5194416046

1.2. Ubezpieczenia w okresie rewolucji przemysłowej

O ile w pierwszych wiekach ery nowożytnej, od XV do XVII w., jednym z głównych czynników stymulującym rozwój ubezpieczeń były odkrycia geograficzne i rozwój światowego handlu, o tyle nowe potrzeby w tej dziedzinie powstały w związku z rewolucją przemysłową. Ten proces dynamicznych zmian ekonomicznych, społecznych i politycznych, zapoczątkowanych na przełomie XVIII w. i XIX w. w Wielkiej Brytanii, związany byl z przejściem od ręcznej produkcji manufakturowej lub produkcji rzemieślniczej towarów do mechanicznej produkcji fabrycznej na dużą skalę. Dynamiczny rozwój rynku stał się podstawą zastąpienia feudalnego rozwoju gospodarczego przez kapitalistyczny. W tym czasie nastąpiły też zmiany w rolnictwie, tradycyjne produkcja rolna typowa dla ustroju feudalnego zastąpiona została produkcją nowoczesną, w wykorzystaniem nowych metod uprawy i maszyn rolniczych. Chłopi zyskali wolność osobistą, znaczna część tej klasy społecznej zasiliła szeregi klasy robotniczej i znalazła zatrudnienie w miastach, w fabrykach i mniejszych zakładach przemysłowych.

Rewolucja przemysłowa z jednej strony przyniosła ogromny wzrost możliwości wytwórczych, z drugiej strony niosła jednak z sobą szereg nowych zagrożeń i rodzajów ryzyka (np. ryzyko wypadków przy pracy, bardzo częstych we wczesnej fazie rozwoju kapitalizmu, ryzyko związane z finansowaniem przedsięwzięć gospodarczych, lokowaniem kapitału finansowego i rzeczowego etc.). W dużych zakładach przemysłowych występowały też tradycyjne rodzaje ryzyka związane pożarem, zalaniem (wodą używaną w procesach technologicznych). Postępująca skala produkcji przemysłowej, powstawanie dużych fabryk, magazynów, rozwój środków transportu (koleje, statki poruszane parą, później samochody) - to wszystko stwarzało nowe szanse, ale i nowe zagrożenia. Skuteczne zabezpieczenie się przed negatywnymi następstwami zdarzeń losowych przekraczało już nie tylko możliwości pojedynczych przedsiębiorców, ale także tradycyjnych form wzajemnej pomocy, które mogły być wystarczające dla produkcji rzemieślniczej czy w handlu prowadzonym na mniejsza skalę (cechy, gildie). Powstało więc zapotrzebowanie na usługi ubezpieczeniowe świadczone przez wyspecjalizowane podmioty, dysponujące odpowiednią wiedzą specjalistyczną, a przede wszystkim wystarczająco dużym kapitałem.

Proces ten można prześledzić na przykładzie działalności ubezpieczycieli, którzy stworzyli słynną korporację ubezpieczeniową Lloyd’s. Jej początki sięgają jeszcze wieku XVII, kiedy to ze względu na ożywiony handel z koloniami

9