223428191

18

Józef Dabicz

i ewolucyjnego punktu widzenia zjawisk, jak również zasada nieograni-czania się do ciasnego empiryzmu, lecz przechodzenia do uogólnień teoretycznych. Ewolucjonizm sprzyjał wreszcie podjęciu i wszchstronnemu potraktowaniu podstawowego problemu antropogeograficznego i określił maksymalistyczne stanowisko w poglądach na przedmiot i zadania geografii.

Konstruktywna rola ewolucjonizmu ujawnia się również w tym, że przeciwstawiając się ciasnemu empiryzmowi w nauce dążył on jednocześnie do rozwinięcia na gruncie badań szczegółowych szerszej myśli teoretycznej. W ten sposób sprzyjał usunięciu z geografii idealizmu i tele-ologii, kształtując tym samym ideową postawę wielkiego bojownika o prawdę naukową i postęp społeczny.

WAŻNIEJSZE POZYCJE Z LITERATURY

(1)    Nałkowski W. Zarys geografii rozumowej i geologii. Warszawa 1887 (wyd. II — 1894, wyd. III, 1907).

(2)    —    Neoritterianizm w geografii. „Prawda”, 1890, s. 305—306, 317—319.

(3)    —    Prąd spekulacyjny w geografii. „Prawda”, 1890, s. 329—330, 343—344.

(4)    —    Z powodu darwinizmu. „Przegl. Tyg.” 1900, nr 19, s. 201—207.

(5)    —    Mała geografia fizyczna. Zarys. Warszawa 1905.

(6)    —    Rozwój ziemi. „Poradnik dla Samouków”. Warszawa 1903

(7)    —    Zarys geografii powszechnej poglądowej. Warszawa 1895.

(8)    —    Ziemia i człowiek. „Szkice i Studia Geograficzne”. Warszawa 1901.

(9)    —    Podręcznik do nauki geografii powszechnej. Warszawa 1903.

(10)    —    Geografia fizyczna. Warszawa 1904 (wyd. II — 1919; wyd. III — 1922).

(11)    —    Zarys metodyki geografii, Warszawa 1908 (wyd. II — 1920; wyd. III — 1925).

(12)    —    Co to jest geografia? Warszawa 1911.

(13)    —    Geografia szkolna (rozumowa). Cz. I. Geografia ogólna (astronomiczna,

antropologiczna), wyd. I — 1907; wyd. II — 1922.

(14)    —    Pisma społeczne. Wybrał, opracował i wstępem zaopatrzył Stefan Żół

kiewski, Warszawa 1951.

(15)    —    Z pism Wacława Nałkowskiego. „Myśl Współczesna” 1951, nr 5, s. 105—143.

(16)    —    Chimera wobec ewolucji. „Głos”, 1901, nr 10, s. 142.

(17)    —    Rozwój nauki o wzajemnym stosunku ziemi do człowieka. „Głos”, 1902,

nr 18, s. 293; nr 19, s. 309; nr 20, s. 325.

(18)    —    Rozwój geografii fizycznej w ostatnich dziesiątkach lat. „Głos”, 1903,

nr 14, s. 224; nr 17, s. 272.

{19) Kotarbiński T. O lekceważeniu ewolucyjnego punktu widzenia w metodologii humanistyki. „Myśl Współczesna”, 1949, nr 1—2.

(20)    Kulczycki J. Pozycja ewolucjonizmu w głównych kierunkach metodologicznych etnologii i archeologii. „Myśl Współczesna”, 1951, nr 2.

(21)    Lutyński J. Ewolucjonizm w etnologii anglosaskiej a etnografia radziecka. Łódź 1956.

(22)    Nusbaum J. Idea ewolucji w biologii. Przeszłość, stan obecny i wpływ na rozwój wiedzy ludzkiej. Warszawa 1910.

(23)    Tatarkiewicz T. Historia filozofii, t. III. Warszawa 1956.

(24)    Zimmermann W. Euolution. Die Geschichte, ihre Probleme und Erkenntnisse. Freiburg und Miinchen 1953.