5600235006

Hans-Herman Hoppe, Misesowskie argumenty przeciwko Keynesowi 19

nej struktury produkcji i dostosowania jej do niezmienionej stopy społecznej preferencji czasowej oraz zgodnego z nią faktycznego stosunku inwestycji do konsumpcji¹.

Tym cyklicznym zmianom nie można zapobiec (wbrew powiedzeniu, że „przewidzenie cyklu oznacza jego uniknięcie”): są one w sensie prakseologicz-nym koniecznym wynikiem wprowadzenia do obiegu dodatkowego fałszywego kredytu. Po pojawieniu się tego kredytu cykl boomów i załamań jest już nieunikniony, bez względu na to, jakie są trafne lub nietrafne przewidywania i przekonania podmiotów działających na rynku. Cykl wywoływany jest przez zmianę w sferze monetarnej, ale jego następstwa należą już do dziedziny zjawisk „realych”. On sam też jest cyklem „realnym”, bez względu na to, co sądzą na ten temat ludzie².

Nie można też oczekiwać, że nieuchronne cykliczne wstrząsy, których przyczyną jest ekspansja kredytowa, zakończą się. Dopóki instytucja pozaryn-kowa, taka jak rząd, będzie sprawować kontrolę nad pieniądzem, dopóty proces rozwoju gospodarczego znaczony będzie wciąż powracającymi cyklicznymi wstrząsami. Dzięki tworzeniu fałszywego kredytu rząd zapewnia sobie źródło niewidocznego dochodu, a także możliwość korzystnej dla siebie redystrybucji bogactwa. Nie ma powodu (chyba że przyjmie się idealistyczne założenia), żeby przypuszczać, iż rząd z własnej woli zaprzestanie kiedyś korzystania z tej czarodziejskiej różdżki. Nie skłoni go do tego sam fakt, że ekspansja kredytowa wywołuje „niekorzystny” skutek uboczny w postaci cyklu koniunkturalnego.

1

   Na temat teorii cyklu koniunkturalnego zobacz źródłową pracę Misesa (Mises 1971); jej pierwsza rozbudowana wersja znajduje się w: Mises (1928,1978a). Zob. też: Hayek (1939b, [1935] 1967c). Prace Hayeka były po raz pierwszy opublikowane, odpowiednio, w latach 1929 i 1931; należy zauważyć, że Hayek, który w 1974 roku, w rok po śmierci Misesa, otrzymał Nagrodę Nobla za wkład w teorię cyklu koniunkturalnego Misesa i Hayeka, przedstawia w sposób jawnie nieprawdziwy dokonania Misesa w dziedzinie rozwoju tej teorii. W pierwszym anglojęzycznym dziele na temat austriackiej teorii cyklu koniunkturalnego, jakim była praca Prices and Production z roku 1931, Hayek przyznaje Misesowi pierwszeństwo jako twórcy tej teorii. Ale chociaż cytuje pracę Misesa z roku 1928 (cytowaną wyżej), to stwierdza nizgodnie z prawdą, że wkład Misesa w rozwój teorii ograniczał się zaledwie do kilku uwag w pierwotnym dziele z roku 1912. Por.: Strigl (1934), Robbins (1971), Rothbard (1983a), Mises, Haberler, Rothbard i Hayek 1983), Hoppe (1983), Garrison (1986,1988).

2

   Zob. też: R. Garrison 1988b. Por. również psychologiczne (w przeciwieństwie do prakseolo-gicznej) teorie cyklu koniunkturalnego, o których mowa poniżej.