106096453

Recenzje, przeglądy wydawnictw i czasopism

łątkowe miejsce nie tylko wśród folklorystów’, ale i także w dziejach myśli naukowej.

O związkach twórczości J. Czechowicza z folklorem pisze już po raz drugi w Studiach folklorystycznych T. Klak w pracy pt. „Nieustannie w dziejach prawdziwa” (por. tegoż Józef Czechowicz a folklor [w:] Z zagadnień twórczości ludowej. Studia folklorystyczne. Wrocław’-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 83-93). Ten norwidowski epitet dla ludowego mitu-opowieści o Smoku i Krakusie posłużył autorowi jako formuła określająca stosunek Czechowicza do tradycji ludowej. Kłak analizuje powiązania poety z romantyzmem, punkty styczne jego liryki z poezją romantyków (Słowacki, Norwid, Lenartowicz), by wykazać, że podjął on jako jeden z niewielu poetów ten właśnie wątek tradycji romantycznej, czerpiąc świadomie z folkloru i — co oryginalne — zrobił to na gruncie poetyki awangardowej.

Starszym związkom folkloru i literatury poświęcone są studia J. Ligęzy O recepcji folkloru górniczego i D. Świerczyńskiej Przysłowia w „Sielankach” Szymono-wicza. Ligęza zajmuje się zagadnieniem przenikania do nietradycyjnej literatury pisanej motywów i wątków tradycji górniczej w okresie od XIV do połowy XVII w. i bada procesy recepcyjne w oparciu o przekazy literackie m. in. Długosza, Lieben-tala. Roździeńskiego i Kochowskiego. Swierczyńska analizuje znaczenie i funkcje bogato rozsianych w „Sielankach'' Szymonowicza przysłów, ich pochodzenie i rolę, jaką odegrały w popularyzacji przysłów' w naszej literaturze i języku. Do pracy dołączony jest kompletny indeks omawianych przysłów z odesłaniami do Nowej Księgi 1'rzysłów Polskich, co umożliwia konfrontację ze znanym paremiologicznym materiałem polskim.

Ostatnią grupę tematyczną tworzą artykuły dotyczące współczesnego folkloru i badań nad nim. Pozycją szczególnie wartościową ze względu na zawarte w niej ustalenia teoretyczno-metodologiczne jest opracowanie J. Bartmińskiego O procesie formowania się interdialektu poetyckiego w języku polskiego folkloru. Przedmiotem pracy jest zagadnienie obecności i funkcji w poezji ludowej komponentów po-naddzielnicowyeh, obcych lokalnym gwarom. Autor określa czynniki, które wywołują i ułatwiają powstanie i szerzenie się tych interdialektalnych elementów’, a także omawia prawidłowości rządzące procesem scalania się i upodabniania do siebie języka literatury ludowej różnych stron Polski.

Praca K. D. Kadłubea (Problematyka badań nad gawędziarstwem ludowym) ma również charakter teoretyczny. Autor zwraca uwagę na istotne aspekty naukowej obserwacji ludowego narratora na tle środowiska, w którym żyje i opowiada. Wyszczególnia czynniki określające i determinujące indywidualność bajarza, takie, jak m. in.: stosunek do opowiadanego tekstu, sposób narracji, źródła i struktura repertuaru, język i typ interpretacji. Zagadnienia te, rozpatrywane w ścisłym powiązaniu z aktualnymi tendencjami w literaturze ludowej i sztuce gawędziarskiej, zostały w pełni dostrzeżone i podjęte dopiero przez folklorystykę najnowszą. W warunkach zaś, gdy żywe narratorstw^?o staje się zjawiskiem coraz rzadszym, szybki refleks naukowcy przy pomocy wypracowanych i sprawdzonych metod badawczych ma znaczenie zasadnicze.

Współczesnym folklorem tanecznym zajmuje się w swym analitycznym studium Z prac i doświadczeń badacza tańców ludowych J. Tacina. Przedstawiona w' nim charakterystyka śląskich tańców ludowych oparta jest na materiałach z wieloletnich wiasnych badań terenowych autora.

Książkę zamykają dwie prace poświęcone folklorowi bałkańskiemu: D. Tom-czyk-Błaszkiewiczowej, „Zewnętrzne” i „wewnętrzne” badania komparatywne nad przysłowiem etnicznym z terenów bułgarsko-macedońskich i K. Wrocławskiego,