6218157404

G. Bernini, Konfesja nad grobem św. Piotra, bazylika św. Piotra, Rzym

KONTRAPOST [ wł.], szt. piast. zasada kompozycyjna polegająca na ustawieniu postaci ludzkiej tak, aby ciężar ciała spoczywał na jednej nodze i na zrównoważeniu tej postawy lekkim wygięciem tułowia i ramienia w stronę przeciwną; kontrapost, stosowany w reliefach egip., przyjął się w pełni w klas. rzeźbie gr.; występował też w rzeźbie got. i nowożytnej.

KOPUŁA [wł. < łac.], arch. sklepienie oparte w planie na krzywej zamkniętej, najczęściej na planie koła; składa się z klińców kam. lub ceglanych, obecnie też stosuje się kopułę o konstrukcji żelbetowej (kopuły łupinowe), stalowej (tzw. geodezyjne), wznoszone nad pomieszczeniami na planie centr. (okrągłe, kwadratowe, wieloboczne); gł. częścią kopuły jest czasza, jej wewn. powierzchnia jest zw. podniebieniem, które często jest rozczłonkowane żebrami, pasami sklepiennymi i kasetonami, bywa też bogato zdobione dekoracją rzeźb, i mai.; kopuła może spoczywać bezpośrednio na koronie muru lub na bębnie; oświetlenie kopuły uzyskuje się przez okna umieszczone w czaszy lub bębnie albo przez latarnię; nad pomieszczeniami kwadratowymi i prostokątnymi stosuje się kopułę na trampach lub na pendentywach (żagielkach); konstrukcja kopuły jest znana od starożytności (kopuły pozorne w kręgu kultury egejskiej i etruskiej); wysoki poziom osiągnęła zwł. w staroż. Rzymie (Panteon), Bizancjum (Hagia Sophia), w kręgu kultury islamu i w okresie renesansu (bazylika Św. Piotra w Rzymie).

KORA, gr. korę, szt. piast, najstarszy typ gr. posągu kobiecego, wyobrażający stojącą dziewczynę w długich szatach, często z owocem, kwiatem lub ptakiem w ręku; początkowo kory nieco powyżej naturalnej wysokości (ok. 1,90 m), później mniejsze; wykonywane z marmuru (na ogół polichromowane); przeznaczenie gł. wotywne, wyjątkowo sepulkralne

KORPUS [ łac.], arch. gł. część budowli; w architekturze pałacowej nazwa środk., gł. części budynku zwykle zwana korpusem głównym, przeważnie o charakterze reprezentacyjnym; w architekturze sakralnej korpus stanowi część nawowa kościoła.

KUROS [gr.], szt. p/ast. najstarszy typ gr. posągu męskiego (inspirowany wzorami egip.), wyobrażający stojącego nagiego młodzieńca z rękami opuszczonymi wzdłuż ciała i wysuniętą lewą nogą; przeznaczenie wotywne lub sepulkralne.

LASERUNEK [ niem.], szt. piast, wykończeniowa, przezroczysta warstwa farby laserunkowej położona na powierzchni obrazu olejnego lub temperowego, zmieniająca zabarwienie partii pokrytej laserunkiem; znany w starożytności, w średniowieczu stosowany w złotnictwie, od XVI w. w malarstwie.

LAPIDARIUM [ łac.], miejsce, w którym są zgromadzone okazy kamieni naturalnych lub kam. elementów (na ogół rzeźbionych) zabytkowych budowli i pomników; lapidaria mogą być urządzane na wolnym powietrzu lub w pomieszczeniach zamkniętych; znane od renesansu, rozpowszechniły się gł. w XIX w.

LATARNIA [łac.], arch. okrągła lub wieloboczna wieżyczka nad dachem lub kopułą, z gęsto rozmieszczonymi oknami, zwieńczona hełmem, oświetlająca wnętrze od góry; znana od średniowiecza, popularna zwł. w architekturze nowoż., jako zwieńczenie budowli kopułowych.

Słownik terminów - historia sztuki 11