2212788555

2.1. Klasyfikacja na podstawie kryterium formalnego

Zgodnie z kryterium formalnym S. Skorupka (1950: 19) wyróżnia następujące rodzaje związków frazeologicznych:

1.    fraza - to ciąg słów, który odpowiada zdaniu; jest to frazeologiczna jedność, zawierająca podmiot i orzeczenie, np: grunt pali się komuś pod nogami <ktoś jest ścigany, ktoś znalazł się w trudnym położeniu>.

Elementami składowymi fraz są zwroty i wyrażenia.

2.    zwrot - jest tworem frazeologicznym, w którym element podstawowy ma charakter werbalny, np: pracować w pocie czoła <pracować ciężko i sumiennie>, maczać w czymś palce <brać udział w jakiejś sprawie>, łamać sobie głowę <zastanawiać się nad czymś>¹ „Bardziej rozbudowane zwroty mogą zawierać wyrażenia, zwrot jednak nie może wchodzić w skład wyrażenia, jest więc w stosunku do niego związkiem w pewnym sensie nadrzędnym, np. w zwrocie wpaść w czarną rozpacz można jako jego składnik wyróżnić wyrażenie czarna rozpacz" (Kurkowska, Skorupka 1959: 153)

3.    wyrażenie - jest połączeniem syntaktycznym przynajmniej dwóch elementów (np. rzeczownik + przymiotnik, rzeczownik + rzeczownik, przysłówek + przysłówek): biały kruk <rzadkość bibliofi!ska>, ciepłe kluchy <człowiek mało energiczny>, rychło w czas <za póżno> (Bąba 1986: 10).

Powyższy podział poddawany jest często krytyce, ponieważ w takim ujęciu frazeologizmy nie są porządkowane zgodnie z pełnioną funkcją w języku, a podstawą ich klasyfikacji stają się poszczególne elementy składowe. Tymczasem, jak zauważa A. M. Lewicki (1976), komponenty frazeologizmu, które budują razem jednostkę frazeologiczną, tracą w jej obrębie swe syntaktyczne właściwości i z tego względu powinny być klasyfikowane jako całość.

2.2. Klasyfikacja na podstawie kryterium semantycznego

Kolejnym wyznacznikiem klasyfikacji związków wyrazowych jest kryterium semantyczne. Klasyfikacja podejmowana z tego punktu widzenia musi dodatkowo uwzględniać powiązania frazeologii z innymi działami językoznawstwa, głównie z semantyką, a także z działem logiki, którym jest semantyka logiczna, zajmująca się badaniem wyrażeń językowych. Podstawowy podział związków wyrazowych według kryterium semantycznego obejmuje:

31

1

Przykłady własne autorki.