3893820703

13

Nr 17/2008

Salwian w swoim dziele wykazuje, że Bóg jest sprawiedliwym sędzią, który sprawiedliwość wymierza już teraz. Autor podkreśla, że stan moralny katolików żyjących w takich krajach jak Galia, Hiszpania czy Afryka Północna jest po prostu fatalny: rozpad rodziny, publiczna nieobyczajność, niesprawiedliwość w życiu społecznym. Tymczasem barbarzyńcy okazują się lepsi od katolików, ponieważ pokładają większe zaufanie w Bogu. Rozkład imperium rzymskiego jest więc karą Bożą i dowodem sprawowania przez Boga rządów nad światem.

2. Antologie

Już w IV wieku mnisi rozpoczęli przepisywanie tekstów autorów chrześcijańskich i pogańskich. Ok. 550 roku Kasjodor założył w Kalabrii klasztor Vivarium, w którym dokonano wielu przekładów tekstów greckich na łacinę. Klasztory stały się również ośrodkami, w których przechowywano manuskrypty.

Po upływie epoki patrystycznej, pisma ojców przechowywano głównie w różnych antologiach. Zaliczamy do nich:

-    apoftegmaty: wypowiedzi ojców pustyni

-    kateny (catena = łańcuch): antologie komentarzy biblijnych

-    florilegia: antologie tekstów dogmatycznych, monastycznych

-    homiliarze: wybrane fragmenty homilii ojców.

Pierwsza antologia, jaka powstała w starożytności chrześcijańskiej, odnosi się do pism Orygenesa. Nosi tytuł Filokalia, a jej twórcami byli żyjący w IV wieku ojcowie ka-padoccy: Bazyli i Grzegorz z Nazjanzu. Później, na Zachodzie, powstały liczne antologie pism Augustyna.

Kateny

Kateny to komentarze na temat ksiąg biblijnych, zwłaszcza psalmów, pisane niejednokrotnie w danym manuskrypcie na obrzeżach danego tekstu biblijnego, oplatające ten tekst jakby łańcuchem. Korzystano z komentarzy najbardziej znanych starożytnych komentatorów.

W naszej bibliotece posiadamy paryskie wydanie Pisma Świętego z roku 1566, w drukarni Mace Jeana (który jako drukarz był czynny w latach 1535-1588) po łacinie: Jo-annes Macaeus. Podobnie jak w manuskryptach, w tym paryskim wydaniu z 1566 roku na marginesach znajdują się krótkie komentarze wzięte z ojców Kościoła, tworząc tzw. „catenae”, czyli łańcych, kajdany opasujące tekst biblijny. Cytowani są przede wszystkim: Hieronim, Tertulian, Chryzostom, Ambroży.

Część starych druków zawierających Pismo św., znajdujących się w bibliotece AW-SD w Białymstoku, zaopatrzonych jest we wstępy do poszczególnych ksiąg autorstwa św. Hieronima.

Obok tradycyjnego sposobu dołączania krótkich komentarzy ojców na marginesach tekstu biblijnego, wynalezienie druku pozwoliło na przedstawienie szerszych komentarzy do poszczególnych wersetów tekstu biblijnego. Biblioteka AWSD w Białymstoku posiada wydane w 1645 roku w Lovanium dzieło: Divi Aurelii Augustini Hipponensis episcopi et doctoris praecipui exegesis in Passionem Dominicam ex variis ipsius operibus collecta, solis ipsiusmet verbis exhibita et secundum seriem ąuattuor Evangelistarum digesta, Lovanium apud Bernardinum Masium 1645. Najpierw cytowany jest fragment z Ewange-