4265275749

GES

Psychologiczne aspekty pracy z niepełnosprawnym klientem

Kategorią niepełnosprawności, która łączy w sobie deficyty zarówno w zakresie funkcjonowania fizycznego, jak i psychicznego oraz społecznego jest niepełnosprawność wynikająca ze schorzeń neurologicznych.

Deficyty powstające w tym przypadku obejmują układ nerwowy, będący kontrolerem wszystkich czynności organizmu, umożliwiającym adaptację do zachodzących zmian. Jest to niepełnosprawność w zakresie tych czynności (sądzenie, planowanie, zdolność do refleksji), które często uważa się za istotę człowieczeństwa.

Dlatego też osoby niepełnosprawne mające deficyty w powyższym zakresie wzbudzają niepokój otoczenia, ich możliwości są niewłaściwie oceniane. Często skuteczną rehabilitację utrudnia w tym przypadku nadopiekuńczość otoczenia, która przyczynia się również do ograniczenia podmiotowości osoby niepełnosprawnej. Przykładami schorzeń neurologicznych będących przyczyną zarówno niepełnosprawności fizycznej, jak i psycho-spofecznej są udary, wylewy, urazy czaszkowo mózgowe, czasami schorzenia przewlekłe typu SM, padaczka.

Współczesna, wysoko rozwinięta technika, możliwości medycyny powodują, że liczba osób przeżywających ciężkie urazy i choroby wzrasta, rośnie więc również liczba osób niepełnosprawnych w naszym otoczeniu. Z tego względu problemy integracji społecznej, przełamywanie barier związanych z uczestnictwem w życiu społecznym, problem wyrównywania szans stają się problemami coraz wyraźniej funkcjonującymi w świadomości społecznej. Podstawowym celem rehabilitacji zarówno leczniczej, jak i społecznej i zawodowej jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym możliwie najpełniejszej samorealizacji, rozwoju osobistego, udziału w życiu społecznym. Dlatego każda osoba funkcjonująca w środowisku osób niepełnosprawnych, pracująca z nimi powinna pokonywać bariery związane z niechęcią wobec inności, przełamywać tendencje do generalizacji i tworzenia stereotypów w sobie i w otoczeniu, mieć wiedzę na temat charakteru różnych rodzajów niepełnosprawności po to, aby pomagać osobie niepełnosprawnej obiektywnie oceniać swoje możliwości i szanse, przełamywać funkcjonującą w społeczeństwie tendencję do spostrzegania osób niepełnosprawnych przez pryzmat ograniczeń, a nie możliwości.

Często kluczową rolę w całym procesie rehabilitacji przypisuje się rehabilitacji zawodowej. Pozwala ona na osiągnięcie niezależności ekonomicznej, zmniejsza poczucie izolacji, wzbogaca kontakty społeczne, zwiększa poczucie przydatności. W pracy z osobami niepełnosprawnymi należy jednak pamiętać, że ograniczenia sprawności funkcjonalnej organizmu ograniczają zdolność do wykonywania pracy. Dlatego trudniej tym osobom samodzielnie ocenić swoje możliwości i pozycję na rynku pracy. Często nie osiągają one takiego ogólnego poziomu zawodowego, jak osoby sprawne, nie mają ukształtowanego zawodowego „ja", czyli obrazu swoich możliwości i poglądów na przyszłość zawodową. Młodzież ma zazwyczaj większe braki w doświadczeniu związanym z wypełnianiem ról zawodowych. Osoby niepełnosprawne mają utrudniony dostęp do informacji zawodowej. Wszystko to powoduje, że wysiłek wkładany w uzyskanie kwalifikacji zawodowych przez osobę niepełnosprawną jest o wiele większy niż w przypadku osoby pełnosprawnej. Dlatego podjęcie przypadkowej lub niewłaściwe decyzji zawodowej, nie przekładającej się choćby na szansę podjęcia pracy ma poważniejsze konsekwencje niż w przypadku osób w pełni sprawnych.

Praca wywiera wpływ na całe życie człowieka niezależnie od tego, czy jest on sprawny w pełni, czy niepełnosprawny. Rola, jaką odgrywa w życiu danej osoby jest uzależniona zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku również od indywidualnych cech danego człowieka i od kontekstu społecznego, w jakim on funkcjonuje, czyli między innymi od wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, satysfakcji, jaką czerpie z pracy, systemu wartości.

Tak więc zarówno w odniesieniu do problemów związanych z pracą, jak i z innymi obszarami funkcjonowania człowieka w przypadku osób niepełnosprawnych działają takie same mechanizmy, jak w przypadku osób w pełni sprawnych. Różnice generuje intensywność oddziaływania niektórych czynników, będących wynikiem niepełnosprawności, a nie ich odmienna jakość.

Projekt „DOBRY START" - szkolenia dla usługodawców osób niepełnosprawnych" łinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego i budżetu PFRON