5895614124

BIBLIOTEKA ELEKTRONICZNA 207

złożony niż dla bibliotek tradycyjnych, niemniej w jakiś sposób musi być rozwiązany, tak w interesie autorów, jak i użytkowników. Bezpośrednimi partnerami są autorzy i użytkownicy; organizatorzy sieci są tylko pośrednikami, ale to właśnie na nich spoczywa obowiązek zabezpieczenia własności intelektualnej autora. System WWW umożliwiając każdemu wprowadzanie do sieci własnych dokumentów, przyznał autorowi również prawa i obowiązki wydawcy, także w zakresie ochrony prawa autorskiego. Niektórzy autorzy świadomie rezygnują z roszczeń, uważając za wystarczającą rekompensatę możliwość publicznej, bezpłatnej prezentacji własnych osiągnięć.

Stosowanie hipertekstu jeszcze bardziej komplikuje kontrolę nad nieuprawnionym kopiowaniem dokumentów. Ponadto narzędzia służące do wprowadzania i do odczytu informacji są te same, co ułatwia „włamywanie się’ do tekstu.

Najnowszym osiągnięciem w dziedzinie ochrony własności intelektualnej jest zrealizowanie w lutym 1996 r. pierwszego etapu wprowadzania systemu CORDS (Copyright Office Electronic Registration, Recordation and Deposits) opracowanego przez US Copyright Office. Przygotowanie tego systemu, wprowadzanie poprawek i przetestowanie wymagało aż trzech lat intensywnych prac. Polega on na tym, że każdy dokument wprowadzany do sieci w postaci cyfrowej otrzymuje swój identyfikator cyfrowy, który pozwala na szybkie połączenie się z autorem w interaktywnym procesie pytań i odpowiedzi i uzyskanie jego zgody na kopiowanie⁹. Następnym etapem wprowadzania systemu CORDS ma być poszerzenie jego możliwości na pracę w różnych środowiskach systemów komputerowych i dla różnych typów dokumentów. Komisja uznała, że system ten nadaje się do zastosowania w stosunku do dokumentów cyfrowych, zapewniając ochronę praw autorskich przy kopiowaniu dokumentów.

Zastąpienie tradycyjnych zbiorów drukowanych materiałami na nośnikach elektronicznych napotyka również na trudności techniczne, takie jak: odpowiednie zabezpieczenie dokumentów przechowywanych w formie cyfrowej, bezpośrednia łączność z wydawcą lub autorem w celu pozyskiwania materiałów, wielokrotne kopiowanie z wersji pierwotnej.

Do rozwiązania pozostaje problem ujednolicenia systemów w celu uzyskania spójności danych między lokalnymi bazami danych a systemem globalnym, dla zapewnienia przepływu między niejednorodnymi bazami danych. Standaryzacja musi się opierać na uzgodnionych zasadach po dokładnym określeniu wymagań¹⁰. Dla realizacji tego zadania zachodzi pilna potrzeba współpracy urzędów normalizacyjnych, stowarzyszeń, fundacji i bibliotek narodowych tworzących biblioteki cyfrowe. Ponieważ struktura sieci globalnych wykorzystuje połączenia prowadzone na poziomie warstwy fizycznej z zastosowaniem różnych technologii, konieczne jest zapewnienie jednorodności dokumentów przechowywanych w tych bazach i kompatybilności protoko-

’ Por. przyp. 1.

¹⁰ Digital libraries. “Communication of the ACM" 1995 Vol. 38 no. 4 s. 26.