7355290881

Krzysztof Dudziński, Martin Sluka, Jan Smoli

Slovacka Jama - najgłębsza jaskinia Macedonii

Slovacka Jama z aktualną głębokością 524 m jest od września 2008 r. najgłębszą jaskinią Macedonii. Eksploracja jest ciągle kontynuowana i kolejne wyprawy z pewnością przyniosą jeszcze wiele ciekawych

Ogólnosłowacka wyprawa w masyw Jakupica w Macedonii odbyła się w pierwszej połowie września 2008 r. Głównym celem wyprawy była eksploracja jaskini Slo-vacka Jama (Ceki 1), leżącej na wysokości 2240 m n.p.m. i rozpoznanej w roku 2007 do głębokości 200 m. Do udziału w wyprawie zostałem zaproszony przez zaprzyjaźniony klub Ćervene Vrchy z Liptowskiego Mikulasza.

Słowacy już od kilku lat dość intensywnie penetrują wapienne planiny na Bałkanach, które pod względem speleologicznym wydają się być obecnie bardziej atrakcyjne niż Alpy. Wcześniej rejony te, ze względu na konflikty polityczne i wojnę, były całkowicie zamknięte dla ruchu turystycznego.

Obecnie, choć dostęp jest już możliwy, to z racji braku tzw. infrastruktury: dróg, schronisk, szlaków, służb ratowniczych itp., niewiele ekip decyduje się na trud eksploracji tych dziewiczych zakątków. Wystarczy wspomnieć, że w stolicy Skopje jest obecnie aktywnych 3 speleologów zrzeszonych w klubie „Peoni", którzy wspominają, że „przed wojną" były ich dziesiątki.

Krasowe masywy w Macedonii zajmują powierzchnię 2440 km² co stanowi 9,6% powierzchni kraju. Najciekawszy rejon w kraju pod względem zajmowanej powierzchni i miąższości wapieni znajduje się na południe od stolicy Skopje. Przy ujściu kanionu Matka zaczyna się Suva Pianina z relatywną wysokością 1000 metrów, która w kierunku południowym podnosi się stopniowo, by połączyć się z masywami Kara-dzica - Jakupica - Dautica, o względnej wysokości 2000-2300 m i najwyższymi wierzchołkami: Solunska Glava (2583 m n.p.m.), Karadzica (2472 m n.p.m.), Popowo Brdo

(2380 m n.p.m.) i Kota (2309 m n.p.m.).

Masywyjakupica- Karadzica - Suva Pianina odwadniane są przez cztery główne wywierzyska. Najniżej położone Vrelo (293 m n.p.m.) znajduje się pod powierzchnią jeziora na rzece Tresca w kanionie Matka. Wywierzysko było eksplorowane przez belgijskich nurków, którzy odkryli wielkie podwodne korytarze i osiągnęli głębokość 90 metrów.

Drugie wywierzysko znajduje się również na rzece Tresca, ale znacznie wyżej, w rejonie wojskowym, a więc nie jest możliwa jego eksploracja.

Kolejnymi wywierzyskami są: Babuna (ok. 1100 m n.p.m.), które znajduje się pod ścianami Solunskiej Glavy, oraz największe położone nad wioską Górna Belica na wysokości 560-590 m n.p.m. Wydajność tego wywierzyska waha się od kilku metrów sześciennych przy suchej pogodzie, do dziesiątek metrów sześciennych wody podczas wiosennych roztopów, gdzie według słów miejscowych pasterzy, spod ziemi wypływa olbrzymia rzeka.

Skrasowienie całego masywu jest bardzo stare. Otwory dużych studni leżą wysoko nad dnami depresji w ich zboczach lub całkiem na graniach. Na każdej z pianin można znaleźć dziesiątki depresji krasowych, otworów jaskiń i studni, można zaobserwować także fragmenty tzw. jaskiń bez stropu.