5236000517

Pierwszym    rekultywowanym

w naszym kraju zbiornikiem było Jezioro Kortowskie (proces rekultywacji rozpoczęto w 1956 r.). Inne renaturyzowane jeziora to m.in.:    Pakoskie Północne,

Ełckie, Gopło, Miedwie, Długie, Zdworskie, Gołdap.

Metod rekultywacji jezior jest wiele. Sposób naprawy _ jeziora zależy od jego indywidualnych cech, użytkowania, otoczenia, stopnia degradacji, dostępnych środków.

Rekultywacja jezior jest procesem niezwykle kosztownym, trudnym, długofalowym, dlatego w pierwszej kolejności należy chronić ekosystemy jeziorne przed degradacją i zapobiegać ich eutrofizacji. W Polsce rekultywacji poddano jak dotąd kilkadziesiąt jezior [7, 8, 11, 12, 25].

Renaturyzacja rzek ma odmienny charakter. Celem renatruryzacji rzek jest ogólnie mówiąc przywrócenie im stanu zbliżonego do naturalnego, w tym procesów i zjawisk, które w warunkach naturalnych zachodzą w wodach płynących. Renaturyzacja rzek może dotyczyć nie tylko samego koryta, ale i strefy brzegowej czy terenów zalewowych. Renaturyzację rzek podejmuje się w celu: © nadania rzece bardziej naturalnego wyglądu i jej wkomponowania krajobraz (m.in. poprzez łagodniejsze nachylenie brzegów, wprowadzenie roślinności, nadanie rzece krzywoliniowego kształtu w miejsce wyprostowanego),

© poprawy ciągłości rzeki i odbudowy jej funkcji jako korytarza ekologicznego (na przykład poprzez przebudowę przepławek na bardziej dostępne dla ryb),

@ poprawy ekologicznej łączności rzeki z terenami zalewowymi (poprzez połączenia koryta z odciętymi wcześniej starorzeczami czy umożliwienie rzece wylewania),

© zwiększenia różnorodności siedliskowej i biologicznej (poprzez zróżnicowanie warunków głębokościowych, świetlnych, termicznych w korycie, przywrócenie roślinności itp.),

© poprawy warunków rekreacji i zwiększenie dostępności rzeki dla ludzi (na przykład poprzez nadanie brzegom łagodniejszego nachylenia),

© poprawy    jakości wody poprzez przywrócenie procesów samooczyszczania

(m.in. poprzez wprowadzenie roślinności w korycie),

© zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego (poprzez rozsunięcie wałów i pozostawienie rzece większej przestrzeni) [17, 18, 21, 24, 27].

Przykładem działań renaturyzacyjnych jest nadanie wyprostowanej rzece biegu krzywoliniowego. Efekt taki można uzyskać na przykład poprzez połączenie koryta z odciętymi w trakcie regulacji starorzeczami czy poprzez sztuczne utworzenie zatok lub wcięć. Prostszym rozwiązaniem jest wprowadzenie do koryta elementów, które będą sterować kierunkiem przepływu tak, że woda stopniowo wyżłobi koryto o niereguralnym kształcie, z zatokami, wcięciami, wybojami. W ten sposób przywrócone zostaną naturalne procesy erozji i sedymentacji, powstaną miejsca o zróżnicowanych warunkach (świetlnych i termicznych, miejsca szybszego i powolnego przepływu wody, płytsze i głębsze), a więc zróżnicowane mikrosiedliska dla organizmów wodnych. Rolę takich elementów kierujących przepływem wody mogą pełnić nie tylko specjalnie na ten cel wprowadzane małe budowle (jak na przykład progi), ale także elementy naturalne, takie jak

Materiały opracowane przez Ośrodek Działań Ekologicznych .Źródła"

Filia w Warszawie przy finansowym wsparciu

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

47