2525392596

8

W ROCZNICĘ WPROWAOZENIA STANU WOJENNEGO

PROFESOR ALFRED JAHN

Profesor Alfred Jahn urodził się 22 kwietnia 1915 r. we Lwowie.

W jego domu rodzinnym, przepojonym patriotyzmem i zasadami katolickimi, panowała atmosfera uczciwej, rzetelnej pracy i wiary w to. że tylko poprzez wykształcenie można osiągnąć życiowy sukces. Alfred Jahn skończył z wyróżnieniem gimnazjum i w 1933 r. rozpoczął studia geograficzne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. O wyborze tego kierunku studiów zdecydowała rozbudzona już w latach wczesnej młodości chęć podróżowania i poznawania świata, chociaż Jego nauczyciele uważali, że posiada ogromne zdolności literackie. Tuż po skończeniu studiów, w 1937 roku. jego marzenia o poznawaniu świata zaczęły się urzeczywistniać: W lecie tegoż roku uczestniczył w naukowej wyprawie UJK na Grenlandię. Tak to zaczęła się jego polarna przygoda naukowa, która stała się życiową pasją. Na podstawie materiałów grenlandzkich przygotował rozprawę doktorską. Miał wówczas zaledwie 24 lata i należał do najzdolniejszych studentów w historii Instytutu Geograficznego UJK we Lwowie.

Okrutna wojna przerwała tę błyskotliwie zapowiadającą się karierę naukową Lata okupacji spędził A.

Jahn we Lwowie, dzieląc los setek tysięcy Polaków wplątanych w machinę wojny. W 1945 roku. a więc w rok po wkroczeniu wojsk radzieckich do Lwowa, w warunkach nasilającego się sowieckiego terroru. podjął decyzję opuszczenia rodzinnego miasta. W maju 1945 roku przybył wraz z rodziną do Lublina i został zatrudniony na stanowisku adiunkta w Katedrze Geografii Ogólnej, którą zorganizował prof. Adam Malicki, jego starszy kolega ze Lwowa - w nowo powołanym Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej W 1946 r. zrobił habilitację, a w 1949 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego. W tymże roku opuścił Lublin, przenosząc się do Wrocławia, gdzie podjął pracę w Uniwersytecie Wrocławskim - tu znalazła swe nowe miejsce duża część kadry naukowej z Uniwersytetu Jana Kazimierza.

Trwający zaledwie 4 lata epizod lubelski był niezwykle ważny w życiu Alfreda Jahna. jak to sam ocenił w swej autobiografii. Na podstawie badań terenowych prowadzonych na Lubelszczyżnie powstało najważniejsze Jego dzieło naukowe, znakomita monografia geomorfologiczna Wyżyna Lubelska rzeźba i czwartorzęd. To obszerne, ponad 500-stronicowe dzieło, które wyszło drukiem w 1956 roku, do dzisiaj stanowi fundament wszystkich prac geomorfologicznych dotyczących tego regionu.

Z ośrodkiem lubelskim pozostawał związany do końca swoich dni. Jego wkład w kształcenie lubelskich geografów był ogromny. Profesor najczęściej recenzował prace na stopnie naukowe, opiniował wnioski o profesury z zakresu geomorfologii i geografii fizycznej. To właśnie z Jego inspiracji Lublin stał się ważnym ośrodkiem badań polarnych w Polsce. Miał tu grono, które widziało w Nim Mistrza, ciesząc się równocześnie Jego przyjaźnią.

W Uniwersytecie Wrocławskim objął początkowo kierownictwo Zakładu Geografii Fizycznej, a potem Zakładu Geomorfologii. W roku 1958 został mianowany profesorem zwyczajnym. Pełnił wiele ważnych funkcji: dyrektora instytutu, prodziekana, prorektora. Od roku 1962 do 1968 był rektorem Uniwersytetu Wrocławskiego. Do historii przeszedł jako bohaterski Rektor, który w pamiętnym marcu 1968 roku opowiedział się po stronie studentów, nie dopuszczając do masowych politycznych aresztowań.

Profesor A. Jahn był członkiem korespondentem, a od 1982 roku członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk. Czynnie działał w komitetach naukowych PAN: Nauk Geograficznych. Badań Czwartorzędu. Zagospodarowania Ziem Górskich. Badań Polarnych. Rola Profesora Jahna w rozwoju polskiej i światowej geomorfologii jest nie do przecenienia Najważniejsze dziedziny Jego działalności to badania peryglacjalne. dotyczące plejsto-ceńskich i współczesnych procesów kriogenicznych, studia regionalne w zakresie trzeciorzędowej i czwartorzędowej ewolucji Wyżyny Lubelskiej i Sudetów oraz problematyka związana ze współczesnymi procesami morfogenetycznymi. Profesor Jahn był zapalonym badaczem i podróżnikiem. Zbierał materiał naukowy, prowadząc obserwacje podczas wypraw i podróży do Arktyki: na Grenlandii, Spitsbergenie. Alasce i w Kanadzie, we Wschodniej Syberii, a także w Meksyku i Zairze. Jego dorobek naukowy to ponad 380 publikacji. Był też Profesor autorem książek popularnonaukowych: Kraj biały czy zielony. Alaska, Lód i zlodowacenia czy wreszcie znakomita autobiografia Z Kleparo-wa w świat szeroki. Profesor Alfred Jahn reprezentował Polskę na wielu międzynarodowych kongresach i konferencjach. Był członkiem Niemieckiej i Norweskiej Akademii Nauk. Aktywnie działał w wielu znanych stowarzyszeniach naukowych zagranicznych i krajowych, jak Międzynarodowa Unia Geograficzna (był jej wiceprzewodniczącymi), International Permafrost Association, Polskie Towarzystwo Geograficzne. Polskie Towarzystwo Geologiczne. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich... Był inicjatorem i wieloletnim prezesem Klubu Polarnego PTG.

Uniwersytet Wrocławski. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej i Uniwersytet im. Adama Mickiewicza uhonorowały Go swym najwyższym odznaczeniem - tytułem Doctor Honoris Causa.

Profesor Jahn miał ogromne zasługi w rozwoju młodej kadry naukowej. Pod Jego kierunkiem wykonano wiele prac magisterskich, wypromował kilkunastu doktorów, recenzował doktoraty, habilitacje, wnioski o profesurę we wszystkich znaczących ośrodkach geograficznych w kraju.

Wspierał swym autorytetem wiele istotnych przedsięwzięć, między innymi stanął na czele Społecznego Komitetu Odbudowy Panoramy Racławickiej. W uznaniu zasług władze samorządowe Wrocławia nadały Mu jako pierwszemu tytuł: Civitatae Wratislaviensis Donatus.

Profesor Jahn należał do tych uczonych, którzy nie ograniczali swych zainteresowań do zagadnień specjalistycznych Był wielkim patriotą, cieszył się ogromnym szacunkiem, nie wahał się nigdy stawać w obronie spraw, które uważał za słuszne.

Odszedł nagle w dniu 1 kwietnia 1999 r.

Krystyna Harasimiuk Janina Repelewska-Pękalowa