5236000481

rtarekRymsza_Pracownicy Socjalni i praca Socjalr 'Polsce 13

Między instytucjonalizacją pomocy społecznej a profesjonalizacją służb społecznych

Warto zadać sobie następujące pytania: Dlaczego wymiar instytucjonalny jest tak ważny w wypadku pracy socjalnej? Dlaczego w Polsce pracownicy socjalni pracujący w placówkach niekojarzonych z systemem pomocy społecznej znajdują się na marginesie własnego środowiska zawodowego? Czym wobec tego jest praca socjalna, którą świadczą? Jak ją postrzegają i jakie znaczenie przywiązują do niej sami pracownicy socjalni? Czy uważają się oni bardziej za urzędników pomocy społecznej, czy też za specjalistów od pomagania? Odpowiedzi na takie właśnie pytania można szukać w niniejszej publikacji.

Autorzy zamieszczonych w książce tekstów koncentrują swoje analizy nie na placówkach pomocy społecznej, ale na zatrudnionych w nich pracownikach socjalnych i świadczonej przez nich pracy socjalnej. Można powiedzieć, że pomoc społeczna w tym ujęciu tworzy instytucjonalne ramy dla aktywności zawodowej pracowników socjalnych. Większość autorów (choć nie wszyscy) odwołuje się przy tym do wyników dwóch badań empirycznych: badania ilościowego na reprezentatywnej próbie polskich pracowników socjalnych oraz badania jakościowego pracowników socjalnych zatrudnionych w ośrodkach pomocy społecznej. Oba badania są bliżej scharakteryzowane w dalszej części niniejszego opracowania. Tutaj jedynie zaznaczę, że zostały one zrealizowane w Instytucie Spraw Publicznych w 2010 roku w ramach prac Laboratorium Innowacji Społecznej - wspólnego przedsięwzięcia Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL oraz Instytutu Spraw Publicznych¹. Warto także dodać, że raporty z obu badań zostały już opublikowane². W książce wyniki tych badań są konfrontowane z wynikami badań wcześniejszych oraz odnoszone do wybranych teorii pracy socjalnej, koncepcji socjologicznych i własnych doświadczeń zawodowych autorów. Słowem - materiał empiryczny jest nie tyle sprawozdawany, ile przetwarzany. Ponadto analizy oparte na materiale badawczym zostały wzbogacone o opracowania stricte eksperckie.

Rozważania wprowadzające warto rozpocząć od krótkiej charakterystyki wspomnianych ram instytucjonalnych aktywności zawodowej pracowników socjalnych, czy raczej kształtowania się tych ram. Specyfiką dwudziestu lat polskich przemian ustrojowych było bowiem to, że system pomocy społecz-

1

   Laboratorium Innowacji Społecznej (LIS) jest prowadzone w ramach projektu systemowego .Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy społecznej i integracji społecznej", realizowanego w latach 2010-2013. Intencją obu organizacji współtworzących laboratorium jest przekroczenie logiki projektowej i kontynuowanie jego działalności po zakończeniu projektu.

2

   Por.: M. Rymsza (red.). Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 20 lat po reformie systemu pomocy społecznej. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011: M. Dudkiewicz (red.). Pracownicy socjalni: pomiędzy instytucją pomocy społecznej a środowiskiem lokalnym, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011.