6740342592

13

POZNANE I POZNAWALNE W BIOLOGII

fycyzm i różnorodność metod jest nie tylko sprawą pomysłowości i inteligencji badacza, ale jest ważną podstawą do utwierdzenia się przekonania o słuszności hipotezy, nadaje jej ważkość, ważność, można by to jeszcze określić jako jej zasadność, lub też wartość naukową, jednym słowem, to, co w języku angielskim określa się terminem ualidity. Dlatego ważniejsze jest sprawdzenie hipotezy kilkoma metodami i rozważenie jej z paru punktów widzenia, niż mnożenie eksperymentów jedną i tą samą metodą,

0    ile ilość doświadczeń z wynikiem pozytywnym już raz przekroczyła dodatni współczynnik korelacji między zjawiskami. W tym punkcie zazębiają się zagadnienia metodyczne z zagadnieniami psychologicznymi. Zrozumiałe jest to, jeżeli uwzględnimy, że badaczem jest żywy człowiek.

6.    Wielostronność podejścia i różnorodność metod badania jakiegoś zjawiska utrudnia porównywanie wyników różnorodnych eksperymentów, ale jest konieczne, bo uniemożliwia zbytnią gehenn a tyczność i uproszczenia.

7.    Trzeba też pamiętać, że istnieją zjawiska niesłychanie istotne

1    ważne, np. w genetyce, które pojawiają się niezwykle rzadko. Z badań statystycznych wynika, że wiele zjawisk genetycznych pojawia się w jedynym przypadku na miliony, w których to zjawisko nie zachodzi. Z reguł matematyczno-statystycznych właściwie wynikałoby np. że nie zachodzi rekombinacja wewnątrz genu, tzn., że najmniejszą jednostką, którą dziedziczy się bez zmian, jest gen umiejscowiony w chromosomie. Pogląd taki był przez długi czas uważany za; słuszny. Dopiero udoskonalone metody badań poprzez selekję na pożywce wielu milionów mikroorganizmów umożliwiły wychwycenie niesłychanie rzadkiego zjawiska przegrupowań mniejszych jeszcze jednostek wewnątrz genu, co zresztą zasadniczo zmieniło dotychczasowe poglądy o jego budowie.

Tak więc wynikanie w biologii nie jest nigdy statystycznie na tyle bezwzględne, aby wniosek miał charakter „pewnika”.

8.    Narzędzia i możliwości techniczne ograniczają w znacznym stopniu możliwości poznawcze i możliwości sprawdzania hipotez. Te ograniczenia są dwojakie: najpierw wypływają z braku odpowiednich narzędzi badawczych, które istotnie mogłyby badać dokładnie i bez ubocznych zakłóceń zjawiska zachodzące w organizmach, a ponadto w istotny sposób jesteśmy ograniczeni proporcjami czasowo-przestrzennymi i możliwościami fizycznymi człowieka i jego narzędzi. Zrozumiałe jest, że nie wszystkie hipotezy mogą być sprawdzane wprost w przyrodzie, a operujemy tutaj tylko prawdopodobnymi analogiami. Podobnie nie do wykrycia