4508799

-    zdolność do utrzymywania prawidłowych relacji z innymi ludźmi; duchowy, związany z wierzeniami praktykami religijnymi lub też może zawierać indywidualne zasady zachowania i sposoby utrzymywania wewnętrznego spokoju);

-    część całości, której postrzeganie zdrowia człowieka w kontekście czynników, w tym głównie stylu życia i warunków, w jakich człowiek funkcjonuje (dotyczy to warunków kulturowych, socjalno-bytowych a także zanieczyszczenia środowiska).

Podsumowując, można stwierdzić, iż widzenie świata i człowieka oparte na modelu

biomedycznym przyczyniło się do postępu technicznego w medycynie, szybkiego rozwoju nauk ścisłych, pozwalającym na wykorzystanie metod analitycznych w badaniu ciała człowieka i jego funkcji.

Holistyczne ujęcie człowieka przyczyniło się natomiast do ujmowania problematyki zdrowia w sposób całościowy. Biomedyczne i holistyczne obrazy zdrowia - mimo skrajnie odmiennych propozycji definicji zdrowia oraz choroby uzupełniają się wzajemnie. Poniżej porównano modele zdrowia (tabela 1).

Tabela 1. Porównanie cech biomedycznego i holistycznego modelu zdrowia [12, s. 25]

Model biomedyczny	Model holistyczny
1. Mechanistyczna i redukcjonistyczna wizja, w której człowiek - tak jak skomplikowana, składająca się z wielu części maszyna - może być naprawiony. Człowiek jako obszar zainteresowań nauki - został ograniczony do wymiaru ciała jako biologicznego mechanizmu (jest przedmiotem badania, jest bierny). Obowiązuje zasada pry matu części nad całością. Funkcjonują zasady determinizmu i fizykalizinu.	1. Systemowa wizja, w której człowiek jest elementem całości (złożonej z wymiarów: fizycznego, psychicznego, duchowego, społecznego i kulturowego). Całość determinuje zdrowie złożone z poszczególnych elementów. Człowiek jest względnie samodzielnym twórcą własnego zdrowia.
2. Zdrowie to brak choroby: zdefiniowane jest tylko przez przedstawicieli nauk medycznych.	2. Zdrowie to pełnia potencjału rozwojowego i dobrostan: jest cechą systemu lub podsystemu, który warunkuje równowagę (korzystną dla zdrowia).
3. Uwaga skupia się na przebiegu choroby, która jest zaburzeniem w funkcjonow aniu organizmu lub w prawidłowej budow ie człowieka.	3. Uwaga skupia się na przyczynie choroby, która traktowana jest jako skutek zachw iania równowagi systemowo rozumianego zdrowia.
4. Etiologia ściśle określona w sferze biologicznej (fizjologiczno-somatycznej).	4. Etiologia - oprócz sfer)' biologicznej - otwarta na wiele czynników pozabiologicznych.
5. Zakres: jednowymiarowy (sfera biologiczna): jednopoziomowy (pojedynczy układ. np. organ).	5. Zakres: wielowymiarowy (sfery: biologiczna, psy chospołeczna, kulturowa, duchowa): wielopoziomowy (wielość układów, np. środowisko rodzinne, środowisko lokalne).
6. Lekarski monopol na wiedzę o zdrowiu, sejentyzm naukowy (wiara w moc medycyny), obiektywne kryteria oraz dominacja chemicznych sposobów^1 leczenia.	6. Dopuszczalność subiektywnych kryteriów odnoszących się do zdrowia, oddziaływanie terapeutyczne uzupełnione o naturalne sposoby .

Zdrowie to całkowity dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie wyłącznie brak choroby lub niedomagania.

Zdrowie oznacza pełnię możliwości człowieka zarówno w fizycznym, psychicznym i społecznym wymiarze jego funkcjonowania. Dodać należy, że powstała definicja stanowi krok milowy w procesie zmiany myślenia o zdrowiu, odchodząc od tzw. biomedycznego modelu zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9