6295504664

REJENT NR 7 - linieć 1993 r.

nego charakteru; mogą występować dwa rodzaje odsetek, a mianowicie odsetki kapitałowe i odsetki za opóźnienie¹⁰. Niezależnie od rodzaju odsetek zawsze też musi istnieć określony tytuł do ich pobierania. Zgodnie z treścią art. 359 § 1 k.c. tytułem tym może być czynność prawna (np. umowa stron), ustawa (np. art. 481 § 1 k.c.), orzeczenie sądu (np. art. 212 § 3 k.c.) lub decyzja innego właściwego organu. Tak więc, bez istnienia konkretnego tytułu niemożliwe jest pobieranie odsetek.

Z uwagi na różnice, występujące pomiędzy poszczególnymi rodzajami odsetek, należy odrębnie rozważyć problem odsetek mających swe źródło w umowie i w ustawie. Umowa stron może przewidywać obowiązek zapłaty przez dłużnika odsetek kapitałowych, jak też odsetek za opóźnienie. Nie jest też wykluczone zastrzeżenie w umowie jednocześnie odsetek kapitałowych i odsetek za opóźnienie, które z reguły są wyższe aniżeli kapitałowe. Umowa stron powinna jednak określać, od jakiego momentu płatne będą odsetki za używanie kapitału i jak długo mają być płacone (z reguły będzie to miało miejsce aż do chwili zwrotu całości sumy dłużnej) oraz od jakiego momentu powstaje obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie (z reguły będzie to data wymagalności długu). Z istoty odsetek jednak wynika, że odsetki kapitałowe i odsetki za opóźnienie nie mogą być pobierane jednocześnie. Byłoby to sprzeczne nie tylko z ich gospodarczą funkcją, ale zarazem wierzyciel uzyskiwałby kosztem dłużnika niczym nie uzasadnioną korzyść.

Przy odsetkach, mających swoje źródło w umowie, strony same ustalają wszelkie kwestie związane z ich płatnością, tj. odja-kiegoś momentu, jakie i w jakiej wysokości należą się wierzycielowi odsetki. Jednakże problematyka waloryzacji wymaga indywidualnego podejścia do każdego przypadku. W szczególności duże znaczenie może mieć sama stopa odsetek zastrzeżonych w umowie. Jeżeli odsetki umowne, zarówno kapitałowe, jak i za opóźnienie, swoją stopą zbliżają się do wysokości stopy inflacji, istniejącej w czasie trwania umowy, to tym samym następuje niejako automatyczna umowna waloryzacja świadczenia pieniężnego należnego wierzycielowi. Świadczenie bowiem jest waloryzowane wysokością płaconych odsetek". Wierzyciel

46