10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Należność dochodzona na drodze sądowej w księgach rachunkowych
Aby uzyskać zapłatę należności niekiedy należy skierować sprawę na drogę a) część dotycząca należności głównej i kosztów sądowych
postępowania sądowego. Wówczas trzeba odpowiednio ująć ją w ewidencji  Wn konto 28  Odpisy aktualizujące wartość należności ,
księgowej oraz prawidłowo zaksięgować koszty jej dochodzenia. Powinno  Ma konto 76-0  Pozostałe przychody operacyjne ,
się również wykazać ją w odpowiedniej pozycji w bilansie i właściwie ująć b) część dotycząca zasądzonych odsetek za zwłokę w zapłacie
po wydaniu wyroku sądu.  Wn konto 28  Odpisy aktualizujące wartość należności ,
Za należności dochodzone na drodze sądowej uważa się takie, które zostały skierowane  Ma konto 75-0  Przychody finansowe .
do sądu ze względu na to, że dłużnik zwleka z ich uregulowaniem lub że stanowią roszczenia Natomiast w sytuacji gdy na należność dochodzoną na drodze sądowej nie utworzono
sporne. Ewidencję zdarzeń z nimi związanych prowadzi się na koncie 24  Pozostałe odpisu aktualizującego, na podstawie prawomocnego wyroku sądowego korzystnego dla
rozrachunki (w analityce: Należności dochodzone na drodze sądowej). Należność jednostki dokonuje się zaksięgowania:
skierowaną na drogę sądową należy przeksięgować na to konto w kwocie objętej pozwem, a) zwrotu kosztów sądowych
tj. wymagającej zapłaty. Kwota ta uwzględnia więc m.in. naliczone kontrahentowi odsetki  Wn konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
za zwłokę w zapłacie, które jednostka mogła ująć zapisem: henta),
 Wn konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-  Ma konto 76-0  Pozostałe przychody operacyjne ,
henta), b) odsetek
 Ma konto 75-0  Przychody finansowe .  Wn konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
Zatem w dacie złożenia pozwu do sądu należność w kwocie wymagającej zapłaty, wy- henta),
nikającej z pozwu sądowego, przeksięgowuje się zapisem:  Ma konto 75-0  Przychody finansowe .
 Wn konto 24  Pozostałe rozrachunki (w analityce: Należności dochodzone na drodze Zapłata należności orzeczonych przez sąd na rachunek bankowy jednostki powoduje
sądowej), tylko następujący zapis:
 Ma konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-  Wn konto 13-0  Rachunek bieżący ,
henta).  Ma konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
Należności dochodzone na drodze sądowej zazwyczaj obarczone są ryzykiem henta).
niespłacalności i zachodzi prawdopodobieństwo, że nie przyniosą one w przyszłości
Oddalenie roszczenia
korzyści ekonomicznych. W takim przypadku należy objąć je odpisem aktualizującym.
Jeśli nie dokonano tego wcześniej, można to uczynić pod datą skierowania sprawy do sądu. Może się też zdarzyć, że wyrok sądowy będzie niekorzystny dla jednostki. Jeśli sąd oddali
Odpisu aktualizującego dokonuje się w odniesieniu m.in. do należności: roszczenie, wówczas należność ponownie przenosi się na konto rozrachunków, księgując:
 przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodo-  Wn konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
bieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej henta),
działalności lub strukturą odbiorców  w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty  Ma konto 24  Pozostałe rozrachunki (w analityce: Należności dochodzone na drodze
odpisu, w tym także ogólnego, na nieściągalne należności, sądowej).
 kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według Uznanie takiej należności za nieściągalną, jeśli była objęta odpisem aktualizującym,
oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie ujmuje się zapisem:
nie jest prawdopodobna  do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpie-  Wn konto 28  Odpisy aktualizujące wartość należności ,
czeniem należności,  Ma konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
 stanowiących równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do któ- henta).
rych uprzednio dokonano odpisu aktualizującego  w wysokości tych kwot, do czasu Natomiast jeśli odpis aktualizujący nie był tworzony, wartość należności księgujemy
ich otrzymania lub odpisania. w pozostałe koszty operacyjne lub koszty finansowe:
Wynika to z art. 35b ust. 1 ustawy o rachunkowości. Odpisy aktualizujące zalicza się a) odpisanie należności głównej
odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub do kosztów finansowych, zależ-  Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne ,
nie od rodzaju należności, której dotyczy odpis (art. 35b ust. 2 ustawy o rachunkowości). b) odpisanie naliczonych odsetek za zwłokę w zapłacie należności
Odpisu aktualizującego wartość należności w księgach rachunkowych można doko-  Wn konto 75-1  Koszty finansowe ,
nać w wartości brutto, tj. łącznie z podatkiem VAT. Ujęcie w księgach rachunkowych c) łączna wartość odpisywanej należności
wygląda następująco:  Ma konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
a) kwota odpisu w części dotyczącej należności głównej henta).
 Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne ,
b) kwota odpisu w części dotyczącej odsetek za zwłokę w zapłacie należności, jeśli Przykład
jednostka je naliczyła Założenia
 Wn konto 75-1  Koszty finansowe , 1. Spółka sprzedała kontrahentowi towary o wartości brutto: 10.980 zł.
c) łączny odpis aktualizujący 2. Po bezskutecznych wezwaniach do zapłaty spółka skierowała sprawę do sądu, po-
 Ma konto 28  Odpisy aktualizujące wartość należności . nosząc przy tym koszty sądowe w kwocie: 700 zł.
Nadmieńmy, że jeśli jednostka uzna, iż sytuacja finansowa dłużnika jest dobra, a sprawa 3. Spółka otrzymała prawomocne orzeczenie sądu, zasądzające na rzecz spółki należ-
jest w sądzie, by przyspieszyć otrzymanie zapłaty i istnieje pewność odzyskania należności ność główną oraz zwrot kosztów sądowych.
w pełnej kwocie, nie musi takiego odpisu tworzyć.
Skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego wiąże się z poniesieniem kosz- Dekretacja
tów, tj. np. wpisu sądowego, opłaty kancelaryjnej, opłaty skarbowej, kosztów zastępstwa
Konto
procesowego, kosztów opinii biegłych. Poniesione koszty sądowe jako związane pośred-
Opis operacji Kwota
Wn Ma
nio z działalnością operacyjną (art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości), jednostka
powinna ująć w pozostałych kosztach operacyjnych, zapisem:
1. Pozew sądowy  skierowanie sprawy do sądu: 10.980 zł 24-6 20
 Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne ,
2. PK  odpis aktualizujący wartość należności: 10.980 zł 76-1 28
 Ma konto 13-0  Rachunek bieżący .
Należność dochodzona na drodze sądowej figuruje na koncie 24  Pozostałe rozrachunki
3. WB  poniesione koszty sądowe: 700 zł 76-1 13-0
(w analityce: Należności dochodzone na drodze sądowej) do czasu uprawomocnienia się
4. Wyrok zasądzający na rzecz spółki zapłatę należności
wyroku. Na każdy dzień bilansowy podlega inwentaryzacji w drodze weryfikacji dokumen-
wraz z kosztami sądowymi:
tów. Wskazane jest, by w weryfikacji takiej należności brał udział radca prawny jednostki
a) należność główna 10.980 zł 20 24-6
prowadzący przed sądem sprawę jej dochodzenia.
b) zasądzone koszty sądowe 700 zł 20 28
Tego typu należności wykazuje się w aktywach bilansu odrębnie w pozycji B.II.2d jako
 Należności krótkoterminowe od pozostałych jednostek dochodzone na drodze sądowej .
5. Dłużnik uregulował należność:
Wartość należności podlegającą wykazaniu w bilansie pomniejszają dokonane odpisy aktu-
a) WB  uznanie rachunku bankowego 11.680 zł 13-0 20
alizujące. Stąd jeżeli jednostka dokonała odpisu aktualizującego na całą wartość należności
b) PK  rozwiązanie odpisu aktualizującego 11.680 zł 28 76-0
 nie będzie ona wykazana w aktywach bilansu.
Zasądzenie należności
Księgowania
W momencie uprawomocnienia się wyroku, należność dochodzoną na drodze sądowej,
Konto 20  Rozrachunki z od-
jednostka powinna z powrotem przeksięgować na konto rozrachunkowe, jako że staje się
Konto 13-0  Rachunek biorcami (w analityce: Konto Konto 24-6  Należności do-
ona ponownie należnością bezsporną:
bieżący imienne kontrahenta) chodzone na drodze sądowej
 Wn konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
S.p.) X 700 (3 S.p.) 10.980 10.980 (1 1) 10.980 10.980 (4a
henta),
 Ma konto 24  Pozostałe rozrachunki (w analityce: Należności dochodzone na drodze
5a) 11.680 4a) 10.980 11.680 (5a
sądowej).
4b) 700
W przypadku gdy odpis aktualizujący był utworzony, zasądzone na rzecz jednostki
koszty procesowe, a także odsetki za zwłokę, w dacie uprawomocnienia się wyroku sądo- 22.660 22.660
wego zalicza się na podwyższenie odpisu aktualizującego należność główną, zapisem:
 Wn konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
henta),
Konto 28  Odpisy aktualizu- Konto 76-0  Pozostałe przy- Konto 76-1  Pozostałe koszty
 Ma konto 28  Odpisy aktualizujące wartość należności .
jące wartość należności chody operacyjne operacyjne
Wpływ środków pieniężnych na rachunek bankowy tytułem spłaty należności głów-
5b) 11.680 10.980 (2 11.680 (5b 2) 10.980
nej, zwrotu kosztów postępowania sądowego, odsetek za zwłokę jednostka powinna ująć
zapisem:
700 (4b 3) 700
 Wn konto 13-0  Rachunek bieżący ,
11.680 11.680
 Ma konto 20  Rozrachunki z odbiorcami (w analityce: Konto imienne kontra-
henta).
Równocześnie z chwilą uregulowania wierzytelności jednostka powinna rozwiązać
Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze
zm.).
odpis aktualizujący, poprzez wyksięgowanie kwoty spłaconej należności wraz z kosztami
postępowania sądowego:
Dorota Przybyszewska
Gazeta Podatkowa nr 86 " 26.10.2009 r.