6915324187

fundamentalne pytania dotyczące źródeł istnienia różnic stronnych w wykonywaniu ruchów kończyn, sugerując ich powiązania z systemem kontroli motorycznej. Badacze uważają, że preferowanie danej kończyny w wykonywaniu czynności ruchowych nigdy nie jest przypadkowe i dotyczy przede wszystkim ruchów precyzyjnych, wyspecjalizowanych, wymagających wysokiego stopnia koordynacji ruchowej. Różnice stronne jakości wykonywanych ruchów są najwyraźniejsze w zadaniach wymagających szybkości, dokładności, szybkiej reakcji i wysokiej częstotliwości ruchów, co potwierdzają liczne wyniki badań naukowych. U podstawy procesu koordynacji ruchowej leżą neurofizjologiczne mechanizmy kontroli motorycznej ruchów dowolnych czyli organizacji informacji zbieranych z otoczenia przez system receptorów (gromadzenie, przetwarzanie i przenoszenie informacji). Aby impuls odebrany przez tele -, proprio-, kontakto- oraz wisceroreceptory mógł zostać przetworzony na odpowiednią reakcję ruchową, system sterowania i regulacji ruchami musi obejmować ośrodki decyzyjne i optymalizacyjne związane z korową reprezentacją ruchu, drogi przewodzenia impulsów w centralnym i obwodowym układzie nerwowym oraz sprawną sieć efektorów czyli układ mięśniowy ciała człowieka. Wyjaśnienia podłoża asymetrii funkcjonalnej kończyn w koordynacyjnie złożonych ruchach nie uzyskano jednak do dziś. Jest to nadal aktualny i niezmiernie interesujący w swej otwartości, interdyscyplinarny problem badawczy. Nie wiadomo, jakie czynniki związane z kontrolą motoryczną są odpowiedzialne za niezwykłą przewagę dominującej kończyny w ruchach dowolnych. Badania prowadzone nowoczesnymi metodami obrazowania mózgu - fMRI (funkcjonalny rezonans magnetyczny) i PET (pozytronowa emisyjna tomografia) wskazują na złożony charakter kontroli motorycznej, ale generalnie odrzucają hipotezę o całkowicie asymetrycznej, kontralateralnej strukturze sterowania ruchami. Każdy ruch wymaga aktywacji ośrodków w obu półkulach mózgu, chociaż w zadaniach bimanualnych aktywacja ta jest wyraźniej zaznaczona. Na efekt działania ruchowego mają jednak wpływ również czynniki neuromięśniowe związane z procesem przewodzenia bodźców w układzie nerwowym i pobudzeniem efektorów. Najnowsze koncepcje organizacji systemu sterowania i regulacji ruchów zakładają współistnienie hierarchicznej i równoległej struktury układu ruchowego; kontrola centralna i peryferyczna ruchów w obrębie systemu wzajemnie się w nim uzupełnia. Nie wiadomo jednak, czy organizacja peryferycznej kontroli wykazuje asymetrię funkcji i od czego ona zależy. Badania dotyczące roli peryferycznych struktur i procesów w sterowaniu ruchami wykazującymi asymetrię są ciągle prowadzone i dają zachęcające do dalszych poszukiwań rezultaty.

W pracy podjęta została próba wyodrębnienia tych neurofizjologicznych determinantów stronnego zróżnicowania ruchów kończyn, które związane są z szeroko rozumianym procesem przewodzenia bodźców we włóknach aferentnych i eferentnych w centralnym i obwodowym układzie nerwowym. Procesy te mają równocześnie duże znaczenie w sterowaniu i regulacji ruchów, co jest istotą kontroli motorycznej.

Dominacja funkcjonalna jednej z kończyn zwana też specjalizacją manualną w przypadku kończyn górnych czy nożną w odniesieniu do kończyn dolnych jest w

3