7349812458

422 ARTYKUŁY

dotycząca wykorzystania urządzeń technicznych, w praktyce przede wszystkim sprzętu komputerowego oraz Sieci.

Nawet pobieżna obserwacja skłania do tezy, że czynnikiem ważniejszym (z punktu widzenia sprawności poruszania się po architekturze systemu) od poziomu wykształcenia jest wiek. Gdyby to twierdzenie można było rozszerzyć na wszystkie typy bibliotek akademickich, uzyskalibyśmy uniwersalną diagnozę sytuacji, która roboczo mogłaby brzmieć: młodsze pokolenia zyskują bardziej niż starsze na wprowadzaniu zaawansowanych technologii udostępniania. Rzecz jasna nie jest to problem, który powstał i istnieje wyłącznie na gruncie bibliotek akademickich czy w ogóle bibliotek. To jeden z istotniejszych problemów współczesnego szkolnictwa wyższego, w którym dość zachowawcza (głównie z uwagi na wiek) kadra wykładowców nie jest w stanie przygotowywać podręczników w nowoczesnej formie, np. w postaci gier komputerowych, narzucając studentom korzystanie z tradycyjnych podręczników. Niemniej zagadnienie to łatwo przenieść na grunt biblioteki, bowiem w istotnym sensie wiąże się z udostępnianiem informacji.

Badania, które wykonano w tym zakresie, nie pozostawiają wątpliwości, że zjawisko takie występuje na szeroką skalę. Konkluzje badaczy są w tym przypadku wyjątkowo zbieżne. Autorka największych przeprowadzonych w dziedzinie library anxiety analiz w kraju (wśród pracowników naukowo-dydaktycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie) stwierdza: „[...] w środowisku osób zaangażowanych w pisanie prac naukowych zjawisko barier informacyjnych jest najbardziej uciążliwe na etapie pisania pracy magisterskiej oraz doktorskiej, po habilitacji jego znaczenie wyraźnie spada, co świadczy o tym, że profesorowie największe trudności już pokonali. Od tej reguły istnieją pewne wyjątki; dotyczą one niektórych typów barier, np. oporów psychicznych przed korzystaniem z komputerowych baz danych. Zależność z wiekiem jest tu niemal liniowa, tzn. im starszy pracownik, tym odczuwa większe opory przed komputerem [...]. Najstarsi pracownicy najbardziej odczuwają też niewystarczające przygotowanie do korzystania z informacji elektronicznej [...]” (Swigoń, 2006, s. 201).

W grupie pracowników naukowych UWM tylko 50% ankietowanych w wieku powyżej 56 lat stwierdziło, że wykorzystuje w pracy badawczej Internet. Dla porównania: w grupie respondentów do 35 lat aż 97,65% pracowników korzysta z Sieci, w grupie wiekowej 36-45 lat - 90%, natomiast w grupie 46-55 lat- 73,53% (Swigoń, s. 150, rys. 7). Niestety, nie opublikowano badań bardziej szczegółowych na temat korzystania z Internetu, ponieważ zmienna, jaką stanowi wiek, nie mieściła się w głównych założeniach tej analizy.

Również z badań d’Alessandro (Wilson, 1997, za Swigoń, 2006) wynika, że np. stopień wykorzystania witryny „The Virtual Hospital” (to biblioteka elektroniczna dla lekarzy amerykańskich pracujących na wsi) zależy od wieku lekarza. Lekarze starsi zdecydowanie rzadziej wykorzystywali ją w pracy niż młodzi. W grupie starszych lekarzy aż 46% odczuwało opory w korzystaniu z nowoczesnych technologii informacyjnych.

W związku z wprowadzaniem nowych technologii w bibliotekach pojawił się zupełnie nieznany dotychczas rodzaj użytkowników. Chodzi o grupę tzw. zdalnych użytkowników. Ich liczba rośnie z roku na rok, głównie dlatego, że biblioteki w tym kierunku ewoluują i wydaje się, że teraz jest to docelowy model udostępniania. Najczęściej dotyczy to bibliotek akademickich, z których zbiorów korzysta się w domach, akademikach czy pomieszczeniach uczelni, ale poza biblioteką. Mowa przede wszystkim o studentach i pracow-