3545337177

porzucającego Europę na rzecz nowego świata miała publiczności przybliżyć obrazy z Tahiti; podobnie galeria Miethke zadbała o to by na wystawie 45 obrazów van Gogha w 1906 publiczność mogła zajrzeć do wydanie książkowego Listew artysty.

Wystawą zachwyceni byli Klimt, Schnitzler, Hofmannstahl. Harry Graf Kessler wygłosił wykład o Gauguinie i jego kręgu. Adalbert Meyer pisał w katalogu (...) dzisiaj jest dla nas Gauguin jednym z największych artystów. (...) Podziwiamy klasyczną linię i szerokie ujęcie formy w jego rysunkach i obrazach z okresu Tahitańskiego. Jest jednym z artystów, który na nowo otworzył przed nami piękno pierwotnej prostej sztuki.⁴⁵

Tropiki dla Gauguina były ziemią obiecaną artystów ... przyszłość należy do malarzy tropików, które nie byty jeszcze malowane, pisał Gauguin do Emila Bernarda. Mieć pracownię w' tropikach (...) daleko od europejskiej walki o pieniądz. Tam, na Tahiti, będę słyszał w cudownej ciszy tropikalnych nocy łagodnie szemrzącą muzykę mego serca ... bez obawy o dochody będę mógł kochać, śpiewać i umrzeć.⁴⁶ (...) Wśród szczęśliwych mieszkańców raju na Oceanii (...) poświęcę się wielkim zadaniom artystycznym, daleko od wszelkiej zawiści artystów (...) Ewa tego raju (...) jestem przeniknięty jej zapachen: noa noa (...) Nie mam świadomości dni i godzin, dobra i zła, (...) Wiem tylko, że wszystko jest dobre, ponieważ wszystko jest piękne ”⁴⁷

Noa Noa zbudowana jest z takiej poetyckiej retoryki, z tęsknoty za loeus amoenus, która ogarnia widza i czytelnika, manipuluje jego pragnieniami, czaruje kolorem, nagimi ciałami, obietnicami. Obrazy przenika melancholia, smutek z niemożliwości spełnienia, wiedzy o kruchości utopii, marzenia sztuki. Mistrzem w rozpoznaniu i przemienieniu smutku tropików w sztukę był Flaubert. Opis dzielnicy prostytutek w Kena, zapraszających go do wejścia, kończy zdaniem, Odmówiłem celowo, aby zachować słodki smutek tej sceny i głęboko zachować ją w pamięci.⁴⁸

Powieść Pierre Loti’ego o Tahiti LeMarriage de Loti'^ł9 wydana w 1880 roku, miała w ciągu 10 lat 39 wydań. Polecona przez van Gogha i Bernarda wprowadziła Gauguina w marzenie o tropikach. Młody oficer marynarki, Harry Grant, przeżywa Tahiti jak zaczarowany ogród,

⁴⁵    Jw. s. 136

⁴⁶    Christofer Becker. Paul Gauguin Tahiti, w: Katalog zur Ausstellung ..Paul Gauguin - Tahiti". Staatsgalerie Stuttgart. 1998, s. 17

⁴⁷    Paul Gauguin, Noa ma, Frankfurt am Main, 1960, s. 69

⁴⁸    Gustave Flaubert. Flaubert in Egypt. Translated and edited with an introduction by Francis Steegmuller. PenguinBooks 1996, s. 203

⁴⁹    Pierre Loti, LeMarriage de Loti, Paris, 1880