1941125449

wojnie", Warszawa 193Ó r., oraz w pracy pt. „Skład narodowościowy państw europejskich”, Warszawa 1933 r.

Największa i najbardziej gruntowną jego pracą z tego zakresu jest jednakże „Finlandia”, Warszawa 1925 r., w której dał obiektywny, a zarazem wyczerpujący obraz nieomal wszystkich stron życia Finlandii. Jest to w każdym razie najlepsza polska książka o Finlandii. Wartość jej jest tym większa, że zawiera o-na jednocześnie bibliografię przypuszczalnie wszystkich dotychczasowych polskich prac i artykułów o Finlandii, we wstępie zaś ujmuje całokształt stosunków autora z Finlandią. Szkoda, że nie napisał on podobnej książki o Estonii.

W każdym razie należał on do najlepszych znawców i największych przyjaciół Finlandii i Estonii w Polsce, marząc o połączeniu tych państw w wspólny związek z Polską.

W uznaniu Jego zasług dla Estonii został śp. Leon Wasilewski odznaczony dnia 17 czerwca 1925 r. estońskim krzyżem wolności I kategorii czyli najwyższym cywilnym odznaczeniem estońskim.    V. Ernits.

Związek Narodowy Polaków »Juirzenka«

w Tartu

Estonię zamieszkuje około 2 tysięcy Polaków, rozsianych po całym kraju. Ośrodkami, w których najliczniej zamieszkują Polacy są: Tallinn, Tartu, Narva, Valk, Parnu, Peteri, Vóru i Rakvere.

Do roku 1928 Polacy w Estonii nie byli zorganizowani. Początek swej organizacji narodowej dali działacze polscy w Tartu, zakładając w roku 1928 Związek Polski „Jutrzenka”. Ilość członków Związku równała się w początkach ilości założycieli, do których należeli m. i.: A. Griszan, S. Siekierzycki, M. Dmochowski, O. Ostrowski, E. Ostrowski, E. Ostrowska, J. Strazda, P. Pa-rakiewicz, A. Rożnowski, O. Riachny, A. Sapiecha, M. Griszan, S. Leszczyński, J. Szczepkowski, D. Kozłowski, A. Kessler, A Turek, B. Buchtiar, A. Szyszkina i B. Żurawska. Bo też Związek miał początkowo charakter raczej klubowy, tym bardziej że wśród założycieli były osoby, mające z polskością stosunkowo mało wspólnego. Właściwe oblicze ideowe u-zyskał Związek dzięki przeobrażeniom, jakie przeszedł na skutek nieporozumienia pomiędzy niektórymi jego członkami, a proboszczem, nie Polakiem, miejscowej parafii katolickiej. Spór ten był bodźcem do nadania organizacji charakteru narodowego. Nazwę organizacji Polski Związek „Jutrzenka” w Tartu przyjęto na wniosek śp. Emilii Ostrowskiej, na pierwszym organizacyjnym zebraniu dnia 28 marca 1928 jednogłośnie,

W historii kulturalnego rozwoju obecnego Z. N. P. „Jutrzenka” należy odróżnić dwa okresy:

I.    Praca w związku od chwili jego założenia tzn. od 28.III. 1928 do 20.III.1932 pod nazwą Polski Związek „Jutrzenka”.

II.    Okres rozwoju, już pod nazwą Oddział Polskiego Związku Narodowego „Jutrzenka” w Tartu od 20.III.1932.

Omawiając obiektywnie pracę związkową w pierwszym jego okresie, należy wziąć pod uwagę niektóre okoliczności, utrudniające początkowo należyty jego rozwój. Brak odpowiedniego lokalu na zebrania, na bibliotekę, brak książek i czasopism hamowały rozwój prawdziwego świetlicowego życia. Przeszkody te były tym trudniejsze do przezwyciężenia, że z początku ilość członków była bardzo mała (26), zaś składki członkowskie, z powodu niezamożności tutejszej kolonii polskiej, bardzo niskie. Najpoważniejszym jednak czynnikiem, jaki wstrzymywał pracę w Związku, — były waśnie pomiędzy członkami, powstałe na tle osobistych ambicyj — dążenia do władzy, co pociągnęło nawet za sobą secesję jednego z członków, który już w rok później zakłada z małą garstką ludzi, przeważnie nie mających z polskością nic wspólnego, związek o wzniosłej nazwie „Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe Polskie w Dorpacie”.

29