6218157402

Słownik terminów 2 historii sztuki

Opracowanie zbiorowe - studenci Kulturoznawstwa UAM, Poznań 2006 r.

ABAKUS

Najwyższa część głowicy (kapitelu) kolumny w kształcie czworobocznej płyty.

a)    w porządku doryckim: abakus wraz z echinusem tworzy właściwą głowicę

b)    w porządku jońskim i korynckim: jest cienką płytką dekorowaną i profilowaną

c)    w porządku jońskim i kompozytowym: boki abakusa są wgłębione i ozdobione rozetą

W systemie arkadowym w sztuce późno antycznej i średniowiecznej abakus zmieniał się często w impost.

ABSYDA

Półkolista wnęka zamykająca chór (prezbiterium) kościoła. Występowała głównie w architekturze romańskiej i gotyckiej.

AGORA - w miastach starożytnej Grecji centralny plac stanowiący ośrodek polityczny, religijny (miejsce poświęcone bogom) i administracyjny, często też handlowy.

W VIII - VI wieku p.n.e. charakterystyczna była tzw. aaora archaiczna, zwykle czworokątna, niekiedy przecięta ulicą, z sukcesywnie wznoszonymi budowlami świeckimi, sanktuariami, ołtarzami i niekiedy straganami.

Od V wieku p.n.e., a szczególnie w wiekach od III-I p.n.e. rozpowszechniła się tzw. aaora iońska -prostokątna, reprezentacyjna, zamknięta portykami z co najmniej trzech stron, niekiedy z monumentalnym wejściem oraz budowlami cywilnymi i sanktuariami w bezpośrednim sąsiedztwie.

Odpowiednikami są: forum w Rzymie i rynek.

AKANT - roślina o dużych, głęboko wyciętych liściach i zebranych w kłos kwiatostanach, rosnąca w stanie dzikim w krajach śródziemnomorskich, pierwowzór ornamentów zwanych pod nazwą liścia, kwiatu i wici. Stosowano go powszechnie w ornamentyce od starożytności po czasy współczesne.

Typy tego ornamentu, wytworzone w starożytności w różnych okresach stylowych przybierały rozmaite formy:

a)    a kant mięsisty - o wielkich, bujnych liściach występujący ok. 1680 -1690

b)    akantsuchy- typowy dla lat ok.1700

c)    akant ofomienisty- ok.1725, najbardziej charakterystyczny obok rocaille ornament rokoka.

Najbardziej zbliżony do rośliny jest liść akantu stosowany pojedynczo (np. w konsolach), w układzie kielichowym (np. w głowicach korynckiej i kompozytowej), i we fryzach ciągłych.

akant A naturalny, B grecki, C rzymski

Słownik terminów - historia sztuki 1