7560513725

realnej rzeczywistości. Wprost zmusza nas do posługiwania się ideologią. Filozofia klasyczna skupia naszą uwagę najpierw na realności bytów. To pozwala na wierne rzeczywistości określanie naszych odniesień do wszystkiego, w czym się znajdujemy. Z tego względu zasadą naszych odniesień staje się prawda o bytach i ich dobro. Wprowadza nas to zarazem w etykę, która jest teorią zasad wyboru działań chroniących prawdę i dobro człowieka. Do takich właśnie odniesień zachęcam wszystkich ludzi. Tym samym zachęcam do uzyskiwania rozumień, a więc do filozofii, która polega na ustaleniu prawdy o człowieku i o jego powiązaniach z osobami. Te powiązania strzegą kultury przed budowaniem jej z wyobrażeń i fikcji. Szansą człowiek i kultury jest więź z realnymi bytami.

-    Czy Pan Profesor chce powiedzieć, że dzisiaj prawo określa kim jest człowiek, a nie to, co go stanowi?

Dotyka Pan bolesnego zagadnienia wpływu dokumentów Rewolucji Francuskiej na filozofię i rozumienie człowieka. Właśnie od czasów Rewolucji Francuskiej określa się człowieka przez zespół jego uprawnień ustalonych na podstawie ich wcześniejszego wykluczania. Odczytano więc człowieka jako sumę odniesień do realizowania przysługujących mu celów. Cele ustalono na podstawie stanu kultury, a nie przez rozpoznanie, że człowiek jest np. duszą i ciałem, że ze względu na to jego uprawnienia mogą być szersze, że np. ma prawo do przyjacielskich więzi nie tylko z ludźmi, lecz także z Bogiem. Rewolucja Francuska wprowadziła np. ateizm i wynikający z niego laicyzm jako zasadniczą orientację kultury. Tymczasem prawidłowe odczytanie, kim jest człowiek, skłania do wiązania się z osobami życzliwością i zaufaniem, co stanowi naturę miłości i wiary. Cele dotyczą sposobów realizowania miłości i wiary. Są wtórne. Ustala je intelekt na podstawie bytowej zawartości osób. Filozofia współczesna skupia się na tym, co wtórne. Filozofia klasyczna sięga do najgłębszych i realnych podstaw celów i działania.

-    Kultury są różne. Czy zdarza się, że kierujemy się kilkoma na raz?

Kultura jest zawsze usprawnieniem człowieka w myśleniu i podejmowaniu decyzji oraz zespołem dzieł, które nas wyrażają i często wychowują. Wśród tych usprawnień i dzieł niektóre dominują. Obecnie przeważa myślenie celami i dążenie do tworzenia rzeczy użytecznych. Stanowi to cechę kultury współczesnej, w której dominuje prawo. Były kultury, w których usprawniano się w rozumieniach i dążeniu do wiernej bytom ich identyfikacji, by z kolei umieć dystansować cele dowolne i tworzyć dzieła chroniące człowieka. W tej kulturze dominuje filozofia bytu i człowieka. Ta kultura rozumień i tworzenia dzieł chroniących ludzi jest trochę zaniedbywana. Powoduje to, że kultura współczesna w wielu swych działach