5600235828

C.1.4. Praktyczne podejście do poważnych zagrożeń i analizy ryzyka

Rozporządzenie COMAH¹ opisuje zakres odpowiedzialności operatora nowego lub istniejącego zakładu, jak również zakres odpowiedzialności właściwych organów. Zgodnie z nim wymagany jest bardzo szeroki zakres działań, które często w praktyce nie mogą być przeprowadzone z powodu braku lub ograniczeń wiedzy naukowej na temat skutków oddziaływania chemikaliów uwalnianych w trakcie awarii. Z tego względu trzeba stosować praktyczne podejście do poważnych zagrożeń i wykorzystywać analizę ryzyka.

Ponieważ każda awaria ma własne cechy charakteiystyczne nie jest możliwe wypracowanie podejścia, które pasowałoby do każdych okoliczności. Na w łaściwe podejście mogą składać się następujące główne elementy:

r Całościowa analiza charakterystyki zakładu i znajdujących się w nim chemikaliów. Analiza cech środowiska, które mogą spowodować awarię lub nasilać jej niekorzystne skutki. Uwzględnienie w analizie cech środowiska sprawia, że już na wczesnym etapie z większym prawdopodobieństwem zostaną wykryte ewentualne interakcje pomiędzy cechami miejsca awarii, chemikaliami a środowiskiem.

r Maksymalizacja dostępnej dla zarządu zakładu informacji na temat charakterystyki środowiska obszaru, który narażony jest na skutki tymczasowego oddziaływania ewentualnych awarii. Operator zakładu musi wiedzieć gdzie znajdują się np. obszary cenne przyrodniczo, takie jak Natura 2000. wymagające najwyższego poziomu ochrony

r Zarządzanie ryzykiem. Operator zakładu musi mieć świadomość bardzo poważnego poziomu niepewności, jaki obciąża ocenę ryzyka potencjalnego oddziaływania na środowisko. Jednym z powodów takiej sytuacji jest po prostu brak dostępnej wiedzy naukowej. Pomimo tego oceny ryzyka powinny być wykonywane, jako część całościowego procesu zarządzania ryzykiem dla celów kontroli zidentyfikowanych zagrożeń.

r Poważne zdarzenia środowiskowe. Nie jest możliwe przedstawienie naukowej definicji zmian w środow isku w następstw ie poważnych awarii. Szeroki obszar i liczba uszkodzeń zasobów naturalnych i pół-naturalnych, długotrwale poważne skutki lub bardzo zintensyfikowane oddziaływania powodują, że z dużym prawdopodobieństwem zdarzenie awaryjne zostanie przez kompetentne władze uznane za przyczynę poważnych zmian w środow isku.

Co więcej, jeżeli awaria w płynie na tereny objęte ochroną (np. Natura 2000, obszary ramsarskie itd.) zostanie potraktowana jako poważna, przy niższym progu szkodliwości środowiskowej niż w przypadku oddziaływania na obszaiy niechronione, np. użytkowane rolniczo.

C.2. Scenariusze aw arii

Przypadki nagiego i nieoczekiwanego uwolnienia chemikaliów do środowiska najczęściej przebiegają w określony sposób. Rozmiary i skale tych zdarzeń są bardzo zróżnicowane, podobnie jak zmienność ich skutków' dla środowiska. Zdarzenia o malej skali obejmują uwolnienia z gospodarstw domowych lub małych przedsięwzięć komercyjnych i dotyczą wprowadzenia chemikaliów tylko do środow iska lokalnego. Zdarzenia na dużą skalę, takie jak duże pożary' lub rozlania przenikające do rzek lub warstw wodonośnych mogą oddziaływać na środow isko w dużej skali geograficznej i nieść ze sobą długotrwale skutki.

To na ile poważne są skutki uwolnienia chemikaliów zależy w dużym stopniu od charakterystyki środowiska, do którego trafią. Np. chemikalia mogą spowodować zanik populacji rzadkich organizmów, zaburzyć integralność siedliska lub wpłynąć na funkcje, jakie środow isko pełni w gospodarce człowieka, np. jako źródło w ody pitnej. Skutki awarii uzależnione są też od pory roku - znacznie groźniejsze jest uwolnienie w okresie prowadzenia upraw' rolnych lub w sezonie lęgowym ptactwa, niż zimą.

C.2.1. Pożary

Pożar może spow odować bardzo poważne uszkodzenia środow iska, ponieważ:

chemikalia uwolnione do pow ietrza mogą rozprzestrzeniać się w promieniu wielu kilometrów; w procesach utleniania lub pirolizy może dochodzić do powstawania nowych związków chemicznych (a w arunki ich powstaw ania w czasie trwania pożaru stale się zmieniają):

5

1

Przepisy rozporządzenia COMAH |Control of Major Accident Hazards (COMAH) Rcgulations 1999| implementują do praw odawstwa Wielkiej Biytanii wymagania Dyrektywy Seveso II.