1194638912

W telegramie wysianym do prezydenta Wilsona dnia 14 V Paderewski, broniąc polskich racji argumentował, iz armia ukraińska ulega demoralizacji i bolszewiza-cji^1J7. Pod jego osobistym wpływem, na żądanie aliantów, ofensywa polska została, jak twierdził, wstrzymana, przy czym sam Paderewski musiał się uciec do groźby podania się do dymisji w przypadku niespełnienia życzenia mocarstw. Delegacja sejmowa zwróciła mu uwagę, ze wieści o okrucieństwach popełnionych przez Ukraińców, które docierają do opinii publicznej, wzbudzają w kraju nastroje wymagające przeprowadzenia operacji wojennych. W Polsce powszechna jest opinia, iz 1.7 min obywateli zagrożonych jest eksterminacją i jeśli rząd nie będzie jej przeciwdziałał dostępnymi mu środkami, w tym militarnymi, to narazi się na zarzut, iz woli zezwolić na ich śmierć, niz zrobić przykrość aliantom. W konsekwencji może dojsc do rewolucji. Nawet obecnie istnieje groźba strajku generalnego poczt i kolei. Ukraińcy nie przestrzegają ponadto juz zawartych układów i mimo wstrzymania ofensywy sami atakują Polakow. W tej sytuacji Paderewski obiecywał starać się spełnić prośby aliantów, ale podkreślał, ze nie sądzi, aby było to możliwe, gdyż nie należy się spodziewać, ze cokolwiek zmieni nastawienie sejmu i ludności Polski w tej kwestii. Telegram ow wywarł duże wrażenie szczególnie na Wilsonie. Poruszenie w^r Radzie Najwyższej spowodowały tez wieści o ukraińskich okrucieństwach, które, bez względu na ich autentyczność podwiązaną przez Lloyda George a. miały realny wpływ' na opinię publiczną w Polsce¹®.

Odmienne w treści i nieprzychylne Polsce wiadomości napłynęły do Paryża z Czechosłowacji i stały się przedmiotem obrad Rady Najwyższej. Tamtejsza misja francuska wskazywała, ze ofensywa polska, przeprowadzona przy użyciu wojsk Hallera, odciąża bolszewików', z którymi tez walczą Ukraińcy, znajdujący się w roz-paczliwej sytuacji w'obec równoczesnego nacisku wojsk polskich i rumuńskich¹”. Zaznaczono, iz wykorzystanie w ten sposob ..błękitnej armii" jest sprzeczne ze zobowiązaniami podjętymi przez jej dowodcę wobec Konferencji^{1 2 3 4 5}. Donoszono o ucieczce ludności ukraińskiej w kierunku przełęczy karpackich z zamiarem schronienia się w CSR^MI. W oparciu o te informacje przywódcy mocarstw' anglosaskich proponowali wymuszenie zaprzestania walk poprzez wstrzymanie dostaw amunicji i żywności dla Polski. Ostatecznie zdecydowano się wysłuchać opinii delegacji ukraińskiej w Paryżu¹⁴², co tez nastąpiło 21V1919 roku.

Delegaci Republiki Ukraińskiej'⁴’ stwierdzili, iz ich wojska bronią jedynie swojego kraju. Wskazali na gotowość strony ukraińskiej do zawarcia rozej-mu, co jak dotąd nie nastąpiło jedynie na skutek odmowy Polaków. Sydorenko podkreślił, iz Ukraińcy bronią swej niepodległości przed bolszewikami, którzy pustoszą ich kraj i których uważają za największych wrogow'⁴⁴. Doprowadziło to do wyraźnego stwierdzenia wygłoszonego przez Lloyda Georgea. ze walczący z Armią Czerwoną Ukraińcy są atakowani przez Polakow¹⁴’. Dążąc do zatarcia wrażenia współpracy austriacko-ukraińskiej czy ukraińsko-niemieckiej. które było dyskontowane przez dyplomację polską. Panejko podkreślił, ze to właśnie Habsburgowie poddali 4 min Ukraińców dominacji polskiej ..I dlatego w momencie, gdy monarchia austro węgierska się rozpadła. Ukraińcy powitali to załamanie z radością i przepędzili natychmiast urzędników austriackich, aby zrekonstruować swoje życie narodowe"'⁴®, stwierdził tez. ze ustanowiony przez wojskowe władze niemieckie rząd Skoropadskoho „został obalony przez nasz lud. gdy Niemcy się wycofali"'⁴⁷. Odcinając się od wszelkich podejrzeń o „eksperymenty socjalne" Sydorenko i Panejko podkreślali wilsonowskie i demokratyczne zasady ustrojowe państwa ukraińskiego, które miało, po przeprowadzeniu niezbędnych reform, oprzeć się na klasie średnich rolników, stanowiących jego „kręgosłup". Usiłowali również rozwiać wątpliwości Rady Najwyższej obawiającej się o to. czy stopień zdyscyplinowania Halickiej Armii zapewnia podporządkowanie się jej rozkazowi o zaprzestaniu walki z Polakami. Delegaci ukraińscy oświadczyli tez. iz w-szyscy Ukraińcy są zjednoczeni, zarówno ci z dawnej Rosji, jak i ci z Austrii. Celem ich jest niepodległość. Jest ich 40 min. a Polaków tylko 20 min. Unia z Polską jest więc niemożliwa, tak jak i związek z Rosjanami, którzy zawsze tylko ich wykorzystywali do własnych celów. Obecnie wszystkie part ie ukraińskie od lewicy do prawicy chcą pełnej niepodległości i wszyscy gotowi są dzielić losy całej Ukrainy. Deklarowali chęc zawarcia rozejmu z Polakami i skierowania armii ZUR1. przeciw bolszewikom, podkreślając, ze wśród przywykłych do konstytucyjnych

142    Lloyd Gcorge twierdził przy tym. iz małe narody zachowują się jak Prusacy i Rosjanie, a Połacy w swym stosunku do Galicji są tacy sami jak Irlandczycy wobec Ulsteru. P. Mantoux. op. cit.. t. II. s. 130-131; PPC. t. V. s. 754-75$.

143    PPC.t. V.s. 775.

144    P. Mantoux. op. cit.. t. II. s. 147; PPC. t. V. s. 776.

145    P. Mantotut. op. cit.. 1.11. s. 147; PPC. t. V. s. 777.

146    P. Mantoux.op.cit..t. II.s. 147. Por. PPC.t.V.s. 776.

147    P. Mantoux. op. cit.. t. II. s. 149. Por. PPC. I. V. s. 777.

1

   Podawał przykład atamana Wolodymyra Oskiłki. który przeszedł na stronę polską, jak twierdził, zagrożony przez swych zbolszewizowanych żołnierzy. PPC. t. V. s. 712 Patrz tez: P. Bierza-nek. op. cit.. s. 97; C. Łukomski. C. Partacz. B. Polak. op. cit.. s. 212.

2

   PPC.t. V.s. 705 706.711-715; P.Mantoux.op. cit.. t. II. s. 108-109. Ukraińcy odrzucali oskarżenie o sprowokowanie ofensywy. SPKP. I. II. s. 317-318.

3

   Polacy dążyli do współdziałania z Rumunami - APIP. t. II. s. 161.

4

   Gea J. Haller zaprzeczał jakoby zobowiązywał się do nieuzywania swych oddziałów w Gal icji Wschodniej czy w ogóle przyjął jakiekolwiek ograniczenia w tym względzie. APIP. t. II. s. IS3-154; PPC. t. VI. s. 117-118.127-128.

5

   P. Mantoux. op.cit..!. II. s. 131: PPC.t. V.s.7S4.