1588093926

Zagadnienia wprowadzające 19

Samorząd działa na zasadach subsydiarności. Większe miasta posiadają z reguły status gminny oraz powiatu. Wszystkie władze samorządowe (rady) wybierane są bezpośrednio. Natomiast burmistrzowie wybierani są przez rady. Jednak w części gmin i powiatów mogą być oni wybierani przez mieszkańców. W powiatach starosta łączy funkcje organu samorządowego i rządowego³⁸.

5.4. Model administracji szwedzkiej

Szwecja to monarchia konstytucyjna o parlamentarnej formie rządów. Głową państwa jest król, który pełni funkcje reprezentacyjne, a także otwiera coroczną sesję parlamentu - nie bierze jednak udziału w jego pracach, ani nie kontrasy-gnuje decyzji rządu. Szefa rządu nominuje przewodniczący parlamentu. Od 1971 r. parlament szwedzki jest jednoizbowy. Do kompetencji premiera należy powoływanie i odwoływanie ministrów tworzących gabinet, jako organ władzy wykonawczej. Członkowie gabinetu to przeważnie deputowani do parlamentu. Urzędnicy ministerialni wspomagają szefa danego resortu w kreowaniu polityki publicznej przez przygotowywanie projektów ustaw do parlamentu. Wspomagają ich w tych pracach liczne agencje, komitety i urzędy, w tym administracji terytorialnej.

W bieżącej pracy premiera wspomaga jego urząd, zwłaszcza w zakresie doradztwa politycznego i prawnego. Urząd ten zatrudnia polityków-doradców w tym zakresie. W skład sekcji prawnej tego urzędu wchodzą apolityczni urzędnicy, odpowiedzialni za regulacje (projekty) konstytucyjne i ustawowe oraz procedury odbywania posiedzeń rządu. W szwedzkiej służbie cywilnej zatrudnionych jest wiele dziesiątków tysięcy polityków i urzędników. Wśród struktur organizacyjno-administracyjnych, w których oni pracują, najważniejsze role odgrywają takie instytucje centralne, jak: Krajowy Urząd Zdrowia i Spraw Socjalnych, Krajowy Urząd Podatkowy, Krajowa Agencja Edukacji, Agencja Rolnictwa oraz Agencja Mieszkalnictwa, Budownictwa i Planowania. Regułą jest, że na czele każdej agencji stoi dyrektor generalny mianowany przez rząd. Agencje obsługują głównie poszczególne ministerstwa w zakresie przygotowania odpowiednich ekspertyz, projektów decyzji i ustaw parlamentarnych. Część z tych agencji działa także na szczeblu jednostek terytorialnych.

W Szwecji istnieje terenowa administracja rządowa na poziomie regionalnym. Na jej czele stoi gubernator mianowany przez rząd. Natomiast członków rad regionalnych mianują przedstawiciele regionalnego samorządu. Podstawowe zadania administracji samorządowej to planowanie rozwoju regionalnego oraz koordynacja działań administracji rządowej, regionalnej oraz gminnej. Subsydiarność samorządu terytorialnego w Szwecji gwarantuje i reguluje ustawa z 1992 r. Zgodnie z nią regionalna administracja samorządowa ma bezpośrednio wybieralne rady regionalne. Do ich kompetencji należy (prócz wymienionych wcześniej) kierowanie niektórymi formami edukacji i szkolenia zawodowego. Samorząd gminny uprawniony jest do nakładania podatków lokalnych oraz do pobierania opłat za świadczenie usług publicznych, m.in. utrzymanie dróg, zaopatrzenie w wodę, a także w zakresie działalności rekreacyjnej³⁹.

³⁸    Patrz: Administracja publiczna, 2003: op. cit., s. 73-76.

³⁹    Patrz: Administracja publiczna, 2003: op. cit., s. 77-81; Administracja i polityka.