2144791871

77

Instytucja Prezydenta w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej

5. Konstytucyjne umocowanie i stabilizacja systemu prezydenckiego w FR

Sformułowania zawarte w Konstytucji Federacji Rosyjskiej 1993 r. należą do klasyki europejskiego prawa państwowego i praktyki ustrojowej. FR została określona jako państwo demokratyczne o republikańskiej formie rządów i federacyjnej strukturze państwa. Zasadą ustrojową jest podział władz na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowe Zgromadzenie Federalne złożone z Dumy Państwowej i Rady Federacji, które mianują przedstawicieli najwyższych organów wymiaru sprawiedliwości. Władza wykonawcza należy do Rządu FR (art. 110). Z drugiej jednak strony pozycja prezydenta posiada tu charakter wyjątkowy wobec rozwiązań powszechnie stosowanych w praktyce ustrojowej. Instytucja prezydenta nie jest zaliczana do żadnej z gałęzi władzy, lecz w istocie stoi ponad nimi. Prezydent jest tu traktowany jako gwarant konstytucji i prawidłowego funkcjonowania systemu władzy. Określa on główne kierunki polityki wewnętrznej i zagranicznej oraz czuwa nad przestrzeganiem praw i swobód obywatelskich. Egzekutywa podlega prezydentowi, gdyż mianuje on i odwołuje premiera i członków rządu, do czego potrzebuje tylko akceptacji Dumy Państwowej. Opór Dumy jest tu mało prawdopodobny, gdyż w przypadku obstrukcji nominacji premiera może on rozwiązać Dumę. Prezydent może także uchylać akty prawne wydawane przez rząd, ma prawo przewodniczyć jego posiedzeniom i wydawać mu instrukcje. Organami prezydenta są jego administracja oraz Rada Bezpieczeństwa, przy pomocy których inicjuje on własną działalność w polityce wewnętrznej i zagranicznej oraz kontroluje działalność Dumy i rządu. Prezydent dominuje również wyraźnie nad Dumą Państwową. Posiada prawo inicjatywy ustawodawczej, podpisuje ustawy i ma prawo weta wobec aktów prawnych proponowanych przez legislatywę oraz badania zgodności ustaw z konstytucją za pośrednictwem Sądu Konstytucyjnego. W konstytucji zachowane jest prawo usunięcia prezydenta ze stanowiska przez Zgromadzenie Federalne w przypadku zdrady stanu lub ciężkiego przestępstwa, ale jest ono obwarowane bardzo wysokimi wymogami formalnymi związanymi z decyzjami Dumy, Sądu Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego oraz wymogiem zdobycia dla takiej decyzji większości dwóch trzecich w Radzie Federacji. Duma ma prawo badać zgodność z prawem dekretów prezydenckich i większością dwóch trzecich odrzucić weto prezydenckie wobec uchwalonych przez nią ustaw. Prezydent sprawuje funkcje legislacyjne poprzez wydawanie dekretów i rozporządzeń, przy czym obszary kompetencji prezydenckich i Dumy nie są wyodrębnione, co teoretycznie może prowadzić do konfliktu kompetencyjnego.