3813573624

ROZDZIAŁ I: ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE I ŹRÓDŁA PRAWA

1. Rozwój astronautyki i prawa kosmicznego

Początki idei napędu rakietowego sięgają odległych czasów. Już w I wieku, Grek, Heron z Aleksandrii, wynalazł tzw. Aeolipil, który jest pierwszym odnotowanym pierwowzorem turbiny parowej, podobnej w pewnych aspektach do tej wykorzystywanej w obecnych rakietach⁸.

W X wieku za dynastii Song w Chinach zaczęto używać tzw. 'ognistych strzał', które były pierwszymi rakietami w mechanizmie i konstrukcji⁹. W XII wieku za tej samej dynastii wynaleziono fajerwerki¹⁰. W 1232 r. Chińczycy położyli kolejny „kamień węgielny” na kartach historii technologii kosmicznej, używając po raz pierwszy w dziejach prawdziwych rakiet, wykorzystując je w praktyce podczas walki z Mongołami w Kai-feng^{1 2}. W tym samym wieku rakiety pojawiły się w Europie, gdzie zostały użyte najpierw w Polsce podczas ataku Tatarów w Bitwie pod Legnicą w 1241 r.¹², a następnie przez Arabów na Półwyspie Iberyjskim w 1249 r.¹³ I chociaż w czasach tych istniały już kodeksy z zasadami walki, nie istniała jeszcze potrzeba kreowania specjalnego reżimu prawnego związanego z użyciem rakiet podczas konfliktów.

W XIV wieku Mikołaj Kopernik jako pierwszy sformułował pełną heliocentryczną kosmologię, która wyparła dotychczasową koncepcję Ziemi jako

⁸ Przez wiele stuleci wynalazek nie znalazł żadnego praktycznego zastosowania i dlatego turbina Herona pozostawała raczej ciekawostką techniczną. Zob. J. Mokyr, Twenty-five centuries of technological change, London 2001, str. 11.

⁹ Chińskie kompendium wojskowe o nazwie “Wu-ching Tsung-yao” (SfeSj&H; dosłownie: Kolekcja Najważniejszych Technik Wojskowych) napisana w 1044 r., opisuje ‘ogniste strzały’ jako proste rakiety na paliwo stałe, które wyglądały najprawdopodobniej jak obecne rakiety wykorzystywane do sztucznych ogni. Chińczycy wystrzeliwali je w salwach ze stojących w szyku cylindrów lub skrzyń, które mogły pomieścić aż do 1000 strzał każdy. Napędzane były przez proch i mogły osiągnąć pułap do 1000 stóp (-300 metrów). Zob P. Buckley-Ebrey, The Cambridge Illustrated History of China, Cambridge University Press 1999, str. 10-20.

Warto nadmienić, że już około 200 r. przed Chrystusem, za panowania chińskiej dynastii Han wynaleziono petardę. Przyjmuje się, że pierwsze petardy były najprawdopodobniej kawałkami zielonego bambusa rzucanego w ogień. Zob. J. Mingo, W. Dotz, G. Moyer, Firecrackers: The Art and History, Hong Kong 2000, str. 3-4.

¹⁰ A. W. Crosby, Throwing Fire: Projectile Technology Through History, Cambridge University Press 2002, str. 100 i n.

Używali przy tym prochu jako siły napędowej, odkrytego także przez Chińczyków w IX wieku. Zob. tamże, str. 100-103.

¹² W. Geisler, History of the Development of Rocket Technology and Astronautics in Poland before 1949, NASA TT F-15744, N-74-28347, NASA Technical Translation, Washington D.C., July 1974, str. 1.

¹³ Encyclopaedia Britannica Online: http://www.britannica.com/facts/5/520790/Battle-of-Legnica-as-discussed-in-rocket-and-missile-sy stem-weapons-system (10-04-2012).