5815002273

Rozdział pierwszy. Społeczne czynniki warunkujące zdrowie 13

Na zewnętrznym kręgu Mandali znajdują się:

-    kultura - wartości kulturowe (postawy i przekonania) wpływające na kształt zachowań w zdrowiu i w chorobie;

-    biosfera - podstawowa determinanta zdrowia, ponieważ człowiek jest nieodłącznym elementem biosystemu, w skład którego wchodzą wszystkie organizmy żywe.

„Mandala zdrowia” jest uznawana za model holistyczny (całościowy), ponieważ wskazuje, w jaki sposób zdrowie jest determinowane fizycznymi i społecznymi komponentami środowiska. Jest też nazwana modelem dynamicznym, ze względu na to, że poszczególne czynniki traktowane jako przyczyny określonego stanu zdrowia mogą być modyfikowane przez człowieka. Stąd też koncepcja ta kładzie duży nacisk na indywidualną odpowiedzialność za zdrowie.

Wreszcie charakterystyczną cechą Mandali jest interaktywność, co oznacza, że różne komponenty modelu, działając na człowieka, wchodzą jednocześnie w interakcje między sobą, wzmacniając lub znosząc swoje działanie¹.

Model Mandali zakłada ponadto tzw. społeczną dystrybucję zdrowia, czyli nierówny dostęp do zdrowia, zależny od cech położenia społecznego człowieka, takich jak: płeć, dochód, wiek czy poziom wykształcenia. Chodzi tu nie tylko o dostęp do służby zdrowia, ale również o możliwość przestrzegania zasad zdrowego stylu życia, stąd konieczność rozpatrywania problemów stylu życia jednostek i grup w kontekście ich życiowych szans¹².

1

   Tamże, s. 216-217.

¹²    Z. Słońska, Promocja zdrowia..., dz. cyt., s. 39-42.