiem materializm historyczny  spoBeczeDstwo czerpie z przyrody surowce i przetwarza je na dobra zaspokajajce potrzeby. Zakres takiej dziaBalno[ci wyznaczaj siBy wytwórcze i stosunki produkcji II Geopolityka 1) szkoBa niemiecka a) F. Ratzl zjawiska spoBeczne s uwarunkowane geograficznie, zale| od poBo|enia geograficznego i [rodowiska naturalnego paDstwo jest jak organizm biologiczny pojcie  paDstwa organicznego organizm potrzebuje po|ywienia  paDstwo przestrzeni |yciowej 4 (lebensraum) i surowców organizmy walcz o |ywno[ i wod  paDstwa o przestrzeD i surowce organizmy przechodz cykl |ycia od mBodo[ci do staro[ci  paDstwa podobnie, ale mog si odmBadza 7 praw rozwoju paDstw |ywotno[ paDstwa mierzymy jego wielko[ci b) R. Kjellen przedmiot geopolityki  ziemia przeniknita geopolityczn organizacj paDstwo jako organizm terytorium  ciaBem paDstwa granice  narzdami (jak skóra) regiony produkcyjne  koDczyny drogi i komunikacja  jak ukBad kr|enia stolica  system nerwowy relacje midzy paDstwami jak midzy ludzmi  |ywi do siebie uczucia zawi[ci i nienawi[ci kryteria badania paDstwa kratopolityka  nauka o organizacji wBadzy socjopolityka  badanie stosunków i potrzeb spoBecznych etnopolityka  badanie psychologii narodu ekopolityka  nauka o gospodarce geopolityka  badanie [rodowiska geograficznego paDstwa efekty wspóBzawodnictwa paDstw niektóre paDstwa powinny przewodniczy innym na [wiecie tylko kilka du|ych i silnych paDstw  mocarstw c) Instytut Für Geopolitik  Haushofer geopolityka  nauka o geograficznych ograniczeniach zdarzeD politycznych, zjawiska polityczne jako skutek uwarunkowaD geograficznych problem przestrzeni wBa[ciwej dla rasy rasa i obszar wspóBistniej niezel|enie do wpBywu [rodowiska 2) szkoBa anglosaska a) A. T. Machan rola morza w |yciu paDstwa o panowaniu nad [wiatem decyduje kontrola nad morzami znaczenie kraju zale|y od dBugo[ci linii brzegowej i charakteru portów walory obronne wyspy predysponuj j do mocarstwowo[ci czynniki sprzyjajce potdze morskiej paDstwa poBo|enie geograficzne fizyczne uksztaBtowanie wybrze|a dBugo[ linii brzegowej liczba ludno[ci charakter narodowy sposób rzdzenia b) H. J. Mackinder koncepcja osi historii i wyspy [wiata wyspa  Europa, Azja, Afryka o[  euroazjatycki obszar stepowy Heartland  serce ldu wysp otacza wewntrzny pas wybrze|y i zewntrzny pas wyspiarski wtórne serce ldu  Afryka PoBudniowa i PóBwysep Arabski 5 zasady: kto rzdzi Europ Wschodnia  rzdzi sercem ldu kto rzdzi sercem ldu  rzdzi wyspami [wiata kto rzdzi wyspami [wiata  rzdzi [wiatem c) N. J. Spykman sBabe strony teorii Hertlandu przecenianie potencjalnych siB obszaru serca ldu niedostatki transportu wewntrznego i sBaby dostp do serca ldu Rimland kluczowe terytoria  obrze|ne obszary Euroazji bufor pomidzy mocarstwami ldowymi a morskimi zasady kto kontroluje obrze|a  rzdzi Euroazj kto rzdzi Euroazj  kontroluje losy [wiata d) A. P. Seversky zmierzch siB morskich, konieczno[ rozbudowy siB powietrznych nowe spojrzenie na [wiat: mapa z centrum na biegunie póBnocnym blisko[ USA i ZSRR najkrótsza droga z USA i Kanady do ZSRR  przez biegun rozlegBo[ dominacji lotnictwa supermocarstw e) S.B. Cohen zmiana porzdku [wiatowego przyczyny zmiany gospodarki [wiatowej zmiany stosunków spoBecznych rozprzestrzenienie zaawansowanych technologii militarnych prdy ideologiczne odrzucajce kapitalizm i komunizm ewolucja równowagi zaburzenie równowagi przez powstanie siB (mocarstw) regionalnych przywrócenie równowagi przez integracje hierarchiczn (czyli Bczenie si paDstw na ró|nych poziomach rozwoju) nowa struktura hierarchiczna siBy gBówne  USA, ZSRR, Wspólnoty Europejskie, Japonia, Chiny siBy regionalne paDstwa zdolne wpBywa jedynie na cz[ regionu miejsce paDstwa w hierarchii  Cohen okre[laB czynniki okre[lajce miejsce paDstwa w hierarchii III PaDstwa 1) definicje paDstwa a) Miszczuka historycznie uksztaBtowana suwerenna i przymusowa terytorialna organizacja polityczna o wielowymiarowej hierarchii pozycji ludzi i peBnionych przez nich ról organizacyjnych b) Jedlinka PaDstwo jest to korporacja osiadBego ludu wyposa|ona w bezpo[redni i samorodn wBadz zwierzchni 2) cechy paDstwa a) powszechno[  obejmuje ka|dego przebywajcego na danym terytorium b) przymusowo[  ma do dyspozycji aparat przymusu, za pomoc którego mo|e 6 narzuci wykonanie swoich praw c) suwerenno[  nie jest zale|na od podmiotów zewntrznych 3) atrybuty paDstwa a) terytorium definicja trójwymiarowa przestrzeD, nad która rozciga si suwerenna wBadza okre[lonego paDstwa elementy terytorium terytorium wBa[ciwe przestrzeD powietrzna nad paDstwem (do 100-120 km wzwy|) przestrzeD podziemna wody [ródldowe wody terytorialne do 12 MM (mil morskich) obszary jednostek administrowanych przez paDstwo ambasady pokBady statków powietrznych i pBywajcych zasada integralno[ci terytorialnej |dne paDstwo nie ma prawa nabywania siB terytorium innego paDstwa, u|ywania siBy lub grozby jej u|ycia nabycie i utrata terytorium w prawie midzynarodowym nabycie terytorium pierwotne zawBaszczenie (okupacja)  dokonanie rzeczywistej, efektywnej aneksji terytorium i wBczenie go do swojego terytorium zasiedzenie  cigBe i pokojowe wykonywanie praw suwerennych na danym terytorium przyrost  powikszenie terytorium na skutek dziaBania siB przyrody lub pracy czBowieka zawojowanie (podbój) ostateczne i nieodwracalne zajcie jakiego[ terytorium z u|yciem siB zbrojnych pochodne  nabycie od innego podmiotu cesja  przekazanie terytorium innemu podmiotowi plebiscyt  o przynale|no[ci do konkretnego paDstwa decyduj mieszkaDcy terytorium, gdzie odbywa si plebiscyt zawojowanie zasiedzenie przyrost utrata terytorium cesja zasiedzenie porzucenie  dokonanie rzeczywistej i efektywnej rezygnacji z danego terytorium zmniejszenie  odpowiednik przyrostu w politologii zjednoczenie  dwa lub wicej paDstw Bcz si w jedno i powstaje nowe paDstwo inkorporacja  wchBoniecie jednego paDstwa przez drugie (NRD i RFN) rozczBonkowanie  paDstwo rozpada si na cz[ci skBadowe i przestaje 7 istnie w jego miejsce powstaj nowe paDstwa (CzechosBowacja) secesja  od paDstwa odrywa si cz[ terytorium i powstaje na nim jedno lub wicej paDstw (Sudan  cz[ poBudniowa) uzyskanie niepodlegBo[ci przez terytorium zale|ne b) ludno[ migracje wewntrzne ze wsi do miast z miast na peryferia z obszarów niepokojów i konfliktów do spokojnych zewntrzne emigracja  opuszczenie terytorium wBasnego paDstwa imigracja  przybycie na terytorium obcego paDstwa reemigracja  powrót z emigracji repatriacja  powrót do paDstwa przodków na jego zaproszenie z zagwarantowan przez nie prac i miejscem zamieszkania obywatelstwo definicja  wiz prawna Bczca jednostk z paDstwem, na mocy której obie strony staja si podmiotem wzajemnych praw i obowizków podziaB ludzi ze wzgldu na obywatelstwo posiadajcy jedno obywatelstwo posiadajcy wiele obywatelstw nieposiadajcy obywatelstwa - apatrydzi nabycie i utrata obywatelstwa nabycie pierwotne poprzez urodzenie si (2 zasady nabywania pierwotnego obywatelstwa) ª% ius soli  prawo ziemi  nabycie obywatelstwa paDstwa, na którego terytorium dziecko si urodziBo ª% ius sanguinis  prawo krwi  nabycie obywatelstwa takiego jakie posiadaj rodzice dziecka wtórne naturalizacja  otrzymanie obywatelstwa paDstwa, na którego terytorium legalnie si zamieszkiwaBo (mo|e by wymagana znajomo[ jzyka, kultury, historii kraju) urodzenie  znalezienie dziecka, gdy rodzice s nieznani lub nie da si okre[li ich obywatelstwa reintegracja  kobiet, które przy maB|eDstwie wyrzekBy si obywatelstwa a po ustaniu zwizku chc wróci do pierwotnego obywatelstwa repatriacja prawo opcji  dzieci, za które rodzice zrzekli si obywatelstwa c) wBadza definicja suwerenno[ci zdolno[ do samodzielnego, niezale|nego od innych podmiotów sprawowania wBadzy politycznej nad okre[lonym terytorium elementy skBadowe suwerenno[ci wg Labudy zwierzchno[ terytorialna 8 niepodlegBo[ wolny od ingerencji ustrój mo|liwo[ wspóB|ycia z innymi narodami wg Ehrlicha samowBadno[  niezale|no[ paDstwa od innych podmiotów zewntrznych caBowBadno[  wyBczna kompetencja paDstwa w caBym zakresie spraw wewntrznych i zagranicznych aspekty rozpatrywania wewntrzny  paDstwo stanowi najwy|sz zwierzchno[ w stosunku do wszystkich podmiotów wewntrz paDstwa zewntrzny oparty o zasad suwerenno[ci z Karty NZ i Deklaracj Zasad Prawa Midzynarodowego paDstwa równe wobec prawa ka|demu paDstwu przysBuguj prawa wynikajce z peBnej suwerenno[ci ka|de paDstwo ma obowizek szanowa podmiotowo[ innych paDstw integralno[ terytorialna i niepodlegBo[ s nietykalne ka|de paDstwo ma prawo do swobodnego wyboru wBasnego ustroju paDstwa wspóBpracuj ze sob pokojowo w dobrej wierze formy ograniczania suwerenno[ci kolonia  pozbawione suwerenno[ci zewntrznej terytorium zamorskie paDstwa posiada ograniczony samorzd wewntrzny protektorat  znaczna suwerenno[ wewntrzna ograniczona zewntrzna terytorium mandatowe  suwerenno[ zewntrzna scedowana przez Lig Narodów na inne paDstwo terytorium powiernicze  suwerenno[ zewntrzna scedowana przez ONZ na inne paDstwo  odpowiednik terytorium mandatowego opieka  traktatowo ograniczona suwerenno[ zewntrzna kondominium  wspólnie ograniczona suwerenno[ zewntrzna przez kilka paDstw dominium  suwerenno[ zewntrzna ograniczona nominalnie paDstwo stowarzyszone  ograniczona suwerenno[ wewntrzna i zewntrzna, bo chce ono zosta cz[ci innego paDstwa republika ludowa  ograniczona suwerenno[ wewntrzna i zewntrzna z zagwarantowan konstytucyjnie przyjazni do ZSRR IV Granice 1) problemy definicyjne a) ujcia terminu granica linia gdzie koDczy si wBadza paDstwa linia oddzielajca terytoria paDstw linia zetknicia si terytoriów paDstw z jej specyficznym charakterem mieszania si elementów obu paDstw pBaszczyzna w trójwymiarowej przestrzeni b) definicja powierzchnia pionowa, przechodzca przez lini graniczn wyznaczon na powierzchni ziemi, oddzielajca terytorium jednego paDstwa od innych paDstw lub od obszarów nie podlegajcych niczyjej suwerenno[ci 9 c) historyczna ewolucja pojcia  granica pierwotnie  strefa lub pas graniczny zBo|ony z terytoriów o nieokre[lonej przynale|no[ci paDstwowej w Rzymie i Chinach  linia obrony przed cudzoziemcami obecnie  linia graniczna d) sposoby postrzegania granic wg A. Moraczewskiej statyczny  element systemu paDstwa okre[lajcy obszar suwerenno[ci dynamiczny  element systemu paDstwa stanowicy kontaktu paDstwa z otoczeniem 2) klasyfikacje granic a) podstawowa naturalne górskie wzdBu| wybrze|y oceanów i mórz wzdBu| kanaBów i rzek wzdBu| jezior wzdBu| bagien przez pustyni sztuczne b) podstawowa zmodyfikowana (obecna) po|yczone od przyrody sztuczne c) fenomenologiczna wg Bogsa fizyczne  oparte na naturalnych przeszkodach geometryczne  wytyczone sztucznie w oparciu o linie geometryczne np. równole|nik antropogeograficzne  oparte o podziaBy polityczne, ekonomiczne, kulturowe lub cywilizacyjne mieszane oparte o kilka kryteriów d) wg Aschorna antecendentne  ustalone przed wyksztaBceniem si [rodowiska socjokulturowego subsekwentne  powstaBe po zagospodarowaniu terenu przez czBowieka z uwzgldnieniem wytworzonych przez niego wizi narzucone  utworzone przez paDstwa okupacyjne lub mocarstwa nieuwzgldniajce podziaBów reliktowe  granice nie peBnice ju| funkcji granicy, ale ale istniejce w [wiadomo[ci mieszkaDców regionu e) ujcia genetyczne sensu stricto  wynikajce z praw natury historyczne narodowe oparte o jzyk i ras narodowe oparte o kultur 3) funkcje granic a) bariery bariera przepBywu: ludzi towarów informacji bariera podziaBu zasobów 10 b) integracyjna tworz ramy wspóBpracy i integruj c) wg Misiaka bariery fizycznej polityczna ekonomiczna efektu demonstracyjnego ksztaBtowania specyfiki obszarów przygranicznych symboliczna represji kordonu sanitarnego ekologiczna kresów d) O'Dowd i Wilson jako bariera jako pomost jako zasób jako symbol to|samo[ci 4) bonitacja granic a) definicja  analiza korzystno[ci optymalno[ci granic b) wspóBczynnik rozwoju granic  stosunek rzeczywistej dBugo[ci granic paDstwa do obwodu koBa o powierzchni równej powierzchni kraju c) wspóBczynnik stopnia zwarto[ci granic  stosunek dBugo[ci granic do powierzchni paDstwa 5) wytyczanie granic a) delimitacja etapy sporzdzenie opisu granicy naniesienie przebiegu na map 1:1 000 000 cechy kompletna precyzyjna dokBadna b) demarkacja zasady przeprowadzana przez komisje mieszan skBadajc si z przedstawicieli obu paDstw oparta o proces delimitacji uwzgldniajca niezbdne warunki do prowadzenia gospodarki rolnej nieprowadzenie granicy przez miasta i wsie utrwalana na mapie 1:2500 granica ldowa  oznaczana znakami w terenie granica morska  oznaczana wyBcznie na mapie ustala si: pas drogi granicznej stref nadgraniczn pas graniczny c) redemarkacja  sprawdzanie w terenie istniejcej granicy i jej ewentualna korekta 6) zmienno[ historyczna granic a) przyczyny zmienno[ci 11 powstawanie paDstw zanikanie paDstw zmiany terytorium paDstw b) shatterbelt definicja niestabilny obszar le|cy midzy regionami o ró|nych orientacjach politycznych i kulturowych przyczyny braku stabilno[ci na obszarach shatterbelt brak naturalnych barier rozbie|no[ midzy granicami politycznymi a etnicznymi sprzeczno[ci ideologiczne i ró|ny poziom rozwoju ssiadujcych paDstw V Stolice 1) funkcje stolic a) siedziba wBadz centralnych b) integracyjna/jednoczca/zespalajaca w paDstwach federacyjnych c) zródBo siBy i autorytetu paDstwa 2) typy stolic a) staBa  historyczna b) ustanowiona  przeniesiona z innej lokalizacji c) podzielona  instytucje stoBeczne w kilku mistach 12

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Geografia polityczna i ekonomiczna konspekt wiedzy stacjonarne
Polityka zagraniczna RP konspekt wiedzy stacjonarne i niestacjonarne
Geografia polityczna i ekonomiczna wczesna zerówka 2015 16 wyniki
geografia polityczna i ekonomiczna zerówka 2 czerwca wyniki 2015 16 indeksy
geografia polityczna i ekonomiczna zerówka 3 czerwca wyniki 2015 16 indeksy
Geografia polityczna, ekonomiczna i cywilizacji
Polityka gospodarcza konspekt wiedzy
geografia polityczna i ekonomiczna zerówka 17 czerwca wyniki 2015 16 indeksy
Idea polityki filozoficznej konspekt
geografia polityczna klucz pr
BWUE konspekt wiedzy
Otok Geografia polityczna
Plan Wynikowy Geografii Społeczno Ekonomicznej poziom podstawowy
19 Geografia polityczna odpowiedzi

więcej podobnych podstron