226618218

1. Przetwarzalność tworzyw

Przetwarzalnością nazywa się podatność tworzywa przetwarzanego na zmiany właściwości, struktury, kształtu i wymiarów, jakie zachodzą podczas jego przetwórstwa. Przetwarzalność ma duże znaczeniu użytkowe. Im lepsza jest przetwarzalność tym taniej, wydajniej i łatwiej jest otrzymać wytwory i przetwory o wysokiej jakości. Przetwarzalność tworzywa określa się za pomocą wielkości zwanych wskaźnikami przetwarzalności, które można podzielić na dwie grupy ze względu na ich istotę fizyczną i chemiczną. Według tego kryterium wskaźniki dzielą się na fizykochemiczne i fizykotechnologiczne, zwane umownie użytkowymi [1].

Do ważniejszych fizykochemicznych wskaźników przetwarzalności zalicza się: lepkość, różnice naprężeń normalnych, naprężenia własne, udamość, adhezję, efekt Barusa, wykładnik płynięcia, współczynniki sprężystości i wiele innych.

Ważniejszymi użytkowymi wskaźnikami przetwarzalności są: wskaźnik szybkości płynięcia, plastyczność prasownicza, natężenie przepływu, długość spirali tworzywa, stopień wypełnienia gniazda schodkowego, liczba całkowicie wypełnionych gniazd formy wielogniazdowej, plastyczność przy ściskaniu, skurcz przetwórczy, czas utwardzania, naprężenie styczne i wiele innych.

Wskaźnik szybkości płynięcia (MFI) oznacza się dla tworzyw termoplastycznych. Przy czym rozróżnia się wskaźnik masowy (MFR) oraz wskaźnik objętościowy (MVR) szybkości płynięcia.

Wskaźnik masowy szybkości płynięcia jest to liczba wyrażająca masę stopionego tworzywa w gramach wytłoczonego przez dyszę o średnicy 1,16 mm lub 2,10 mm i długości 8 mm, pod określonym obciążeniem, w określonej temperaturze, w ciągu określonego czasu odniesienia. Za czas odniesienia przyjmuje się 10 min.

Z kolei wskaźnik objętościowy szybkości płynięcia jest definiowany analogicznie i jest to liczba wyrażająca objętość tworzywa stopionego w cm³, wytłoczonego przez dyszę o określonym kształcie i rozmiarach pod określonym obciążeniem, temperaturą i w danym czasie odniesienia. Przyrządem służącym do oznaczania wskaźnika szybkości płynięcia jest plastomer obciążnikowy, którego schemat został przedstawiony na rys. 1.

Plastometr składa się ze stalowego tłoka o średnicy 9,48 mm umieszczonego w otworze stalowego cylindra. Na końcu cylindra znajduje się kapilara (dysza) z otworem o średnicy 2,10 mm lub rzadziej 1,18 mm i długości 8 mm. Na końcu tloczyska znajduje się obciążnik odizolowany od niego za pomocą tulejki. Obciążnik jest wymienny i łączna masa tłoka z obciążnikiem zawiera się w granicach od 0,3 do 22 kg, w zależności od rodzaju tworzywa badanego, temperatury pomiaru i czasu odcinania. Do ogrzewania przyrządu służą grzejniki elektryczne umieszczone na obwodzie cylindra plastomeru. Utrzymanie nastawionej,

9