7349811764

PRZEGLĄDY - POGLĄDY

Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem

✓

Michał Swierżewski

Do końca 2003 roku klasyfikację przestrzeni zagrożonych wybuchem przeprowadzało się na podstawie wymagań określonych w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych z 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. W ramach przystosowywania naszego prawa do przepisów Unii Europejskiej, wymienione rozporządzenie zostało zastąpione rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji z 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 121, poz. 1138).

W rozporządzeniu tym stwierdza się, że: „(...) klasyfikację stref zagrożenia wybuchem określa polska norma dotycząca zapobiegania wybuchowi i ochrony przed wybuchem ”. Normą tą jest ustanowiona w roku 2003 norma PN-EN 60079-10:2003U Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 10. Klasyfikacja obszarów niebezpiecznych.

Norma ta jest dosłownym tłumaczeniem normy europejskiej EN 60079-10 i jest zharmonizowana z dyrektywą Unii Europejskiej 94/9/EC (ATEX lOOa), tzn. z rozporządzeniem ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 28 lipca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (Dz.U. nr 143, poz. 1393).

Zasady klasyfikacji przestrzeni zagrożonych wybuchem

Podstawą uznania przestrzeni za potencjalnie zagrożoną wybuchem jest przede wszystkim czas emisji i utrzymywania się czynników tworzących z powietrzem mieszaniny wybuchowe i wentylacja.

Przestrzenie zagrożone wybuchem mieszanin gazów palnych i par cieczy palnych z powietrzem klasyfikuje się na strefy według częstości i czasu występowania gazowej atmosfery wybuchowej (mieszaniny wybuchowej) w następujący sposób:

Strefa 0- jest to przestrzeń, w której gazowa atmosfera wybuchowa (mieszanina wybuchowa) występuje ciągle lub w długich okresach czasu.

Strefa 1 - jest to przestrzeń, w której pojawienie się gazowej atmosfery wybuchowej jest prawdopodobne w warunkach normalnej pracy (urządzeń technologicznych).

Strefa 2 - jest to przestrzeń, w której w warunkach normalnej pracy pojawienie się gazowej atmosfery wybuchowej jest bardzo mało prawdopodobne. Jeżeli jednak gazowa atmosfera wybuchowa pojawi się rzeczywiście, to tylko na krótki czas.

Ini Michał Swierżewski - rzeczoznawca SEP, miesięcznik „Elektrosystemy ”

Nowe oznakowanie stref zagrożonych wybuchem mieszanin gazów i par cieczy palnych z powietrzem, w porównaniu z oznakowaniem dotychczasowym, przedstawia się następująco:

Oznaczenie dotychczasowe    Oznaczenie nowe

strefa Z0    strefa    0

strefa Z1    strefa    1

strefa Z2    strefa    2

Nowe oznakowanie stref zagrożonych wybuchem mieszanin pyłów z powietrzem w porównaniu z oznakowaniem dotychczasowym przedstawia się następująco:

Oznaczenie dotychczasowe    Oznaczenie nowe

strefa Z10    strefa    20

strefa Zll    strefa    21

strefa 22

Definicje stref zagrożenia wybuchem mieszanin pyłów z powietrzem są identyczne jak w przypadku zagrożenia wybuchem mieszanin gazów i par z powietrzem.

Przeniesienie zasad klasyfikacji zagrożenia wybuchem z rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji do polskiej normy w zasadzie nie zmienia procedur określania i definicji poszczególnych stref zagrożenia wybuchem.

Zasady doboru urządzeń elektrycznych oraz projektowania i wykonywania instalacji elektrycznych wynikają z norm:

PN-EN 50014:2002U Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Wymagania ogólne i metody badań,

PN-EN 60079-14-.2002U Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Elektryczne instalacje w przestrzeniach zagrożonych wybuchem innych niż w kopalniach.

Przy klasyfikacji przestrzeni do odpowiedniej strefy zagrożenia wybuchem oraz przy doborze urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym trzeba brać pod uwagę:

-    właściwości fizykochemiczne czynników palnych występujących w danej przestrzeni, a zwłaszcza: granice wybuchowości, temperaturę zapłonu w przypadku cieczy, klasy wybuchowości i temperaturę samozapalenia,

-    charakter procesu technologicznego,

-    możliwości przedostawania się czynników palnych do otaczającej przestrzeni,

-    wentylację danej przestrzeni,

-    przewidywany czas utrzymywania się mieszaniny wybuchowej.

Pomieszczenia i przestrzenie zewnętrzne określa się jako zagrożone wybuchem, jeżeli może się w nich utworzyć mieszanina wybuchowa powstała z wydzielającej się takiej ilości gazów palnych, par, mgieł, aerozoli lub pyłów, której wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia przekraczający 5 kPa. W pomieszczeniach o dużych powierzchniach należy wyznaczać strefy zagrożone wybuchem, jeżeli mogą w nich wystąpić mieszaniny wybuchowe o objętości co najmniej 0,01 m³ w wolnej przestrzeni.

14 WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE • ROK LXXII • 2004 nr 10