5169914738

ANIA ŚWIĄTECZNE

syntezy, ale przez absorpcję. Wydzielają enzymy trawienne na zewnątrz, rozkładają materię i wchłaniają ją. Pod tym względem podobne są bardziej do bakterii - objaśnia prof. Mułenko, przy czym zaznacza, że grzyby nie są również zwierzętami.

W Polsce mamy około 10 tysięcy gatunków grzybów. W tym tych kapeluszowych, które zobaczyć możemy gołym okiem - około dwa i pół tysiąca. I choć, jak mówi profesor, należymy do narodów mykofilnych (czyli tych, któ-

Czarci krąg

„Nie są ani roślinami, ani zwierzętami i żyją właściwie wszędzie"

re lubią jeść grzyby), z ponad 2. tysięcy gatunków zbieramy tak naprawdę niewiele, bo tych, które są uznane i pojawiają się w uprawach, czy na targach, jest zaledwie kilkanaście.

- Grzybów niejadalnych mamy tak naprawdę w Polsce niewielki odsetek -twierdzi prof. Mułenko - Występują też w naszym kraju - jak mówią mykolo-dzy z poczuciem humoru - grzyby „jadalne nie jadane" i „niejadalne jadane”. Mamy bowiem grzyby o odstręczającej, np. śluzowatej konsystencji, czy grzyby zupełnie niesmaczne, jak choćby huba, które jednak nie są trujące. Z drugiej strony, wyrafinowani znawcy jedzą nawet muchomora, gdyż, jeśli wiemy jak

Idą święta. Stół wigilijny, jak wiadomo, suto potrawami zastawiony być musi. Potrawami różnorodnymi, zarówno mięsnymi, jak i jarskimi. Tradycja religijna głosi, że specjałów owych powinno być dwanaście. Tradycja staropolska natomiast ustanawia pewne potrawy i składniki jako obligatoryjne, jednym z takich składników, bez których nie może obyć się prawdziwy wigilijny stół, są grzyby, czy tak naprawdę wiemy, czym są owe smakowitości w kapelu-

szach? Czy orientujemy się ile w rzeczywistości jest ich wokół nas? Czy to rośliny, czy zwierzęta?

-    Grzyby zdecydowanie nie są roślinami - twierdzi kategorycznie profesor Wiesław Mułenko z Zakładu Botaniki i Mykologii Wydziału Biologii i Nauk

0    Ziemi UMCS i dodaje: - dzisiaj wiemy na pewno, że ze światem roślin nie mają nic wspólnego.

Wiemy to jednak oficjalnie, jak zaznacza profesor, dopiero od roku 1994. Oficjalnie, bo teorię, oddzielająca grzyby od królestwa roślin po raz pierwszy sformułował w 1821 r. szwedzki my-kolog, Fries. Prawie 150 lat później, w roku 1969, Whittaker wyodrębnił grzyby jako niezależne królestwo, równorzędne z roślinami i zwierzętami. Po czym nastąpiło 25 lat „milczenia”, by dopiero pod koniec wieku XX grzyby zostały wreszcie „urzędowo” uznane za osobną gałąź, egzystującą pomiędzy florą i fauną. Pomimo to, niejedna uczelnia do dziś nie wyodrębniła mykologii z botaniki.

Pod wieloma względami grzyby podobne są bardziej do zwierząt, niż do roślin. Gromadzą bowiem zwierzęcy materiał zapasowy, ściany ich komórek zbudowane są z chityny, a sposób ich odżywiania się w żadnym stopniu nie przypomina sposobu odżywiania się roślin.

-    Grzyby nie mają chloroplastów

1    nie czerpią pokarmu w procesie foto-go przygotować, może się on stać grzybem nadającym się do zjedzenia.

Grzyby występują właściwie wszędzie i na każdym podłożu. Te kapeluszowe spotykamy głównie w lasach. Profesor Mułenko uczestniczył w badaniach na terenie Puszczy Białowieskiej, gdzie na jednym oddziale leśnym (czyli powierzchni 100 ha) znaleziono 1500 różnych gatunków.

- Im bardziej naturalny las, tym większa ilość grzybów; w takim bardziej sztucznym znajdziemy ich zdecydowanie mniej - twierdzi profesor. - Dużo mniej będzie ich również w zaroślach, na łąkach etc.

Grzyby mogą też występować „stadnie”.

Nie jest to jednak stado, które może na sobie polegać, która pomaga sobie wzajemnie i współpracuje przy zdobywaniu pokarmu. Bowiem grzyby równie dobrze mogą żyć samotnie. Podstawą ich egzystencji jest występowanie podłoża o określonym stopniu rozkładu, na którym swobodnie mogą prowadzić żywot i z którego czerpią pokarm. Grzyby pasożytnicze potrafią bardzo szybko opanować pień drzewa, czy jego korzenie, by za jakiś czas, gdy już wyeksploatują podłoże, wytworzyć zarodniki, które przeniosą się na innego żywiciela. Grzyby sym-bionty, kształtując tzw. „czarcie kręgi” wokół drzewa, tworzą związek z jego korzeniami. Taki związek grzybów z drzewem, to mykoza i to jest związek pozytywny.

- Grzyby różnych gatunków - mówi profesor Mułenko - to antagoniści. Kiedy dwa różne gatunki znajdą się na

13

Wiadomości Uniwersyteckie: grudzień 2ooi>