8748915754

48 Badania geograficzne nad Polską północno-zachodnią.

mając na uwadze przedewszystkiem punkt widzenia geograficzny. Nie wyłącza to bynajmniej interesu prehistorji, która może czerpać z geografji prehistorycznej znaczne korzyści o charakterze praktycznym.

Owe kierunki badawcze w zakresie geografji człowieka prehistorycznego znalazły częściową realizację w pracy o osadnictwie doliny Warty pod Poznaniem.

Metodycznie odpowiada praca szeregowi postulatów, stojących pod hasłem bezpośredniości. Naczelnem wymaganiem jest dążność do oparcia syntez wyłącznie na podstawie studjów analitycznych w terenie. Zasadniczy bowiem materjał prehistoryczny powinien być stwierdzony na miejscu i dobrze zlokalizowany. W opracowaniu należy określić, poza przynależnością czasową zabytków, także ich charakter kulturowy. Odnośnie do warunków geograficznych obowiązuje szczegółowa analiza geologiczna, geomorfologiczna i hydrograficzna. Następny etap stanowi odtworzenie ówczesnych warunków topograficznych, klimatycznych i florystycznyeh.

Na podstawie badanego odcinka doliny stwierdza się wyraźny związek osadnictwa epoki kamiennej z formą dolinną. Wszelkie ślady człowieka z epoki kamiennej pochodzą wyłącznie niemal z doliny. Także ukształtowanie dna dolinnego znajduje swój wyraz w osadnictwie tej epoki. Ostro nader zarysowuje się różnica między osadnictwem terasy górnej i teras niższych. Terasy środkowa i dolna stanowią właściwą podstawę osadnictwa dolinnego epoki kamiennej. Na terasie górnej zabytki występują bardzo rzadko. Są to przeważnie szczątki nieokreślone bliżej, wyjąwszy bardzo wyraźne stanowiska przemysłu świderskiego, i występują na miejscach niemarglistych.

Wyjaśnienie zjawiska skupienia osad epoki kamiennej w dolinach doprowadza do wniosku, że nie wynika ono z pośredniego oddziaływania formy dolinnej i teras rzecznych, wyrażającego się — wedle twierdzeń niemieckich geografów prehistorycznych i historycznych — w charakterze szaty leśnej, której rzekomo doliny są pozbawione. Brak • bowiem najzupełniej dowodów, przemawiających za bezleśnością obszarów dolinnych. Argument „reliktowej" flory pontyjskiej (stepowej), wspierający twierdzenie o pierwszorzędnej roli cechy bezleśności terenu ekumenicznego, nie ma żadnego znaczenia wobec faktu, iż hipoteza jakiegoś podyluwjalnego stepu na obszarze Polski północno-zachodniej utrzymać się nie da.

Przyczyna zgromadzania osad epoki kamiennej w dolinie wynika z bezpośrednich wpływów doliny i form podrzędnych. Wytwarza ją suma specjalnie dodatnich warunków osadniczych, stworzonych przez obecność rzeki, formę doliny i właściwości teras.

Rzeka sama dostarcza ryb i ułatwia polowanie na inną zwierzynę, skupiającą się wpobliżu rzeki.

Tuż nad rzeką rozciąga się wąski pas, który dzięki wylewom rzeki i ruchowi kry, niszczącym wieloroczną wegetację, przedstawia wolny od lasu