8299308358

IV. Prawo podmiotowe

§10. POJĘCIE PRAWA PODMIOTOWEGO

Prawo podmiotowe - przyznana i zabezpieczona przez normę prawną oraz wynikająca ze stosunku prawnego sfera możności postępowania w określony sposób

Postacie uprawnienia (uprawnienie<prawo podmiotowe):

•    Roszczenie - możliwość domagania się od określonej osoby określonego zachowania

•    Uprawnienie kształtujące - możliwość wprowadzenia zmian w istniejącej sytuacji prawnej bez udziału i zgody innego podmiotu

•    Zarzut - możliwość uchylenia się od obowiązku ciążącego na osobie, której służy prawo podniesienia zarzutu. Skorzystanie z tego prawa pociąga za sobą trwałą bezskuteczność roszczenia (zarzut peremptoryjny) lub odsunięcie w czasie świadczenia (zarzut dylatoryjny)

Normatywne postacie prawa podmiotowego:

1.    Prawo podmiotowe bezpośrednie

-    Norma określa granice dozwolonego zachowania się podmiotu uprawnionego

-    Możliwość realizowania prawa bez udziału innych osób

-    Stosunek prawny: uprawniony—^bliżej nieokreślony krąg podmiotów, zobowiązanych do nieingerowania w cudze prawo (prawo skuteczne erga omneś)

2.    Roszczenie

-    Domaganie się od oznaczonej osoby określonego zachowania (działania lub zaniechania)

-    Roszczenie może powstać jako skutek naruszenia innego prawa podmiotowego (tzw. emanacja prawa podmiotowego)

-    Roszczenia wynikające ze zobowiązania realnego:    adresatem nie jest

zindywidualizowany krąg podmiotów, ale podmiot znajdujący się w określonej sytuacji prawno rzeczowej (np. posiadacz rzeczy)

3.    Prawa kształtujące

-    Doprowadzenie do powstania, ustania lub zmiany stosunku prawnego w drodze jednostronnego działania podmiotu uprawnionego

-    Prawa podmiotowe kształtujące pokrywają się z uprawnieniami kształtującymi

-    W ujęciu tradycyjnym (Skowrońska-Bocian) można doprowadzić do powstania nowego stosunku prawnego, u Radwańskiego - tylko ustanie lub zmiana istniejącego stosunku prawnego

KLASYFIKACJA PRAW PODMIOTOWYCH (nie jest to podział rozłączny!):

1) Bezwzględne i względne

•    Bezwzględne - skuteczne erga omnes, normatywna postać praw bezpośrednich; np. prawa rzeczowe, dobra osobiste, prawa niemajątkowe. Treść praw bezwzględnych określa ustawa.

•    Względne - skuteczne inter partes, normatywna postać roszczenia; np. wierzytelność. Treść praw względnych określa umowa stron

•    Rozszerzona skuteczność praw względnych - prawa względne skuteczne erga omnes, np. art. 690 KC, możliwe również w przypadku art. 527 KC lub art. 59 KC

4