5755073387

swoją korzyść. Już od dawna Iran stawia na edukację, szczególnie na wykształcenie politechniczne, a rozwój nowoczesnych technologi (w tym energetyki jądrowej) zwiększa szansę rozwoju zarówno nauki, jak i oświaty. Jednak rozwój ten w połączeniu z uwarunkowaniami ideologicznymi może okazać się groźny.

Rys historyczny oświaty Iranu

Iran może poszczycić się wspaniałą przeszłością - uważany był za światowe centrum wyższej edukacji. Już w III wieku utworzono wyższą szkołę medyczną Gondi Shapu. Wraz z nadejściem ery islamu edukacja zyskała na wadze jako środek przekazywania/szerzenia religii. W czasach tych obowiązywał następujący podział wiedzy: nauki islamskie/teologia, nauki filozoficzne i przyrodnicze oraz literatura. Nauczanie przybierało wiele różnorodnych form. Należały do nich kota naukowe - haląah, szkoły podstawowe, szkoły pałacowe, księgarnie i salony literackie, a także wiele szkół typowo religijnych: meshed, masjid i madrasah. Główną funkcją tych ostatnich, prowadzonych przez mułłów i dlatego też pozostających poza kontrolą państwa, było nauczanie arabskiego i perskiego na tyle, aby umożliwić uczniom czytanie Koranu.¹⁹

W IX wieku za sprawą perskiego wezyra Nezam-ol-Molka utworzono sieć szkół wyższych nazwanych po fundatorze Nezamiyeh. Wpływ islamu spowodował, iż głównym przedmiotem studiów była w nich teologia, lecz swoje miejsce w programie studiów miały też filozofia, nauki humanistyczne i medycyna.²⁰ W XIX i wczesnych początkach XX wieku nastał w Iranie i całym świecie muzułmańskim okres wypierania szkół religijnych (był to czas europejskich rządów kolonialnych) przez instytucje świeckie.²¹ Przykładem tego procesu jest utworzenie przez kanclerza Persji, Amira Kabira, pierwszej szkoły wyższej w europejskim stylu - Dar-ul-Funun, która dziś jest częścią Uniwersytetu Teherańskiego. Celem Dar-ul-Funun było nauczanie inżynierii, mechaniki i fizyki, a także wprowadzenie ogólnego curriculum tworzonego poza kontrolą autorytetów religijnych.²²

Zaś historia Uniwersytetu Teherańskiego jest względnie krótka biorąc pod uwagę tradycję edukacji irańskiej, a także fakt, iż jest on najstarszym uniwersytetem w Iranie. Ufundował go w 1934 roku Szach Reza Pahlavi. Do roku 1975 było już dziesięć działających uniwersytetów (Tehran, Tabriz, Pahlavi, Ferdowsi, Esfahan, Gondi Shapur, Melli, Aryamehr, Teacher Training, Education Corps). W roku akademickim 1976-77 dołączyły do nich kolejne cztery (Baluchestan, Kerman College, Gilan Physical Education i Kermanshah). Zaś w 1978 roku przybyły uniwersytety: Wolny (wzorowany na brytyjskim Otwartym Uniwersytecie), Bu Ah Sina, Szacha Rezy Wielkiego, Gilan i Farabi.²¹

Ten swoisty boom edukacyjny był wynikiem prozachodniej polityki Rezy Pahlaviego. Jego „biała rewolucja” tylko w ciągu roku akademickiego 1976-77 zaowocowała wzrostem liczby kształcących się

19    URL: http:/Avwvv.britannica.com/eb/article-47484 por. URL: http://wwv.ciaonet.org/wps/mom01/

20    URL: http://www.sedona.net/pahlavi/educate.html

21    URL: http://www.fas.org/irp/crs/RS21654.pdf.

22    URL: http://en.wikipedia.org/wiki/Mirza_Taghi_Khan_Amir_Kabirorazpor. URL: http://www.ciaonet.org/wps/mom01/

23    URL: http://wvvw.sedona.net/palilavi/educatc.html

5