prezentacj a
automatyka SZR dla rozdzielni
SN bez przekładników
napięciowych
inż. Rudolf Głowocz - P.U.E. Energotest  Energopomiar Gliwice
Szeroko pojęta problematyka zapewnienia ciągłości zasilania jest od wielu lat jednym
z głównych pól zainteresowania firmy Energotest - Energopomiar.
ramach tej działalności, opar- nym automacie APZmini. Układ jest ny przełącznikiem umieszczonym
Wtej na bogatym asortymencie dedykowany dla rozdzielni średnie- na tylnej ściance automatu. Na ry-
produkowanych mikroprocesoro- go napięcia niewyposażonych w prze- sunku 1 przedstawiono układy pra-
wych automatów SZR, realizujemy kładniki napięciowe. cy, w których może pracować auto-
kompleksowe usługi związane z in- Pomiar napięcia bazuje na infor- mat APZmini.
stalowaniem nowoczesnych układów macjach uzyskiwanych z izolatorów Na rysunku 2 przedstawiono przy-
automatyki przełączania zasilań reaktancyjnych. Izolatory takie są kładowy sposób podłączenia automa-
w rozdzielniach nn i SN [1, 2, 3, 4]. obecnie standardowo zabudowywa- tyki w rozdzielni pracującej w ukła-
W ostatnim roku ofertę naszych pro- ne we wszystkich nowych rozdziel- dzie rezerwy ukrytej.
duktów związanych z automatyką nicach. Jeżeli rozdzielnica starszego Układ automatyki SZR ma struktu-
przełączania zasilań wzbogaciliśmy typu ich nie posiada, to wystarczy rę rozproszoną, składającą się z:
o mikroprocesorowy automat AP- w polach zasilających wymienić je-
jednego automatu APZmini, któ-
Zmini, dedykowany dla rozdzielni SN den zestaw izolatorów (we wszyst- rego zadaniem jest sterowanie au-
niewyposażonych w przekładniki na- kich trzech fazach) na reaktancyj- tomatyką SZR; automat zabudo-
pięciowe [5, 6]. ne. Element pomiarowy stanowi wać można w dowolnym miejscu
Potrzeba skonstruowania takiego w omawianym układzie przekaz
- na elewacji rozdzielnicy,
urządzenia wynika z instalowania nik PB-S. Przekaz
nik ten powstał na
kilku przekaz
ników PB-S, których
u wielu odbiorców komunalnych, bazie produkowanego przez Ener- zadaniem jest zbieranie informa-
a często również przemysłowych, gotest przekaz
nika blokady łącze- cji z danego pola (w tym kontro-
prostych rozdzielnic SN niewyposa- niowej uziemnika PB. Można go za- la obecności napięcia); równocze-
żanych w przekładniki napięciowe. stosować zarówno w rozdzielnicach śnie pełnią one rolę elementów
Do kontroli obecności napięcia słu- nowo budowanych, jak i w rozdziel- wykonawczych automatyki SZR;
żą w nich wskaz
niki podłączone do nicach już eksploatowanych. Prze- przekaz
niki należy zabudować na
izolatorów reaktancyjnych (rezystan- kaz
nik PB-S, podobnie jak dotych- elewacji odpowiednich pól roz-
cyjnych), zwanych także dzielnika- czasowy PB, posiada człon pomia- dzielnicy.
Rys. 1 Układy pierwotne rozdzielni
mi reaktancyjnymi (rezystancyjny- rowy porównujący wartość prądu Połączenia pomiędzy automatem
mi). Wyposażenie tak skonstruowa- wyjściowego izolatora z nastawio- a przekaz
nikami wykonane są kabla- wane z zasilania podstawowego
nej rozdzielnicy w typowy układ SZR ną wartością progową oraz optycz- mi komunikacyjnymi z wykorzysta- na zasilanie rezerwowe,
wymaga dobudowania w niej prze- ne wskaz
niki obecności napięcia. niem typowych złącz DB9
SPP  samoczynne przełączanie
kładników napięciowych, co wią- Czułość członu pomiarowego (dopa- Automat APZmini został opracowa- powrotne  realizowane samo-
że się z poważnymi zmianami kon- sowania do konkretnego typu izo- ny pod kątem zastosowania w stosun- czynnie przez automat (na pod-
strukcyjnymi i dodatkowymi koszta- latora) jest nastawiana przełączni- kowo prostych rozdzielniach. Umożli- stawie warunków istniejących
mi, a w wielu przypadkach jest prak- kiem umieszczonym na tylnej ścian- wia on wykonanie przełączeń w na- w rozdzielni), w przypadku po-
tycznie niewykonalne. ce obudowy. Przekaz
nik PB-S wypo- stępujących cyklach: wrotu napięcia podstawowego;
Wychodząc naprzeciw potrzebom sażono ponadto w dodatkowe pod-
SZR  samoczynne załączanie re- wykonywane z zasilania rezerwo-
producentów i użytkowników tego ro- zespoły służące do realizacji auto- zerwy  realizowane samoczyn- wego na zasilanie podstawowe.
dzaju rozdzielnic opracowany został matyki SZR. nie przez automat (na podstawie Jest to przełączenie przywracają-
w naszej firmie rozproszony układ au- Opisywany automat można sto- warunków istniejących w roz- ce zasilanie podstawowe rozdziel-
tomatyki SZR, niewymagający stoso- sować w jednym z pięciu najczęściej dzielni), w sytuacjach awaryjnych ni, znane też pod nazwą  SZR po-
wania przekładników napięciowych, spotykanych układów pierwotnych. (w chwili wystąpienia zakłóceń wrotny lub  samopowrót ,
a oparty na specjalnie skonstruowa- Układ rozdzielni jest programowa- w zasilaniu rozdzielni); wykony-
AZZ  automatyka załączania zasi-
www. el ektro. i nfo. pl nr 9/ 2004
80
lania  realizowana samoczynnie tu z przekaz
nikami wykorzystu-
przez automat (na podstawie wa- je się powszechnie dostępne ka-
runków istniejących w rozdziel- ble ze złączami DB9.
ni), gdy rozdzielnia pozostała bez Ponadto automatyka ta posiada kil-
napięcia i powraca napięcie w jed- ka korzystnych cech:
nym z torów zasilających,
może być stosowana w różnych
PPZ  planowe przełączanie za- (pięciu) układach rozdzielni; pro-
silań  pobudzane ręcznie przez gramowanie układu rozdzielni
obsługę, wykonywane w normal- dokonywane jest podczas monta-
nych warunkach pracy pomiędzy żu i uruchomienia automatu,
dwoma wyłącznikami wskazany-
umożliwia wykonywanie przełą-
mi przez obsługę. czeń dla wszystkich kierunków
Automat umożliwia programo- dostępnych w danym układzie
we uaktywnienie lub zablokowa- rozdzielni, o programie działania
nie każdego z kierunków i rodzajów automatu decyduje obsługa, która
przełączeń. Umieszczono go w obu- w nastawach może uaktywnić lub
dowie zatablicowej Bopla CombiBac zablokować przełączenia dla kon-
Rys. 2 Podłączenie automatyki SZR dla układu rezerwy ukrytej
160, spełniającej wymogi dla stop- kretnego kierunku,
nia ochrony IP54. Może on być za-
ma możliwość współpracy z sys-
budowany na elewacji w dowolnym temem nadrzędnym, dzięki temu konieczność stosowania innych z
ródłami zasilania, Automatyka
miejscu rozdzielnicy. Widok auto- automat może pracować jako ste- urządzeń kontrolujących obec- elektroenergetyczna, 2002 nr 2.
matu APZmini przedstawiono na rownik pola, co jest szczególnie ność napięcia, 4. S. Cholewa, R. Głowocz, Dostoso-
fotografii 1. istotne w czasach rozwoju tech-
niewielkie wymiary pozwalają na wanie urządzeń automatyki SZR
Zasadniczymi cechami wyróżniają- nologii informatycznych i wpro- swobodny montaż w każdej roz- do indywidualnych potrzeb eks-
cymi automatykę SZR opartą na auto- wadzania bezobsługowej eksplo- dzielnicy. ploatacji, Automatyka elektro-
macie APZmini są: atacji obiektów energetycznych, Proponowany układ automatyki energetyczna, 2003 nr 2.
wyposażony jest w rejestrator spełnia wymagania stawiane auto- 5. R. Głowocz, Automatyka SZR
możliwość stosowania pełnej au-
tomatyki SZR w prostych roz- zdarzeń, który pozwala prześle- matyce prostych rozdzielni SN. Brak w układach bez przekładników
dzielniach SN bez przekładników dzić prawidłowość działania au- przekładników napięciowych oraz napięciowych, Seminarium: Au-
napięciowych, tomatyki SZR i umożliwia prze- zastosowanie systemu rozproszone- tomatyka elektroenergetyczna 
zmniejszenie pracochłonności analizowanie zakłóceń występu- go w zasadniczy sposób zmniejsza- problematyka eksploatacji i mo-

przez zastosowanie systemu roz- jących w rozdzielni, ją pracochłonność (poprawiają nie- dernizacji, Ustroń 2003.
proszonego; przekaz
niki PB -S
przekaz
nik PB-S posiada dotych- zawodność) oraz obniżają koszty za- 6. Automat APZmini  Instrukcja
(spełniające funkcje pomiaro- czasowe funkcje przekaz
nika PB stosowania automatyki SZR. Dodat- użytkowania, Energotest-Energo-
we i wykonawcze) są zabudowa- (wskaz
nik obecności napięcia, kowe cechy automatu APZmini wy- pomiar Gliwice, luty 2004 r.
ne w polach odpowiednich wy- blokada uziemnika), zastosowa- mienione powyżej zwiększają jego
łączników, do połączeń automa- nie przekaz
nika PB-S eliminuje funkcjonalność i predysponują go
do stosowania w prostych rozdziel-
niach SN.
literatura
1. S. Cholewa, R. Głowocz, K. Śnitek,
Automatyka SZR  jedna z głów-
nych dziedzin działalności Ener-
gopomiaru i PUE Energotest-Ener-
gopomiar, Energetyka, 2000 nr 3.
2. R. Głowocz, Poprawa niezawod-
PUE Energotest
ności zasilania odbiorów poprzez
- Energopomiar Sp. z o.o.
wykorzystanie nowych funk-
ul. Chorzowska 44B,
44-100 Gliwice
cji skracających czas zadziałania
tel. [phone],
urządzeń SZR, Wiadomości elek-
fax [phone]
trotechniczne, 2000 nr 4.
[e-mail]
3. S. Cholewa, R. Głowocz, Automa-
www.energotest.com.pl
Fot. 1 Widok automatu APZmini
tyka SZR w układach z wieloma
nr 9/ 2004 www. el ektro. i nfo. pl
81