120137624

WYKORZYSTYWANIE MATERIAŁÓW BIBLIOTECZNYCIł 63

stwarza możliwości powstawania „nisz ekologicznych”, które zapełniają przeważnie niewykwalifikowani badacze przeprowadzając studia nieadekwatne. Zjawisku temu sprzyja również fakt, iż ogół odbiorców — bibliotekarzy i administratorów uniwersyteckich — nie posiada wykształcenia socjologicznego, a zatem <nie jest w stanie odwołać się do znanych sobie i powszechnie przyjętych norm jakościowych, niezbędnych dla właściwej oceny prezentowanych im badań.

4.3.    Nieadekwatne badania wykorzystywania materiałów bibliotecznych. Wśród badań bibliotecznych o charakterze socjologicznym, których poziom określić należy jako nieadekwatny, odróżnić można dwie kategorie. Pierwsza to studia niekompetentne, lecz bezstronne. Są to przede wszystkim studia badaczy obiektywnych, lecz nie będących w stanie podołać trudnym zagadnieniom pomiarowym, obserwacyjnym i interpretacyjnym, daleko wykraczającym poza ich wąskie kompetencje zawodowe. Do grupy tej zaliczyć wypada większość współczesnych studiów nad wykorzystywaniem materiałów bibliotecznych w bibliotekach, w szczególności uniwersyteckich i badawczych*⁴. Druga kategoria to studia nie tylko niekompetentne, lecz również tendencyjne, wobec których istnieją poszlaki, że były zaplanowane i przeprowadzone nie w celu weryfikacji pierwotnie przyjętych założeń, lecz w celu ich „udowodnienia”. Do tej nb. nielicznej — grupy zaliczyć należy takie studia jak opisane wyżej Pittsburskie studium wykorzystania materiałów bibliotecznych.

4.4.    Szkodliwe konsekwencje błędnych badań bibliotecznych. Zdarza się, że nieadekwatne i tendencyjne studia nad użytkowaniem materiałów bibliotecznych cytowane są w dyskusjach wewnętrzno-organizacyjnych przez dyrektorów bibliotek oraz fundacji naukowych dla poparcia tezy o konieczności rychłego zastąpienia znacznych wydatków na książki i czasopisma przez wydatki na:

—    wspólnotę zasobów bibliotecznych,

—    komputeryzację katalogów,

—    częściowe zastąpienie słowa drukowanego przez skomputeryzowane banki informacyjne (information banks).

Ponadto, administracje niektórych wyższych uczelni oraz niektóre władze uniwersyteckie, magistrackie i stanowe powołują się w dyskusjach wewnętrznych na nieadekwatne i tendencyjne studia nad wykorzystywaniem materiałów bibliotecznych jako na dowody małej poczyt-ności książek i czasopism w bibliotekach naukowych dla poparcia tezy o konieczności natychmiastowej redukcji budżetów bibliotecznych.

Powyższe zjawiska przyczyniają się do rozpowszechniania w kołach

*« w E McGrath: Correlatlng the subjects of books taken out of and books used uńthtn an o pen-stack libr ary. „College and Research Llbrarles•• 1971 VoL 32 s. 280-285. — R. W. Trueswell: User cir<nilatlon satlsfaction vs. size o/ holdings ał three academlc llbrarles. „College and Research Ubrarles” 1969 May 30 s. 204-213.