5768158326

Materiały do kursu STATYSTYKA I ZASTOSOWANI A KOMPUTERÓW - semestr zimowy 2000/2001.

W psychologii używa się 4 rodzajów skal pomiarowych:

1. skala nominalna - gdy obiektom przynależącym do tej samej kategorii przypisuje się tę samą liczbę np. pleć, region itp. Liczba przypisana w przypadku tej skali spełnia tylko rolę identyfikatora, informuje o przynależności, np. nie można tych liczb do siebie dodawać.

2. skala porządkowa (rangowa) - gdy przy pisanie obiektom liczb pozwala je uporządkować pod względem nasilenia cechy. np. wszystkich respondentów możemy uporządkować ze względu na wykształcenie (podstawowe, średnie itd.). Na podstawie danych możemy powiedzieć, że ktoś jest bardziej wykształcony od innej osoby, ale już nie możemy powiedzieć o ile, bo skala nic ma stałej jednostki pomiaru.

3. skala przedziałowa (interwałowa) - zostaje określona przez wskazanie STAŁEJ jednostki miary i relacji przy porządkowującej każdemu wynikowi obserwacji liczbę określoną z dokładnością do przekształcenia liniowego (y = ax + b), co oznacza, że nie zmieniając relacji między poszczególnymi badanymi obiektami możemy do wszystkich wyników dodawać/odejmować stalą i/lub mnożyć przez stalą np. centymetry' możemy zamienić na cale (1 cal = 2.54 cm) albo stopnie Celsjusza na stopnie Fahrenheita (trzeba przemnożyć stopnie Celsjusza przez 1.8, a następnie do wyniku dodać 32).

4. skala ilorazowa (stosunkowa) określona zostaje przez wskazanie stałej jednostki miary, istnienie zera bezwzględnego (jednostronnego ograniczenia zakresu skali) oraz wskazanie relacji przyporządkowania każdemu wynikowi obserwacji liczby. Tym, co odróżnia skalę ilorazową od przedziałowej jest istnienie ZERA BAZWZGLĘDNEGO.

W zależności od typu skali pomiarowej możemy odpowiadać (lub nie) na różne pytania

dotyczące relacji obiektów' opisywanych na ty ch skalach.

	TYP SKALI POMIAROWEJ
Rodzaje pytań	Skala nominalna	Skala porządkowa (rangowa)	Skala przedziałowa (interwałowa)	Skala ilorazowa (stosunkowa)
Czy' obiekt X jest różny od obiektu Y?	TAK	TAK	TAK	TAK
Czy obiekt X jest lepszy od obiektu Y ?	NIE	TAK	TAK	TAK
O ile obiekt X jest lepszy od obiektu Y ?	NIE	NIE	TAK	TAK
Ile razy' obiekt X jest lepszy od obiektu Y pod względem...	NIE	NIE	NIE	TAK

Zależnie od ty pu skali możemy w y liczy ć (lub nie) różne miary charaktery zujące rozkłady zmienny ch.

Skala (poziom poiniam)	Miary tendencji centralnej	Miary rozproszenia	Miary współzmienności
nominalna	Modalna	dyspersja względem klasyfikacji	współczynnik siły związku
porządkowa	Mediana	kwartyle	współczynnik korelacji rang
przedziałowa i ilorazowa (ilościowe)	Średnia	wariancja, odchylenie standardowe, szerokość przedziału, zmienność	współczynnik korelacji liniowej

Konsekwencją przekształcania skal jest możliwość wyliczania miar określonych dla skal niższego rzędu, ale nie odwrotnie. Dla danych wyrażonych na skalach co najmniej przedziałowych wprowadza się ponadto miary asymetrii (skośności) i spłaszczenia (kurtozy).