5768085932

Według wybitnego pedagoga Wincentego Okonia, twórcy omawianej koncepcji nauczania-uczenia się, pełny proces edukacyjny obejmuje cztery podstawowe strategie postępowania dydaktyczno-wychowawczego nauczyciela.

Pierwsza strategia - asocjacyjna - nakazuje stosowanie różnych sposobów organizacji aktywności w zakresie przyswajania przez uczniów gotowej wiedzy. Proces ten może się odbywać na drodze obserwacji bezpośredniej wybranych elementów środowiska społeczno-przyrodniczego lub z wykorzystaniem celowo dobranych środków dydaktycznych; w trakcie prowadzenia wywiadów na określony temat; podczas wykorzystania podręcznika jako źródła wiedzy lub też w toku bezpośredniego przekazu informacji przez nauczyciela. Zdobyte tą drogą wiadomości angażują głównie pamięć ucznia. Są niezbędne jako materiał rzeczowy do rozumowania pojęciowego, a także do rozwiązywania przez ucznia problemów teoretycznych i praktycznych.

Druga strategia nauczania-uczenia się zaleca stosowanie metod poszukujących (problemowych), umożliwiających samodzielne zdobywanie wiedzy przez uczniów. W praktycznym przebiegu procesu poznawania rzeczywistości przyrodniczej czy społecznej może przyjąć postać ekspery- ' mentu przyrodniczego, doświadczenia czy gry dydaktycznej symulującej rzeczywisty problem, pogadanki zawierającej pytania problemowe, metody sytuacyjnej, giełdy pomysłów, metaplanu⁴³, dramy itp. Ze względu na szeroki zakres możliwości dydaktyczno-wychowawczych w tego typu postępowaniu dydaktycznym kategorię tą uznaje się za najbardziej pożądaną w zakresie rozwijania aktywności poznawczej uczniów w kontaktach ze środowiskiem. W zakresie edukacji środowiskowej na poziomie klas początkowych szczególną uwagę należy przypisać takim metodom pracy jak: obserwacja, doświadczenie (czasem prosty eksperyment), gry sytuacyjne, inscenizacje, dramy, inne formy rozwiązywania problemów, często o charakterze zabawowym, ćwiczenia retoryczne i praktyczne.

Szczególnie ważna na poziomie wczesnoszkolnym nauki o środowisku jest strategia edukacyjna oparta na działaniu. Myślenie uczniów w młodszym wieku szkolnym jest ciągle jeszcze silnie powiązane z działaniem, które stanowi podstawę kształtowania operacji intelektualnych. Z tego względu aktywności poznawczej ucznia towarzyszyć winny różnorodne czynności związane z przekształcaniem rzeczywistości (np. porządkowe, samoobsługowe, gospodarcze, hodowlane itp.), czynności twórcze (np. pla-

⁴³ A. Brejnak, Metaplan - skuteczna dyskusja jako efekt aktywnej metody komunikowania się, CODN, Warszawa 1995.

89