7682570597

2.1. Relacje pamiętnikarskie

W latach osiemdziesiątych ukazały się publikacje niezależne opisujące sytuację internowanych na terenie Pomorza Gdańskiego¹³⁹.

W ostatnich latach ukazały się także zbiory wspomnień pomorskich działaczy „Solidarności”. Pierwszy z nich, zatytułowany Stan wojenny. Wspomnienia i oceny, wydany został dzięki staraniom Jana Kulasa i zawiera w większości relacje nieznanych szerzej działaczy trójmiejskiej „Solidarności” (m. in. J. Jakubowskiego, A. Szablewskiego, H. Dzierżka, Z. Kwoki, D. Boguckiego)¹⁴⁰. Także w książce Portowców gdańskich drogi do wolności znajdziemy interesujące relacje działaczy „Solidarności” Portu Gdańskiego (S. Jarosza, A. Filipkowskiego, A. Grabarczyka, J. Hałasa, A. Michałowskiego) na temat najdłuższego na Wybrzeżu Gdańskim strajku w początkach stanu wojennego¹⁴¹. Na uwagę zasługują też relacje pamiętnikarskie Zbigniewa Gacha, który w dniach 14-16 grudnia 1981 uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej i był świadkiem pacyfikacji protestu przed oddziały ZOMO¹⁴². Warto odnotować także wspomnienia Stanisława Danielewicza, który w lutym 1982 stał się trójmiejskim bohaterem za sprawą niewinnego artykułu na temat muzyki zamieszczonego w „Dzienniku Bałtyckim” (12-14 lutego 1982)¹⁴³.

Jeśli zaś chodzi o region bydgoski i toruński, uwagę zwracają relacje Krzysztofa Der-dowskiego i Sławomira Młodzikowskiego¹⁴⁴, Zbigniewa Nówka¹⁴⁵ i Wojciecha Polaka, który po części na własnych wspomnieniach oparł monografię o NZS na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu¹⁴⁶.

2.2 Publikacje źródłowe

Jeszcze w okresie trwania stanu wojennego powstawały pierwsze prace opisujące stan wojenny na Pomorzu Gdańskim¹⁴⁷.

W 1988 roku gdańska Oficyna „Kształt” wydała zbiór dokumentów na temat tzw. sprawy kapitana Adama Hodysza, który przed wprowadzeniem stanu wojennego nawiązał współpracę z Ruchem Młodej Polski i „Solidarnością”¹⁴⁸. Jednym z niewielu opracowań re-

¹³⁹ Gryps z Kwidzyna, Warszawa 1982 [relacja z zajść w ośrodku internowania 14 VIII 1982. zakończonych pobiciem dużej liczby internowanych; obecnie przygotowywana jest publikacja o tym wydarzeniu]. Na ten temat także: Lekcja wychowania obywatelskiego - z Romanem Goluchem, b. Komendantem Straży Pożarnej w Kwidzy-niu rozmawia Krystyna Jagiełło, „Tygodnik Solidarność” 1989, nr 24.

¹⁴⁰ Stan wojenny. Wspomnienia i oceny, praca zbiorowa pod red. J. Kulasa, Pelplin 1999. Książka ta wywołała szereg kontrowersji z uwagi na pojawiające się w niej oskarżenia niektóry ch działaczy „Solidarności" o współpracę z SB. Por.: Porachunki „solidarnościowe”, „Tygodnik Kociewski", 24 I 2001.

¹⁴¹ Portowców gdańskich drogi do wolności, praca zbiorowa pod redakcją J. Jakubowskiego, Gdańsk 2000.

¹⁴² Z. Gach. Szturm na bramy, „Tygodnik Gdański", 17 XII 1989. W zbiorach OBEP w Gdańsku znajduje się także maszynopis obszernego dziennika strajkowego Zbigniewa Gacha (14-16 grudnia 1981). Zob. także: Gdańsk - dramat wojenny, Kraków 1984.

¹⁴³ S. Danielewicz, Jak konała WRONA, „Tygodnik Gdański '. 10 XII 1989. W artykule Danielewicza pierwsze, wielkie litery akapitów układały się w naczelne hasło solidarnościowego podziemia „WRONA SKONA".

¹⁴⁴ K. Derdowski. S. Młodzikowski, Zapytaj mamą - zapytaj tatę, cz. 1-5, „Ilustrowany Kurier Polski" 1999. nr 89, 93, 98, 104, 107.

¹⁴⁵ Niezdobyta twierdza drukarzy. Wspomnienia Zbigniewa Nówka spisała Anita Gargas, „Gazeta Polska" 13 XII 2000.

¹⁴⁶ W. Polak, Najtrudniejsze egzaminy. Niezależne Zrzeszenie Studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na tle wydarzeń w kraju i regionie (1980-1982), Toruń: 2001. Zob. także R. Daszewski, Toruń: godzina hałasu. Rozmową przeprowadził J.O., „Fakty" 1982, nr 37 [demonstracje studenckie 10-11 XI 1982]; G. Nowicka, Potrzeba mądrej cierpliwości, „Fakty" 1982, nr 14 [młodzież w wypadkach 1 V 1982 w Toruniu].

¹⁴⁷ Z. Joachimiak, Nasza wojna,Gdańsk 1982; Gdańsk - dramat wojenny (1981-1982), Kraków: 1984; Rozprawa gdańska, cz. I-II, Warszawa: 1985.

¹⁴⁸ Sprawa kapitana Adama Hodysza, Gdańsk: 1988.